Son zamanlarda dünyanın farklı bölgelerinde bulunan ülke ve toplumlarda dini hoşgörüsüzlük, ırk ayrımcılığı ve İslamofobik eğilimlerin güçlenmesinin sebep olduğu ciddi faciaların yaşanması, günümüzde huzurlu birlikte yaşam ilkelerinin sağlanması, çokkültürlülük düşüncelerinin oluşturulmasının tüm insanlık için ne kadar önemli olduğunu bir kez daha göstermektedir.
Yüzyıllar boyunca çokkültürlülük geleneklerinin mevcut olduğu Azerbaycan'da halklar ve dinlerin temsilcileri bir aile gibi dostluk ve hoşgörü ortamında yaşamış, hiçbir zaman tahammülsüzlük ve toplumsal fobi olguları ile karşılaşmamışlardır. Tarihsel olarak Azerbaycan'da sadece İslam değil, aynı zamanda diğer din ve halkların temsilcileri kendi dini ve milli inançlarını, geleneklerini, hiçbir sınırlama olmadan yaşamış, onların ibadet yerlerine (camiler, kiliseler, sinagoglar) yapım ve onarımına devlet tarafından her zaman özel dikkat gösterilmiştir. Azerbaycan'da dini topluluklar arasındaki örnek teşkil eden ilişkilerin temelinde birbirlerinin dini inancı ve manevi değerlerine derin saygı yer almıştır. 1918 yılında Müslüman dünyasında ilk laik devleti olan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinde bile dini, etnik köken, cinsiyet ve ırk ayrımı olmaksızın tüm vatandaşlara oy hakkının verilmiş olması tesadüf olmasa gerek.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Azerbaycan devleti bağımsızlığını kazandıktan sonra Milli Lider Haydar Aliyev yönetimi döneminde çokkültürlülük geleneğini ideolojik hedef olarak seçerek devlet politikasında öncelikli hale getirmiş, Azerbaycan'ın başarılı geleceği için yüzyıllar boyu oluşmuş bu geleneği geliştirerek onun sistematik etkinliğini sağlamıştır.
Azerbaycan halkının çokkültürlülük geleneklerinin korunması ve geliştirilmesi alanında gerçekleştirilen atılımlar günümüzde Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev tarafından başarıyla devam ettirilmektedir. Sayın Aliyev'in girişimiyle ülkemizde tarihsel olarak şekillenen çokkültürlülük ortamının devamlılığı temin edilmekle birlikte, bunun dünya siyasetine değerli bir katkı olarak sunulması yönünde önemli düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla yapılan çalışmalar sırasında çokkültürlülük politikasının geliştirilmesi için Azerbaycan Cumhuriyeti'nin milletlerarası, çokkültürlülük ve dini konularda devlet müşavirliği, ayrıca Bakü Uluslararası Çokkültürlülük Merkezi oluşturulmasını, iki yılda bir Bakü'de Dünya Medeniyyetlerarası Diyalog Forumları, beşeri forumlar düzenlenmesi örnek olarak gösterilebilir. Yeni oluşturulan Bakü Uluslararası Çokkültürlülük Merkezi kısa zamanda Azerbaycan çokkültürlülüğün bilimsel esaslarla çalışma ve dünyada tebliği ile ilgili bazı önemli işlerin icrasını gerçekleştirmiştir. Dini-kültürel çeşitlilik ortamının devlet tarafından korunması yönünde Azerbaycan'da çokkültürlülük değerlerinin eğitim, basın ve toplumda sürekli teşviki sürdürülmüştür.
UNESCO ve ISESCO`nun İyi Niyet Elçisi Sayın Mehriban Aliyeva yönetimindeki Haydar Aliyev Vakfı da çokkültürlülük ve hoşgörü geleneğinin uluslararası çapta duyurulmasında büyük katkılarda bulunmuştur. Bu açıdan, tüm dinlere önem veren Haydar Aliyev Vakfı Louvre Müzesi'nde yer alan İslam kültürü köşesinin düzenlenmesinde, Roma'da katakombaların restorasyonunda, Strazburg ve Fransa'nın diğer bölgelerindeki kiliselerin tamirindeki katılımını vurgulamak gerekmektedir.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in girişimi ile 2008 yılından başlayarak “Bakü Süreci» çerçevesinde yapılan çalışmaların sonucu olarak Azerbaycan artık dünyada çokkültürlülük ve hoşgörü modeli olan bir ülke statüsünü elde etmiştir. Nüfuzlu uluslararası örgüt olan BM, Medeniyetler İttifakı 7. Küresel Forumu`nu başkent Bakü›de düzenlemeyi karar vermiştir. 25-27 Nisan 2016 tarhileri arasında Azerbaycan`ın ev sahipliği yapacağı BM, Medeniyetler İttifakı`nın 7. Küresel Forumu, Bakü Süreci`nin devamı niteliğini taşımaktadır.
Azerbaycan`ın etkili, hoşgörülü ve çokkültürlü ülke olduğunu bir daha dünyaya gösterecek bu forumda devlet başkanları, hükümet yetkilileri, sivil örgüt temsilcileri, dini ve genç liderlerin katılımlarıyla “Kapalı toplumlarda ortak yaşam: zorluklar ve amaçlar” konusunda tartışmalar yapılacaktır. Forum`da Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan`ın da katılımları beklenmektedir. Ayrıca forum kapsamında düzenlenecek olan ve birçok alanı kapsayacak olan toplantılarda uzmanlar mevcut sorunların önlenmesine dair fikir alışverişinde bulunacaktırlar. Forum çerçevesinde 25 Nisan 2016 tarihinde 110 ülkeden yaklaşık 150 kişinin katılımı ile Gençlik Forumu da düzenlenecektir.
BM Medeniyetler İttifakı`nın 7. Küresel Forumu ile birlikte Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev'in Azerbaycan'da “Çokkültürlülük Yılı” ilan ettiği 2016 senesi boyunca ülkemizde ve yurtdışında birçok uluslararası etkinlikler gerçekleştirilecektir.
Son olarak gururla söylenebilir ki, etnik, dini, kültürel değerlerin ve hatta mezhep farklılığının çatışmaya ve çatışma aracına dönüştüğü bir zamanda Azerbaycan`da bu farklılıklar ülkemizin milli serveti olarak kabul edilir ve birlikte yaşayabilme kurallarını belirler. Bu sebeple Azerbaycan'ın çokkültürlülük modeli dünyaya örnek teşkil etmektedir.
