Ezra Pound İngilizce bilmeyenler için halen muamma bir şairdir. Gerçi İngilizce bilmek de yeterli olmaz onun hayatını ve şiirini anlamak için. Meşhur Kantolar kitabında Çince, Japonca, Yunanca, Latince ve daha akla gelmedik bir sürü dil ve kültürlerden faydalanır Ezra Pound. Öyle olunca onun şiiri iktisattan anatomiye, masallardan siyasi tarihe, güncel politik gelişmelerden marjinal kitaplara kadar kullanılmadık hiçbir alanın kalmadığı, şifrelerle yüklü bir labirente dönüşür. Kantolar'ın başka bir dile çevrilmesi de bu yüzden imkansızdır. Onda apayrı, tek bir dille açıklanamayacak, belki de dillerin hiçbiriyle temsil edilemeyecek, farklı bir müzik vardır. Ezra Pound adeta yeni bir dil icat eder.
Ezra Pound'un hayatına bakıldığında da aynı iç içe geçmişlik ve karmaşıklık göze çarpar. Kimse onun şiirine karşı kayıtsız kalamaz. Fakat siyasi fikirleri söz konusu olduğunda Ezra Pound halen bir soru işaretidir. Onun şiirleri karşısında kendinden geçen kişiler, hayatına ve siyasi yazılarına baktığında tereddüde düşer. Nasıl olur da bu kadar büyük bir şair faşizm ve antisemitizmi savunmuştur? Mussolini'yi öven şiirler yazmış?! Faşizm lehine radyo konuşmaları hazırlamıştır?! Daha bunlar gibi binlerce soru Ezra Pound hayranları ve düşmanları için hâlâ tartışmalı konulardır.
Alec Marsh, Ezra Pound biyografisinde bu tür tartışmalı konulara girer. Ezra Pound'un anlaşılamayan siyasi fikirlerinin hayatındaki ve şiirlerindeki izini sürmeye çalışır. Kendince açıklamalarda bulunur. İşin altından hakkıyla gelebilmiş mi? Kısmen. Kısmen diyoruz çünkü Ezra Pound'un hayatı, ilişkileri aynen şiirleri gibi herkesin ayrı bir yorumda bulunacağı zenginliktedir. Çağrışımları boldur, dolayısıyla her muhatabına farklı bir açıdan görünecektir.
Alec Marsh da Ezra Pound'un hayatını yorumlamaya çalışır. Fakat bunu yaparken Ezra Pound'a dair bir sürü bilgi vermeyi de ihmal etmez. Kendisinin anlam veremediği olay ve sözlere de es geçmez. Bu yönüyle Ezra Pound okuyucusuna güvenen bir kitaptır. Yazar, okuyucudan bir şey saklamaya çalışmaz. Veya Alec Marsh kendi dünya görüşünü Ezra Pound üzerinden okuyucuya dayatmaz. Olanı ortaya koyar, sonra da onu çeşitli açılardan yorumlar. Zaten Ezra Pound'un sanatı siyasetiyle, siyaseti arkadaşlıklarıyla, arkadaşlıkları yaşadığı sıkıntılarla bağlantı kurularak yorumlanabilir ki bu, işi daha da karmaşık bir hale getirir. Bir insanla, özellikle Ezra Pound gibi bir şahsiyetle ilgili her şeyi bilmek imkansızdır. Öyle olunca Ezra Pound'un şiirleri ve hayatı nereye kadar ve nasıl yorumlanabilir? Bu yüzden Alec Marsh'ın işin altından kısmen hakkıyla gelmesi normaldir.
Alec Marsh, Ezra Pound'un daha çok siyasi yönüne eğilir. Onun başyapıtı Kantolar, siyasi şiirlerden oluşur. Ezra Pound zaten şiirlerinden daha çok siyasi yönelişleriyle tartışmalara yol açmış, ilgileri üzerine toplamıştır. Yoksa Kantolar, geniş kitlelerin okuyup tartışacağı cinsten değildir. Fakat onun siyasi fikirleri her kesimden insan için yoruma açıktır. Hiç olmazsa onları ya kabul edersiniz ya da reddedersiniz. Bunun için sizden herhangi bir uzmanlık beklenmez. Şiir ve sanat için aynı şey söz konusu değildir. Hoşunuza gitmeyen bir şiirle karşılaştığınızda ben şiirden anlamıyorum veya bu şiiri anlamadım deyip kenara çekilme lüksünüz var. Fakat konu siyaset ve ideolojiler olduğunda herkesin söyleyeceği bir şeyler bulunur. Ezra Pound da aynen Martin Heidegger gibi daha çok sansasyon yaratan siyasi fikirleriyle gündeme gelmiştir. Onu bir yandan sanatçılar, diğer yandan siyasiler anlamlandırmaya çalışmıştır. Ezra Pound hakkında yapılan yorumlar, tartışmalar aynen onun şiiri ve kişiliği gibi hep uç noktalarda cereyan eder. Alec Marsh, Ezra Pound'un hayatını anlatırken olabildiğince soğukkanlı kalmayı başarır, fakat onun siyasi fikirlerini ele aldığı sayfalarda soğukkanlılığı bir kenara bırakır. Çünkü o da Ezra Pound gibi büyük bir şairin faşizm ve antisemitizmle ilişkisini bir türlü kabul etmek
istemez.
Alec Marsh, Ezra Pound'un hayatını Kantolar eşliğinde araştırır. Hayatıyla şiiri arasında bir bağlantı yakaladığında hemen bunu belirtir. Ona göre Ezra Pound hayatı boyunca Kantolar'la uğraşmıştır. Onun öncesinde yazdığı şiirler ve eleştiri yazılarıyla ilgili çok bilgi vermez. Dediğimiz gibi Alec Marsh biyografisinde Ezra Pound'un sansasyon yaratan, sürekli tartışılan, halen bir açıklığa kavuşturulamayan yönleriyle uğraşır. Onun sürekli siyasi yönüyle ilgilenmesi bu yüzdendir. Ve aslında bu, gayet isabetli bir seçimdir. Kantolar siyasi, modern, epik şiirlerdir. Ezra Pound hayatı bütünüyle şiirine taşımak ister. Ezra Pound şiiri bir nevi hayatla hesaplaşmadır. Bu yüzden Ezra Pound'un hayatına dair şifreler Kantolar'da, Kantolar'a dair şifreler de onun siyasi yöneliş, mücadele ve fikirlerinde gizlenmiştir. Ezra Pound hepsini şahsiyetinde buluşturmayı başarmıştır.
Ezra Pound Amerika'da bir vatan haini olarak yargılanır. Bunun sebebi II. Dünya Savaşı esnasında İtalya'da yaptığı radyo konuşmalarıdır. Savaş sonrasında onu komünist partizanlar öldürmek ister. ABD askerleri buna engel olur ve hapse atarlar. Ezra Pound hapiste zihin sağlığını yitirmeye başlar. Aslında ondaki rahatsızlığın ne olduğu tam olarak teşhis edilemez. Fakat normal bir vatandaş gibi de yargılanamaz. Uzun süre deliler hastanesinde tutulur. Ezra Pound dahi miydi, deli miydi, siyasetçi miydi, sanatçı mıydı? Yoksa bunların hepsi miydi? Net bir cevap verilemez. Fakat bunlar, üzerinde düşünmeye değer sorulardır. Alec Marsh yazdığı Ezra Pound biyografisinde bunu yapar. Ona dair bilgi toplar ve üzerinde düşünür.
Alec Marsh her ne kadar Kantolar merkezinde bir Ezra Pound biyografisi yazmak istemişse de, kitabında Ezra Pound'un sanatı, siyasetinin gölgesinde kalmıştır. Yine de Alec Marsh'dan yapılan bu güzel çeviri, merkezinde Ezra Pound'un şiirleri ve eleştiri yazıları olan bir biyografi çalışmasının da Türkçeye kazandırılması yönünde ümit vericidir.
Ezra Pound
Alec Marsh
Çeviri:
Şahika Tokel
Yapı Kredi Yayınları
2015
227 sayfa
