TÜİK verilerine göre Türkiye'de yaklaşık 5 milyon engelli var. Yani Türkiye nüfusunun yüzde 6,6'sını engelliler oluşturuyor. Bunun yüzde 42,8’i erkek, yüzde 57,2’si kadın. Ve engelli bireylere hükümet tarafından pek çok imkan tanınıyor. Örneğin, su faturalarında belediyeler yüzde 30 indirim yapmak zorunda. Çeşitli GSM operatörleri, telekomünikasyon şirketleri de engelli bireyler için farklı tarifeler uyguluyor. Şehir içi ulaşımlarda ve TCDD engelli bireylerle birlikte bir refakatçiye ücretsiz hizmet sunuyor. Şehirlerarası ulaşımda ise yüzde 30 indirim mevcut. Bunun yanında THY de biletlerde yüzde 25 indirim var.
ENGELLİ VATANDAŞA ARAÇ ALIMLARINDA ÖTV VE MTV MUAFİYETİ VAR
Yüzde 90 ve üzeri engelli yakını olanlar ÖTV (Özel Tüketim Vergisi)ve MTV (Motorlu Taşıtlar Vergisi) muafiyetli sıfır araç alma hakları var. Kendisi H sınıfı ehliyet sahibi olup ''özel donanımlı araç kullanabilir '' ibareli sağlık kurul kararı alanlar da engel oranına bakılmaksızın (engel oranı %90'ın altında olması halinde) sol ayak veya sol bacak engeli bulunanlar otomatik vitesli araç, sağ ayak veya sağ bacak engeli olanlar otomatik vitesli araçlara engellerine uygun hareket ettirici tadilatlar yaptırarak ÖTV ve MTV muafiyetli araç alabilirler. Ayrıca yüzde 90 ve üzeri engelli yakını olanlar, engelli yakını tarafından kullanılması ve engelli kişinin ortopedik engelli olması şartı ile yurt dışından özel tertibatlı araç getirtebilirler. Engellilik durumlarının araçları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullandıklarını sağlık raporu ile belgeleyenlerden engellilik derecesi yüzde 90 veya daha fazla olup tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptıran malûl ve engelliler beş yılda bir ÖTV siz sıfır araç (sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olan) alabiliyor. MTV’den muaf olunması içinse Vergi Dairesi’ne müracaat ediliyor.
197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinde "Motorlu Taşıtlar Vergisinin mükellefi; trafik sicili ile Ulaştırma Bakanlığınca tutulan sivil hava vasıtaları sicilinde adlarına motorlu taşıt kayıt ve tescil edilmiş olan gerçek ve tüzel kişilerdir." hükmü yer alır.
Engel dereceleri yüzde% 90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malûl ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtların motorlu taşıtlar vergisinden istisna olduğu belirtilir.
MUAFİYET İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
Engel dereceleri yüzde 90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin bu durumlarını tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınmış olan sağlık kurulu raporu ile ilgili vergi dairelerine belgelendirmeleri halinde, söz konusu malûl ve engellilerin kendi adlarına kayıt ve tescil edilmiş olan taşıtları, motorlu taşıtlar vergisine tabi tutulmaz. Bu istisnadan yararlanmak için, söz konusu malûl ve engellilere ait taşıtın özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş olması şartı aranmıyor.
MTV MUAFİYETİ İÇİN SAĞLIK RAPORU VE ARAÇ TEKNİK BELGESİ ŞART
Engel dereceleri yüzde 90'dan az olan malûl ve engellilerin bu durumlarını; tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınan sağlık kurulu raporu ile belgelendirmeleri ve kendi adlarına kayıt ve tescilli olan taşıtların engellilik haline uygun özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş taşıtlar olduğunu belirten "Motorlu Araç Tescil Belgesi"nin ilgili tescil kuruluşlarınca onaylanmış örneği ile "Araçlar İçin Teknik Belge" ve "Proje Raporu"nun aslı veya noter onaylı örneğini ilgili vergi dairelerine ibraz etmeleri halinde bu istisna hükmünden yararlanabiliyor.
MTV İÇİN VERGİ DAİRESİNE GİDİLMELİ
OTOPARK SORUNU YOK
Engelli vatandaşlar ÖTV indirimi ile alınmış olması şartı ile engelli araç park yerlerine araç park edebilirler. Otobanlarda 15 dakikaya kadar araçlarını yol kenarına çekebilirler.
GELİR VERGİSİNDE İNDİRİM
Engelli çocuğu olan kamu ,özel sektör çalışanları ve serbest çalışanlar gelir vergisi indiriminden yararlanırlar. Engel oranı değişikliğinde ilgili vergi dairesine bildirim zorunluluğu vardır. Rapor süreli ise her rapor değişiminde de bildirilmelidir. Emekli olanlar emekli maaşında bu hakkı kullanamazlar. Ancak emekli olup serbest çalışanlar gelir vergisi indiriminden yararlanır.
ANNELERE ERKEN EMEKLİLİK
Engelli çocuğa sahip olanlara erken emeklilik hakkı da var. Bu haktan Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı, Tarım İşçileri ve İsteğe Bağlı Sigortalı olan anneler yararlanıyor. 1 Ekim 2008 sonrası çalışılan sürenin dörtte biri oranındaki süre çalışılan süreye ilave edilir, bu süre emekliliğe kalan süreden düşürülür.
Engelli çocuğun bakıma muhtaç yani raporunda "ağır engelli" ibaresinin olması gerekir. Çocuğun bakıma muhtaçlığı devam ettiği sürece bu haktan yararlanılır. Evlatlık alınan engelli çocuklar için de bu haktan yararlanılır. Engelli çocuğu olan babalar erken emeklilik hakkına sahip değil.
ENGELLİYE MALULEN EMEKLİLİK HAKKI
- Engelli kadrosundan işe başlayanlar ile işe başladıktan sonra engelli olanlar engelli memur olarak aynı haklara sahip olurlar. İşe girişlerinde yüzde 60 ve üzerinde engel oranına sahip olanlar malulen emeklilik hakkına sahip değillerdir. Ancak işe girişten sonra engelli hale gelip yüzde 60 ve üzerinde çalışma gücünü kaybedenler malulen emeklilik hakkını elde ederler. Bu kişilerin en az 10 yıllık sigortalılık süresine sahip olmaları gerekir. Başkasının bakımına muhtaç hale gelen malul çalışanlar için bu süre aranmaz diğer şartların uygun olması halinde malulen emekli edilirler.
İŞ İMKANI VAR
ENGELLİ VATANDAŞ İŞTEN ÇIKARILMIYOR
Engellilerin çalıştığı kamu kurum ve kuruluşu özelleştirme kapsamındaysa, kapatma ve tasfiye halleri dışında engelli çalışan işten çıkartılamaz.
ON SEKİZ YAŞ ÜSTÜ ENGELLİYE MAAŞ
2022 Sayılı Yasaya göre; 18 yaşını dolduran yüzde 40 ve üzeri engelli olanlara, gerekli şartları taşıması halinde hane geliri kişi başına asgari ücretin üçte birinden az olanlara maaş bağlanır. Sahip olunan ev, arsa ve aracın (ÖTV indirimli alınan araç dahil) belirlenen raiç bedeli, kira geliri aylık gelire dahil edilir. Hane gideri gelirden fazla ise fazla olan miktar aylık gelire dahil edilir.
EMLAK VERGİSİ MUAFİYETİ
- Evin mülkiyetinin engelli bireyin üzerinde olması şartı ile200 metrekareyi geçmeyentek evdeemlak vergisi muafiyetivar. Ayrıca bir ev için pay sahipliği olunduğunda yine 200 metrekareye kadar olan paylar için muafiyet var. Bunun için evin bulunduğu belediye birimine başvurmalısınız.
