Türkiye'de 20. yüzyıl mimarlığının özgün temsilcilerinden Nazimi Yaver Yenal'ın çizimleri İstanbul Araştırmaları Enstitiüsü'nde açılan, "Bir Kağıt Mimarının Hayali Dünyası" sergisinde gözler önüne seriliyor. Küratörlüğünü Büke Uras'ın üstlendiği sergide gelenek ve modernizm arasında gidip gelen tasarımlardan oluşan sayısız çizime sahip, cumhuriyet döneminin en önemli mimarlarından Yenal'ın dünyası yansıtılıyor.
1904 doğumlu Yenal, 1925'te Ankara'da düzenlenen Cumhuriyet tarihinin ilk mimari yarışmasını Ankara'ya yerleşecek bürokratlar için yapılacak ev projesiyle kazanıyor. İstanbul için düzenlenen ilk yarışmada Haydarpaşa Garı Çatısı Tamiri projesiyle yine birinci seçiliyor. 5 yıl sonra Milli Saraylar'da düzenlenen "Yıldız Sarayı İstanbul Balkan Konferansı Teftiş Projesi"nde birincilik alıyor. Tüm başarılarına rağmen Yenal'ın eşsiz çizimleri, hiçbir zaman hayata geçmiyor.
Yenal, 1987'de kalbi kırık bir "kağıt mimar" olarak hayat veda ediyor. Uras, "Çok samimi olduğunu görüyoruz. Tanıklıklarda piyasa adamı olmadığını görüyoruz. Hayat boyu çok kırılmış. Bu takım hayal kırıklıklarını üretiminde görüyoruz. Tek bilinen üretimi Şişli Camii Şadırvanı" diyor.
Küratör Büke Uras, çizimlerin hayata geçirilmeyişinde dönemin siyasi ve sosyal gelişmelerinin etken olduğunu belirtiyor. Uras, çizimlerin neden kağıt üzerinde kaldığını şöyle anlatıyor: Kağıt mimarı demek, mimarlık yapıyorum ama bunu, yarattığım alternatif mimarlık üretimi olarak kağıt çizimler üzerinden yapıyorum demek. Demek ki çok samimi. O dönemde Türkiye'de işveren, müşreti, bütçe, arsa yok. 30'ların başında yaşadığı Berlin, Hitler'de hemen önceki Berlin. Ekonomik ve sosyal bir karışıklık var. Bu yüzden Almanya'daki üretim de kağıt üzerinde kalıyor. İstanbul'a dönüyor, bu kez de devletçilik var. Kamusal mimarlık üretimi sivil sektörden alınıp devlete tahsis ediliyor. Para için mimarlık yapana iyi gözle bakılmıyor. Nazimi Yaver Yenal da akademiyi tercih ediyor. Demokrat Parti ile birlikte serbest mimarlık öne çıkacak ancak bu yıllarda da Nazimi Yaver görece yaşlı.
