Yazar, 2005 yılında İtalya'da kendisine verilen Nonino Uluslararası Edebiyat Ödülü'nü almaya gittiğinde köklü bir yayınevi olan Kalkütalı'nın editörü Naveen Kishore ile tanışır. 1 yıl sonra ise editörden bir e-posta gelir. Kishore, Mo Yan'a son 30 yılda Çin'de yaşanan büyük değişimleri konu alan bir yazı yazmak isteyip istemeyeceğini sorar. Yazar teklifi reddeder. Fakat ikna e-postalarının arkası kesilmez. Ve editör sonunda “nasıl yazmak istiyorsanız öyle yazın, ne yazmak istiyorsanız öyle yazın” diyerek yazarı ikna eder. Fakat Mo Yan nasıl yazmak istiyorsa öyle yazamayacağını ve ne yazmak istiyorsa onu yazamacağını fark eder. Böylece küçük Mo'nun hikayesine uzanan serüven başlar.
Mo Yan'ın bu otobiyografik hikayesi bizi 1969 yılına götürüyor. Küçük Mo, çok sevdiği okulundan atılır. Çocukluğu da zaten çalkantılarla geçmiştir. Küçüklüğünden beri “pısırık, talihsiz ve kendi başına bela açmada çok başarılı olmuştur. Annesi bile ona “Ah oğlum, müjde veren bir baykuş olsan da adın çıkmış dokuza inmez sekize senin” der. İnsanlar da onun asi, fikirlerinin kalitesiz olduğunu hem okuldan hem öğretmenlerinden nefret ettiğini söyler. Okulda bir de meşhur Koca Ağızlı Liu öğretmen vardır. Onunla tek benzerlikleri de “koca ağızları”dır. Koca ağızlı Mo, bir yanlış anlaşılma sonucu koca ağızlı Liu öğretmen tarafından okuldan atılır. Orduya katılmayı hedeflese de o aslında iyi bir yazar olacaktır!
Öyküde kişilerden ziyade bir kamyon ön plana çıkıyor! Kore savaşından kalma Sovyet yapımı GAZ 51 model kamyon, okuldaki tüm çocukların hayallerini süsler. Sınıfın en güzel kızının babası bu kamyonun şoförüdür. GAZ 51 adeta, kahraman gibidir zihinlerde... Küçük Mo büyür. Orduya katılır. Görev sırasında karşısına bir GAZ 51 çıkar. Mo yıllardır heybetli GAZ 51 ile köye döneceğinin hayalini kurar fakat bu imkansız görünmektedir... Yıllar geçer, Mo Yan yazar olur. 1987 yılında yazdığı ilk romanı 'Kızıl Darı Tarlaları' yazara ün kazandırır ve filme çekilir. Burada GAZ 51'e de bir rol düşecektir...
Hikayenin özellikle ilk yarısında sık sık geçişlere rastlanıyor. İleri-geri anlatım sıklıkla kullanılıyor. Otobiyografik düzlemde ilerleyen öykü yer yer başarılı bir kurguya sahip bir roman tadında. Çocukluktan yetişkinliğe GAZ 51 eşliğindeki yolculuk ve tanıklıklar kitabın sonunda birbirine bağlanıyor. Metaforik vurgular, öykü boyunca bugüne de uzanıyor. Değişimin, dönüşümün bir bütünün en küçük parçasından başladığını hissettiren bu öykü en iyi, Nobel Edebiyat Ödülü Komitesi'nin Mo Yan açıklamasıyla anlaşılabilir: “Sanrısal gerçekçilikle halk hikayelerini, tarihi ve şimdiyi kaynaştırmadaki ustalığı...”
• • •
Değişim
Mo Yan
Çevirmen: Erdem Kurtuldu
Can Yayınları
Mart 2016
96 sayfa
