Türkiye'nin neden başkanlık sistemine geçmesi gerekli?
Türkiye'de mevcut hükümet sistemi, 1982 özgün yapısında da sorunluydu, 2007 yılında yapılan anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine geçilince sorunlar daha da belirginleşti. İki başlı yürütme ciddi sorunlara sebebiyet veriyor. Ayrıca Türkiye'de koalisyon dönemlerinde de sistemin işleyişinde çok ciddi handikaplar görülüyor. Türkiye gibi ülkelerde kalıcı reformlar yapılması noktasında yürütmede istikrara ihtiyaç var.
Türk tipi başkanlık sistemi ile dünyada bilinen başkanlık sistemleri arasındaki fark nedir?
Amerikan modeli başkanlık sisteminde yasama ile yürütme arasında bir kriz çıktığında, krizi çözmek için halkın hakemliğine başvurmak gibi bir yol öngörülmemiştir. Türk tipi başkanlık sisteminde parlamentoyla Başkan'ın eş zamanlı fesih yetkisiyle hem yasama hem yürütme seçimlerinin aynı anda yapılma yoluyla halkın hakemliğine başvurmak gibi bir yol öngörülmüştür.
Türk tipi başkanlık sisteminde güçler ayrılığı nasıl işleyecek?
Türk tipi başkanlık sistemi demokrasiye engel midir? Başkana sınırsız yetki verir mi?
Türk tipi başkanlık sisteminde çift meclis mi düşünülüyor, tek meclis mi?
Denge ve denetleme nasıl olacak?
Eğer bir tıkanma varsa, karşılıklı fesihle birbirlerinin seçimlerini yenileme durumu söz konusudur. Bunun dışında başkanın parlamentoya karşı kullanacağı koz, beğenmediği kanunları veto yetkisine sahip olmasıdır. Yasamanın da Başkan'a karşı kullanacağı koz, Başkan'ın bütçesini onaylama yetkisidir. Karşılıklı olarak birbirlerine muhtaç olmak durumundalar. Denge ve denetleme durumu ister istemez yaşanacaktır. ABD'de de durum bu şekildedir.
Dar bölge seçim sistemi ne demektir? Ne kazanımı olacaktır?
Her bir seçim çevresinden sadece tek bir milletvekilinin çıkartılacağı bir sistemdir. Türkiye 550 milletvekili çıkartıyorsa, 550 seçim bölgesine ayrılacaktır. Her bölgeden bir milletvekili çıkarmak için partiler yarışacaktır. Bunun kazanımı da; Türkiye'de şu anda parti disiplini ve merkezin ağırlığı olduğu için, mesela, Ankara birinci bölgeden bir partinin belli bir oy potansiyeli varsa, Ankara'nın tasvip etmediği bir adayın oradan seçilme ihtimali çok yüksektir. Fakat dar bölgede her parti bir milletvekili için çalışacak. Dolayısı ile o bölgede tanınan, tercih edilen bir aday gösterilmeli ki o bölgeden oy alabilsin. Bunun sağlayacağı fayda, artık partinin genel merkezinin istediği değil, halkın istediği, o bölgedeki seçmenin tanıdığı, bildiği kişiler aday yapılacaktır. Bu da partilerdeki disiplini kıracaktır.
Parti disiplininin kalkmasının faydaları nelerdir?
Demokrasimizin ve hükümet sisteminin işlemesine faydası olacaktır. Hükümet sistemine yönelik faydası, bu durumda artık o bölgede tanınan, bilinen “a” partisinden seçilen kişi, belki de “b” partisinin veya başkanın önerilen bir politikasını, kendi partisi istememesine rağmen onaylayacaktır. Şu anda milletvekilleri parti disiplini olduğu için, vicdanıyla çelişse bile hiçbir sorgulama yapmadan oy kullanıyorlar.
Türk tipi başkanlık sistemiyle federalizme geçiş öngörülüyor mu?
Yerinden yönetimin güçlendirilmesi söyleminden ne anlamalıyız?
Türkiye'nin temel sorunlarından birisi hükümet sorunu olduğu gibi, bir diğeri de demokrasi ve yerinden yönetim sorunudur. Ama bu yerinden yönetim, siyasi yerinden yönetim değil, idari yerinden yönetim olmalıdır. Belediyeler olabilir, köyler, il özel idaresi, üniversiteler olabilir, idari açıdan hepsini kastediyorum. Yani mahalli idareler veya idari özerkliğe sahip kuruluşlara daha fazla görev ve yetkiler vererek bunu yapmak lazım. Çünkü halk çok değişik kanallardan daha fazla karar alma sürecine katılmalıdır.
