Rus ve Türk savaş uçakları Suriye sınırında tehlikeli yakınlaşma yaşadı. Edinilen bilgiye göre bir süredir Suriye'yi bombalayan Rus savaş uçakları 3 Ekim'de Türkiye sınırına yöneldi. Dört Rus savaş uçağının Türkiye sınır hattına yaklaştığına ilişkin ilk sinyal Malatya Üssü'nden alındı. Rus uçaklarının Türkmen Köyü'ne yönelmesiyle birlikte harekete geçildi. Sınır devriyesi için havada olan 7 Türk F-16'dan Silopi Hava Sahası üzerinde olan 2 savaş uçağı Hatay hattına yönlendirildi.
7 dakika içinde Hatay hattına ulaşan Türk savaş uçakları, sınır ihlalinde bulunan Rus jetlere önleme yaparak sınır hattı gerisine püskürttü. Uyarılan uçaklar hattın gerisine çekildi. Rus uçakların bu süre içinde yaklaşık 5.40 saniyelik sınır ihlalinde bulundukları, Kızılçat ve Topraktutan hava sahasında gerçekleşen hava sınırı ihlallerinin her ikisinin de bertaraf edildiği bildirildi.
Edinilen bilgiye göre, Türkiye hava sınırını ihlal eden jetlerin menşeileri tespit edilemedi. Radarların kimliğini tespit edemediği uçakları Rusya üstlendi. Ancak Türkiye, menşei tespit edilemeyen uçakların Suriye uçakları da olabileceğini göz ardı etmiyor.
Rusya Savunma Bakanlığı, Türk hava sahasını "birkaç saniye" ihlal ettiklerini açıklarken, “Navigasyon hatası yaptık" gerekçesini öne sürdüler. Ancak Rus haber ajansının, ihlalin ortaya çıktığı saatlerde yayınladığı fotoğraflara göre, Rusya bir merkezden havadaki Rus jetlerini ve koordinatlarını titizlikle kontrol eden bir ekip çalıştırıyor.
Rus jetlerinin sınır ihlali üzerine Rus Büyükelçisi acilen Dışişleri Bakanlığı'na çağırıldı. Büyükelçiye hava sahası ihlalinin bir kez daha tekrarlanmaması konusunda uyarıda bulunuldu. Olayın ardından Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'u arayan Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu, kaygılarını iletti. Sinirlioğlu ayrıca ABD, Fransa ve İngiltere Dışişleri Bakanları'nı da telefonla aradı. Dışişleri Bakanlığı, Rus jetlerinin Türk hava sahası ihlalini şu açıklamayla duyurdu: “Rusya Federasyonu'na ait bir savaş uçağı 3 Ekim saat 12.08'de Yayladağı/Hatay bölgesinin güneyinde hava sahamızı ihlal etmiştir. Bölgede devriye uçuşu yapan iki F-16 uçağımız tarafından önlemede bulunulması üzerine Rus uçağı Türk hava sahasını Suriye'ye geçerek terk etmiştir."
Edinilen bilgiye göre Rus jetleri, Türkiye sınırına yakın bölgeleri 90 derecelik bir açı çizerek, alanı çevreleyerek vurmak istedi. Bunun için de Türk hava sahasına girmesi gerekti. Ancak Ankara, bölgedeki 7 Türkmen köyündeki sivillerin hedef olacağı gerekçesiyle Rus jetlerinin sortilerine izin vermedi.
Öte yandan Rusya'nın Suriye'deki hava operasyonları çerçevesinde Ankara'ya bir koordinasyon subayı yollamayı teklif edeceği öğrenildi. Ancak Ankara'nın alt kademeden gelen teklife sıcak bakmadığı bildirildi. Türkiye sınısındaki bu son gelişme, Rusya'nın Suriye savaşını, bölgesel bir savaş haline dönüştürme çabası olarak değerlendiriliyor.
İngiltere Rusya'ya ait bir savaş uçağının Türk hava sahasını ihlal etmesinin çok riskli olan durumu daha ciddi hale getirdiğini bildirdi. İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond Twitter hesabından “Türk hava sahasına yönelik Rus ihlali hali hazırda çok riskli olan durumu daha ciddi hale getirmektedir. Bundan vazgeçmesi için Rusya Dışişleri Bakanlığına çağrıda bulunuyorum" mesajını verdi.
İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond dün iktidardaki Muhafazakar Parti'nin yıllık kongresinde yaptığı konuşmada terör örgütü IŞİD ile mücadelede Rusya dahil herkesle çalışabileceklerini belirterek, “Ancak Rusya IŞİD ile savaşmak istiyorsa aynı anda Esed'i destekleyemez" demişti.
Türkiye, Suriye'nin Türk jetini düşürmesinin ardından sınırda angajman kurallarında değişikliğe gitmişti. Buna göre, Türkiye sınırına 'güvenlik riski ve tehlikesi oluşturacak şekilde' yaklaşan her (Suriyeli) askeri unsur, askeri hedef oluyor. Türkiye, yeni angajman çerçevesinde bir Suriye helikopterini vurmuştu. Rusya'nın Türk hava sahasını ihlali, bu doğrultuda geniş kapsamlı değerlendiriliyor. Türkiye'nin, menşei belli olmayan uçaklarca gerçekleşen ancak daha sonra Rusya'nın sahiplendiği savaş uçaklarını vurması halinde ne tür sonuçlara neden olabileceği ayrıntılı olarak masada. Rusya'nın bölgedeki fiili politikasına karşın son olarak Türkiye'den Patriot füzelerini çeken NATO'nun takınacağı tavır ve atacağı adım merak ediliyor. Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu, ihlalin hemen ardından ilgili üyeleri arayıp bilgilendirmiş durumda.
Rus uçağının ihlaliyle ilgili konuşan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu'nun bu olayın ardından kendisini aradığını belirtti. Kerry, "Fazlasıyla endişeliyiz. Çünkü şurası kesin ki; Türkiye, hakları doğrultusunda karşılık vererek bu uçağı düşürebilirdi. Bu tam da bizim daha önceden uyardığımız bir konu" dedi.
İspanya Savunma Bakanı Pedro Morenes, ülkesinin Türkiye'de konuşlandırdığı Patriot füzelerinin Suriye'den gelebilecek saldırıları engellemeye yönelik olduğunu belirtti. Morenes “Türkiye'deki misyonumuz NATO ile bağlantılıdır ve Rusya için değil Suriye'nin olası bir saldırısında Türk halkını korumak içindir. Türkiye bizim dostumuz ve müttefikimizdir. Taahhütlerimizi yerine getireceğiz" diye konuştu.
NATO, Rusya'dan Türk hava sahasının ihlaliyle ilgili açıklama yapmasını istedi. NATO'dan yapılan açıklamada, müttefiklerin, Türk hava sahasının ihlalini sert bir dille protesto ettiği, NATO'nun hava sahasına yönelik ihlalleri ve baskınları kınadığı belirtildi. Açıklamada, Rusya'ya ait savaş uçağının Türk hava sahasını ihlali, "büyük tehlike arz eden sorumsuzca bir davranış" olarak nitelendirilirken, Rusya'ya ihlali derhal açıklaması ve ihlalleri durdurması çağrısında bulunuldu. Rusya'ya, gelecekte bu tür ihlallerin tekrarlanmamasının temin edilmesi için gerekli tüm tedbirleri alması çağrısı da yapıldı ve müttefiklerin Türkiye ile güçlü dayanışma içinde olduğuna vurgu yapıldı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ihlalin “kabul edilemez" olduğunu söyledi. Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu ile Brüksel'de biraraya gelen Stoltenberg, “Rusya'nın eylemleri bölgenin güvenliğine ve istikrarına fayda sağlamıyor. Rusya, NATO'nun hava sahasına tam saygı duymalı ve İttifak ile artan gerginlikten kaçınmalı" dedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Belçika ziyareti için Brüksel'de bulunan Sinirlioğlu ile Stoltenberg arasındaki görüşmede, NATO Genel Sekreteri hava ihlallerine karşı Türkiye'ye yönelik NATO dayanışmasının altını çizdi.
Suriye'de muhalif birliklerin başkent Şam'ın Doğu Guta bölgesini bombalayan bir savaş uçağını düşürdüğü bildirildi. Muhalif Feylaku'r-Rahman'ın (Rahman Kolordusu) resmi twitter hesabından yaptığı açıklamada, Feylaku'r-Rahman'a bağlı hava savunma birliklerinin başkent Şam'ın Doğu Guta bölgesinde yerleşim yerini bombalayan bir savaş uçağını düşürdüğü belirtildi. Uçağın Guta'daki Merc bölgesinde düştüğü ve pilotun muhalif birlikler tarafından esir alındığı ifade edildi.
Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşin, “Türk pilotlarının Türk hava sahasına 5 km yaklaşanı vurma emri var. Demek ki bu 5 km'yi geçmiş ki Türk uçakları engelleme yapıyor. Böyle iyi bir uçağın navigasyon hatası yapması mümkün değil. Zaten MİG 29 uçağı da 5 dakika Türk savaş uçaklarına radar kilitlemesi yapıyor. Burada hem Türk savaş uçaklarına sataşma hem de sınır ihlali var. Bu çok tehlikeli bir hadisedir. Eğer Rusya ihlallere devam ederse Türkiye Rus uçağını düşürür, bunu Rusya da çok iyi biliyor" dedi.
Türkiye'ye sınır komşusu olmayan Rusya'nın Türk hava sahasına girecek haklı bir nedeninin de olmadığına işaret eden Caşin, şu değerlendirmelerde bulundu: “Bu hadisenin inandırıcılığı yok. Bu, Türkiye'nin reaksiyonunu ölçmeye çalışıldığı bir oyun. Bir dahaki sefere Türkiye ateş açabilir. Bu da NATO ve Rusya arasında yeni bir sıcak çatışmaya sebebiyet verebilir. Bu bir savaş sebebidir. Ancak İş buraya kadar gelmedi."
“Türkiye devleti Patriotlar olmadan da uçaksavarlar olmadan da kendini koruyacak güce, yetenek ve tecrübeye sahip. Türkiye'nin Rusya'nın uçaklarını karşılaması bu olaylara ne kadar hazırlıklı olduğunu gösteriyor. Türkiye, bölge için önemli bir ülkedir. Rusya'nın Türkiye'yi Irak ve Suriye ile karıştırması pahalıya mal olur."
Emekli Büyükelçi Oğuz Çelikkol, başından beri 'Amerika ile Rusya karşı karşıya gelir mi' kaygısı olduğunu belirterek şunları kaydetti: “Rus uçaklarının Türk hava sahasını ihlali bu endişeleri haklı çıkaran bir olay. Yanlış bir adım. Rusya'nın hava müdahalesi Türkiye'nin müttefik olması bakımından NATO içinde de sorumluluklar ortaya çıkarıyor. Türkiye'nin NATO'yu dahil etme konusunda atabileceği adımlar var."
Emekli Büyükelçi Murat Bilhan ise, “Türkiye aşırı duyarlı olduğunu gösterdi. Bir kere daha aynı olayın tekrarlanması halinde çok ciddi sonuçların olacağı Rusya'ya gösterilmelidir. Hava sahası ihlal ederek uçak düşürmek savaş sebebidir. Ancak şu anda NATO kartının oynanması gerektiğini, buna ihtiyaç olduğunu düşünmüyorum" değerlendirmesinde bulundu.
Güvenlik Uzmanı Mete Yarar da, şu değerlendirmede bulundu: “Rusya'nın ağırlığını koyması beklenen bir gelişmeydi. Suriye'den kalkan uçakları hava sahasına çok yakın. O bölgede manevra şansı çok az. Bir daha böyle bir olay ile karşılaşılabilir. Şu anda NATO'ya düşen görev yok. Ne zaman fiili bir saldırı olursa o zaman NATO'ya görev düşüyor."
