İşçi ve işveren arasında anlaşmazlık konusu olan tutarlardan bir tanesi de ihbar tazminatı. Ve dolayısıyla işveren ve işçinin bilmesi gereken en önemli konulardan birisi de ihbar tazminatıdır. İhbar tazminatı işçinin işten haber verilmeden veya ihbar süresi bitiminden önce işveren tarafından işçiye ödenmek zorunda olan tutardır. Bu durum tam tersi için de geçerlidir. Yani işçi kanununda belirtilen süreler dahilinde haber vermeden işin bırakılması durumunda işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmaktadır. İhbar tazminatında amaç, çalışanın ya da işverenin işi bırakma ya da işten çıkarma niyetlerini makul bir sürede karşı tarafa bildirmelerini sağlamaktır.
İHBAR SÜRELERİ NASIL BELİRLENİR ?
İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra, işi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra, işi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra, işi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra feshedilmiş sayılır.
Yukarıda belirtilen iş sözleşmelerinde yer alan bildirim süresine uymadan fesih eden taraf, söz konusu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak karşı tarafa ödemekle yükümlüdür.
İHBAR TAZMİNATI ALMA ŞARTLARI NELERDİR?
4857 sayılı iş kanununun 17. Maddesi gereğince iş sözleşmeleri fesih edilmeden önce diğer tarafa yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir. Buna göre 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arası süren çalışmalarda 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arası süren çalışmalarda 6 hafta, 3 yıldan uzun süren çalışmalarda ise 8 hafta bildirim süresi uygulanmaktadır. Yani bu uygulanan sürelerden önce iş sözleşmesinin fesih edileceği karşı tarafa yazılı olarak bildirilmelidir. Aksi halde ihbar tazminatı ödenmesi zorunludur.
Performans, işçinin davranışları, işin işverenin veya işyerinin gereklerine veya herhangi başka sebeple iş sözleşmesini fesih etmek isteyen taraf, sözleşmenin fesih edileceğini bu sürelere bağlı olarak karşı tarafa bildirmekle yükümlüdür. Bunun aksi durumunda ihbar tazminatı öder.
İSTİFA EDEN İHBAR TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
İş sözleşmelerinin feshinden önce yukarıda belirttiğimiz ihbar sürelerine bağlı kalınarak diğer tarafa yazılı bildirimde bulunulması zorunludur. İşten kendi isteğiyle ayrılan yani istifa eden işçi sağlık kuralları, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya işin durması benzeri nedenler dışında işten ayrılmalarda işverene bildirim süreleri dikkate alınarak yazılı bildirimde bulunmak durumundadır.
İşçinin kendi isteğiyle istifa etmesi işten ayrılması durumunda, ayrılma nedeni herhangi bir önem taşımaksızın ihbar tazminatı alma hakkını kaybetmektedir. İşten ayrılmanın belirttiğimiz nedenler dışında bir gerekçe ile gerçekleşmesi ve işçinin bildirim süresine uymadan işi bırakması halinde işverenine ihbar tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.
DEVAMSIZLIK YAPAN İHBAR TAZMİNATI ALIR MI?
İşverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki gün veya bir ay içerisinde iki defa, herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yada bir ayda üç iş günü işe devam edilmemesi durumunda hizmet akdi tazminat veya ihbarsız feshedilebilir. Burada bir ay olarak belirttiğimiz süre işçinin ilk devamsızlık yaptığı tarihten sonra kapsanan 30 günlük zaman dilimidir.
İHBAR TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR ?
İhbar tazminatı, işçinin hizmet süresine bakılarak hesaplanır. İş Kanunu’na göre ihbar tazminatının hesaplanmasında esas alınacak süreler yukarıda belirttiğimiz gibidir. İhbar süresi tespit edildikten sonra bu süreye karşılık gelen aylık brüt gelir giydirilmiş aylık brüt ücret üzerinden hesaplanır. Gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılır.
Örneğin son 30 günlük brüt maaşı 3.000 TL olan ve 6 yıl çalışan bir işçiye:
8 haftalık brüt ücreti kadar ihbar tazminatı ödenmelidir,
3.000 / 30 gün = 100 TL günlük,
100 x 7 gün = 700 TL haftalık,
8 hafta x 700 = 5.600 TL Brüt İhbar Tazminatı
Gelir vergisi: 5.600 x %15 = 840 TL,
Damga vergisi: 5.600 x %0.66 = 36.96 TL,
5.600 – (840 + 36,96) = 4723,4 TL Net İhbar Tazminatı ödenir.
