Yıllar önce Yunanistan'da yapılan kritik bir seçimi Atina'da izlemiştim. Dişe diş bir mücadeleydi. 10 milyon nüfuslu Yunanistan'da, rakip partiler, birer milyona yakın insanı Atina mitinglerine getirebilmişlerdi. Başkentin her köşesi rengârenk parti bayraklarıyla süslüydü. Seçim günü, liderler, oy kullanmaya, ellerinde flamalar taşıyan partili militanlarla geldiler. Partiler, seçmeni sandık başına taşımak için, her yola başvurdu o gün. Tantana sandıklar açılana kadar sürdü; kısa bir sessizliği tâkiben, sandıktan birinci çıkan partinin eğlencesi başladı.

Bunların çoğu Türkiye'de seçim yasaklarına giriyor. Seçimden önceki son hafta yasaklar daha da sıkılaşıyor; oy kullanılan günü ise, insanların, cenaze törenindeymiş gibi geçirmeleri bekleniyor.

Amerika'da gazeteler, haber sütunlarında partiler arasında 'tarafsız' kalmaya özen gösterirler. Başyazıların imzasız çıktığı gazeteler, o sütunlarda da, partizanlıktan uzak durur. Tek istisna, gazete yayın kurulunun seçimde hangi partinin desteklenmesini istediğini açıkladığı başyazılardır. Öndegelen gazetelerden, seçimde kimi desteklediğini imzasız bir başyazıyla açıklaması beklenir. New York Times türü 'liberal' gazeteler Demokrat Parti'yi ve Demokrat adayları destekler; bizimkinden iki gün sonra yapılacak seçimde Cumhuriyetçi George Pataki'nin New York valisi olmasını istediğini açıklamasının da gösterdiği gibi, NYT için de istisnaları bulunan bir kuraldır bu.

Kısa süre önce kaybettiğimiz yazar Metin Toker seçimden önceki son pazar yazısını oyunun rengini belli etmeye ayırırdı; yaşıyor olsaydı, yeni yasaklar yüzünden bu alışkanlığını değiştirmek zorunda kalacaktı. Ali Kırca, bir ay kadar önce, "Her yazar hangi partiye oy vereceğini açıklasın" dâvetini yaptı, ama dâvete şimdiye kadar kendisi de uymadı. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), yasakları, bu yıl 'yazılı basını' da kapsayacak şekilde genişlettiği için, Kırca'nın oyunun rengini de sadece tahmin edebileceğiz. Çünkü, YSK'nın 805 sayılı kararına göre, gazeteler de, "Bir siyasi parti veya adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek yayın yapamayacak, siyasi reklam yayınlayamayacak."

Aslına bakılırsa, Türkiye'de medyanın siyasi eğilimini merak etmemiz anlamsız. Bir büyük gazetenin yayın yönetmeni, geçtiğimiz seçimde, giriş-çıkışlara koyduğu kutulara atılmasını teşvik ettiği oyların tasnifinin ortaya koyduğu sonuca kendisi de şaşırmıştı: Gerçek seçimde yüzde yarım kadar oy alan bir 'sol' partiye, o gazetede çalışanların yüzde 80'inin oy verdiği görülmüştü. Matbaa ve lokanta çalışanları da olmasa, gazetelerde, 'sağ' veya 'merkaz sağ' partilere oy veren tek kişi çıkmaz.

Bu bir gerçek. Ancak, yine de, gazetelerin, seçmenleri etkileyecek biçimde, partiler ve adayların lehinde veya aleyhinde yayın yapmalarının engellenmesi, hiç kuşkunuz olmasın, basın özgürlüğünü zedeleyen bir yasakçılıktır. Kaldı ki, bu tür yasaklara kulak asmayarak oy kullanma günü bile yanıltıcı yayınlar yapabilen gazeteler mutlaka çıkacaktır; buna karşılık, yasağa sadece yasalara saygılı yayın organları uyacak...

Basın-yayın organları, doğaları gereği, halkı olan bitenlerden haberdar etmekle yükümlüdürler. 'Haber', siyaseti, siyasetçiyi, seçmeni ve seçimi etkileyebilecek özellikler taşıyabilir. Doğruyu öğrendiğimizde oyumuzu esirgeyeceğimiz bir adaya, o doğru seçimi etkileyeceği için gazetelerde yer bulamıyorsa, oy vermenin mahzuru yok mudur sizce? Seçime bir hafta kala ülkenin sokulduğu 'yasakçı düzen', otoriter rejimlerin 'basın özgürlüğünü' rafa kaldırırken kullandıkları gerekçelere dayanıyor. Otoriter rejimler de halkın kafasını karıştırdığı için basına yasak koyuyorlar...

"Herkes aptal, bir biz akıllıyız" gibi saçma bir düşünceye sahip değilsek, YSK'nın ilân ettiği yazılı basına yönelik sınırlamaları kaldırmak zorundayız. Demokratik ülkelerde böyle bir kısıntı yok çünkü. Bırakalım herkes seçim gününe kadar özgürce haber versin, yorum yapsın. Mümkünse, seçimin yapıldığı gün ülkeyi cenaze-evine döndürmekten de vazgeçelim; olgunluk zorla, yasaklamalarla değil, özgür ruhların kendini disipline etmeleriyle kazanılır.

YSK yol yakınken yanlıştan dönmeli.

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu