Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Afrika Boynuzu olarak tabir edilen üç ülkeye yönelik programının son durağı olan Somali’de halk, Türkiye’nin yaptığı yardımlar ve kalkınma projeleriyle geleceğe daha da umutla bakmaya başladı. TİKA ve Türk Kızılayı’nın yansıra İHH, Deniz Feneri, Yardımeli gibi sivil toplum örgütleri de ülkede her türlü insani yardım kampanyalarını yürütüyor. Somali’de istihdam ve kalkınma projeleri ise Türk yatırımcılarla hayat buluyor. Son 60 yılın en kurak dönemini yaşayan ve ancak dışardan gelen yardımlarla ayakta durabilen ülke, Türkiye’nin desteğiyle makus kaderini yenmek için çaba sarf ediyor.
2011 Ağustos’unda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyaretiyle başlayan Türk halkının Somali halkıyla yardımlaşma ve dayanışmasının üzerinden yaklaşık 4 yıl geçti. Erdoğan’ın Başbakan olarak yaptığı ilk Somali ziyaretini ben de gazeteci olarak izleme fırsatı bulmuştum. Bu ziyaretten 1 yıl sonra 2012 yılında TİKA ile yine Somali’deki gelişmelere şahit oldum. 3 yıl aradan sonra yeniden gittiğim Somali’nin Başkenti Mogadişu’nun sokak ve caddelerinde Türkiye’nin izi her yerde karşınıza çıkıyor.
Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre dünya üzerindeki en güvensiz ülke konumunda olan Somali’ye diğer ülkelerden üst düzey bir ziyaret gerçekleşemiyor. Bunun tek istisnası ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti oldu. Ülkede güvenlik sistemi şirketlere emanet edilmiş durumda. Sayıların 8 bini bulan Afrika Birliği Somali Gücü askerleri zırhlı araçlarla ve belli noktalarda oluşturduğu kontrol noktaları ile güvenliğe yardımcı olmaya çalışıyor.
Somali’de birçok Afrika ülkesinde olduğu gibi kabile anlayışı sosyal hayatta kendisini en ağır hissettiren bir olgu olarak karşımıza çıkıyor. Ülkedeki tüm iktisadi ve içtimai yaşamda bu kabileler etkili oluyor. Büyük ve güçlü kabileye sahip olanlar iş bulma ve polis olma konusunda daha şanslılar. Ülkede polis olma önemli bir ayrıcalık. Kurum ve kuruluşlara göre farklılık gösterse de polislerin ücretleri Somali ortalamasının üstünde bir rakama tekabül ediyor.
Somali’de medrese eğitimi iç savaş öncesi yaygın olarak hizmet sunulan bir eğitim-öğretim metodu olarak faaliyet gösteriyormuş. İç savaşla birlikte okulların yanı sıra medreselerde tek tek kapanmış. Ancak burada da Türk Kızılay’ı farkını ortaya koymuş. Kızılay kamp merkezinde Mogadişu’da yaşayan çocuklara hizmet sunacak bir medrese yapmış. Bu medreseye gelen çocuklar aynı zamanda karınlarını da doyurma imkanı buluyor. Ailelerin gönül rahatlığı ela gönderdiği çocuklara Somalili medrese hocaları hizmet veriyor.
Başkent Mogadişu'nun çehresini değiştirecek kalıcı adımlar Kızılay ile birlikte atılıyor. Somali İnsani Yardım Operasyonu kapsamında, bölgede Türk Kızılayı 11 Ağustos 2011 tarihinden itibaren aktif olarak faaliyetlerine devam ediyor. Kızılay, Somali’nin başkenti Mogadişu’da sağlık ve insani yardımların yanı sıra belediyecilik hizmeti de veriyor. İç savaş nedeniyle yıllarca biriken çöpler, şehre konulan 320 konteyner ve 48 kamyonla toplanıyor. 25 kilometrelik yol inşa edildi, rutin olarak atık su, yağmur suları tahliyesi yapılıyor, yıkıntı ve molozlar temizleniyor. Kızılay'ın Cezire Hayat Çadırkentinde ise 31 bin kişi yaşıyor. Hamarweyne bölgesinde konuşlandırılan Mobil Fırın ünitesi ile de günlük 11 bin ekmek dağıtılıyor. Sağlık alanında ise Kızılay 150 bin dolarlık sağlık yardımı yaptı.
Somali ile ilgili bilgiler çok kısıtlı ve bu bilgilerin neredeyse tamamı öngörüye dayanıyor. Ülkede iç savaştan itibaren nüfus sayımı yapılamadığı gibi, devlet organlarını fark etmek de mümkün olmuyor. BM ve UNICEF'in açıkladığı raporlar da ancak gözlemlere dayalı oluşturulmuş bilgilerden oluşuyor. Ülkede nerdeyse hiç vergi toplanmıyor. Sağlık, eğitim, sosyal güvenlik sistemleri altyapısı tamamen çökmüş durumda. Türkiye’nin Somali Büyükelçisi Olgan Bekar, “Ulusal veya uluslararası hiçbir istatistiki bilgi buranın gerçeğini yansıtmıyor” diyor.
