|

Parasızlardı ama umutlulardı

Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Çağdaşlarından Mektuplar: Biz Mektup Yazardık, isimli kitap hem Eyüboğlu’nun hem de çağdaşlarının yaşadığı sıkıntılara dair önemli ipuçları veriyor. Kuşkusuz bu sorunların en başında da maddi yetersizlikler geliyordu. Ancak o kuşağın her şeye rağmen cebindeki umudu hiç tükenmedi.

Yeni Şafak ve
04:00 - 16/05/2015 Cumartesi
Güncelleme: 19:51 - 15/05/2015 Cuma
Yeni Şafak

'Parasızlardı ama umutlulardı' tam da Bedri Rahmi Eyüboğlu ve kuşağını temsil eden bir başlık. Bunu seneler sonra İş Bankası Kültür Yayınları'ndan çıkan Eyüboğlu'nun gelini Hughette Eyüboğlu'nun hazırladığı, Eyüboğlu'na gelmiş ve onun yazdığı mektuplardan oluşan 'Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Çağdaşlarından Mektuplar: Biz Mektup Yazardık!' kitabından daha net bir şekilde görüyoruz. Kitabın editörü Rûken Kızıler, “Genelde mektupların büyük bir kısmında para problemi var. Ancak aralarında çok sıkı bir dayanışma var. Yoksulluk, yoksunluk, yalnızlık var ama bir şekilde edebiyata, sanata tutunarak o duygulardan sıyrılabiliyorlar” diyor. Üç yıllık titiz bir çalışmanın sonucunda okurla buluşturulan kitap, 1930-1975 yılları arasındaki yazışmaları kapsıyor.



DÖNEMİN ÖZELLİKLERİNİ YANSITIYOR


Bedri Rahmi Eyüboğlu ve çağdaşlarının dünyasını daha yakından tanımaya hazırlanın. Çünkü burada okuyacağınız mektuplar size tüm bir dönemi hissettiriyor. Hem araştırmacılar için kaynak niteliği taşıyacak hem de Eyüboğlu ve o dönemin sanatçılarını özelde merak edenlerin merakını karşılayacak bir kitap, 'Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Çağdaşlarından Mektuplar: Biz Mektup Yazardık!.. Kitapta, Nâzım Hikmet, Ahmet Hamdi Tanpınar, Fikret Muallâ, Âşık Veysel, Adalet Cimcoz, Orhan Veli Kanık, Necip Fazıl Kısakürek, İbrahim Çallı, Andre Lhoté, Fahrünisa Zeid, Abidin Dino, Reşat Nuri Güntekin, Cemal Tollu, Nurullah Berk ve Arif Kaptan gibi Türkiye'nin edebiyat, sanat, siyaset ve iş dünyasının önemli isimleriyle gerçekleştirdiği mektuplaşmalar yer alıyor.



GENÇ SANATÇILAR ÖRNEK ALSIN


O dönemin sanatçıları gerçekten çok büyük maddi sıkıntılar çekiyor. Yurt dışında eğitim alıyorlar, çok iyi resim yapıyorlar ancak Türkiye'ye döndüklerinde okullarda resim öğretmenliği yapıyorlar. Şimdi bugün bu insanların resimlerinden birini almak için ne bedeller ödendiğini düşününce insan şaşırıyor. Kızıler, Fikret Mualla örneğini veriyor. Paris'te yaşadığı yıllarda Mualla'yı ev sahibi evden atıyor. Mualla'ya para göndermek için Eyüboğlu elinden geleni yapıyor. Aşık Veysel'le ilgili de çok güzel bir dayanışma örneği var. Aşık Veysel, sesini kaydedeceği bir teyp almak istiyor ama Türkiye'de o teyplerden yok. Eyüboğlu'na durumdan bahsediyor ve Eyüboğlu Maya Galerisi çevresinde Aşık Veysel için bastırdığı kartları satıyor. Kızıler bu örneklerin bugünün sanatçıları için çok güzel örnekler olduğuna vurgu yapıyor.



BU ÇALIŞMA BİR İLK


“Türkiye'de daha önce böyle bir çalışma yapılmadığı için kendimize referans alabileceğimiz böyle bir kitap ve sergi çalışması yoktu” diyen Kızıler, bu çalışmanın alanında ilk olmasına dikkat çekiyor. Kitapta 400 mektup var ve bunlar kronolojik sırayla veriliyor. Kitapta yer almayan, aynı günde yazılmış mektuplar da var. Kızıler tekrara düşmemek ve çeşitliliği vermek için seçici davrandıklarını belirtiyor. Bazı mektupların eski dille yazılmış olması, Fransızca kelimelerin fonetik söylemiyle yazılması tasnif süresini uzatmış. Başta birkaç cilt düşünülen kitap, mektupların sınıflandırılmasının mümkün olmayışından ötürü tek ciltle tamamlanmış.



İNCELİKLERE DAVET EDİYORUZ


Aynı gün içinde birden fazla mektup yazılmasını o kuşağın mektuplaşmaya ne kadar bağlı olduğuyla açıklayan Kızıler, “Biz Mektup Yazardık ismi de aslında buradan türedi. Mektupları önümüze koyduğumuzda 'Ya biz bunu sadece kitap yapmayalım. Bu mektuplar aynı zamanda çok gezilesi, görülesi mektuplar. Biz bunları sergileyelim' diyerek bir de sergi açtık. Sergi, İş Sanat Kibele Galerisi'nde 20 Haziran'a kadar gezilebilir. O yılların hissiyatını bu mektuplardan duymak çok mümkün. Çünkü herkes çok açıklıkla kendini ifade ediyor. Mektup hala çok kullanılan bir kelime ama kimse mektup yazmıyor. Teknoloji her şeyin önüne geçmiş durumda. Belki insanları inceliklere yeniden davet ederiz” diyor.



BİZDE NEŞREDİLECEK MALZEME BOL


Eyüboğlu aile olarak arşivciliğe çok önem veriyor. Kızıler, Eyüboğlu'nun bu mektupları çok sistemli bir şekilde sakladığını düşünüyor ve “Eyüboğlu arşivi gibi bir arşiv bulmak Türkiye'de çok zor. Çeşitli kaygılarla ya da önemsemedikleri için bir arşiv oluşturma kültürü yok bizde. Böyle kapsamlı bir sergi ve kitap yapıyor olmamızın nedeni Eyüboğlu ailesinin farklı bir bilinçte olması” diyor. Bu görüşü Hughette Eyüboğlu da “Allah'a şükür biz de neşredilecek malzeme bol” diyerek destekliyor. Hughette Eyüboğlu, ileride Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun bugüne kadar neşretmediği şiirleri, günceleri ve not defterlerini yayınlayacaklarını da müjdeliyor.





Beni sevimsiz kabul edebilirsin


* Kitapta Necip Fazıl Kısakürek'e ait küçücük bir not gözümüze ilişiyor. Geçmişte çok iyi anlaşan ikilinin arası bir problemden ötürü açılıyor. Bir gün Necip Fazıl'dan şöyle bir not geliyor Eyüboğlu'na: “Bedri;


Beni unutmuş, hatta sevimsiz kabul etmiş olmanı bilmeme rağmen sana bir ricada bulunuyor ve bu kağıdımın hamili gencin Akademideki işine yardımcı olmanı diliyorum.


Sonumuz hayırlı olsun…



Aşklar ve kırgınlıklar


* Bedri Rahmi'nin Mari Gerekmezyan nam-ı diğer Karadut'a olan aşkını bilmeyen yoktur. Kitapta ikisinin yazışmalarına da yer veriliyor. Eyüboğlu Karadut'una Anadolu'da keçi anlamına gelen 'çebiş' kelimesiyle hitap ettiğini görüyoruz. Eren Eyüboğlu kocasının bu aşkına mani olamıyor ve çok üzülüyor. Bedri Rahmi'nin ölümünden sonra ilk ve son kez Gerekmezyan'dan söz ediyor ve “Bu olay beni çok derinden yaraladı” diyor.



Bedri'deki şiir kumaşı halis Bursa ipeğidir


* “Büyük bir öfkeyle güzel şiirler yazmasını temenni ederim. Her şeye rağmen o şairlerimizin en iyilerindendir. Bedri'deki şiir kumaşı halis bursa ipeğidir. “Türkçeyi bilmiyorum” da ne kelime? Bedri Japonca mı konuşur? Sadece tembel.. tembelliğe bahane bulmasın, kafamı kızdırmasın” bu cümleler Nazım Hikmet'in Bedri Rahmi'nin şiirleri için yazdığı mektuplardan. Sabahattin Eyüboğlu'na gönderilen bu mektuplar, ciddi şiir eleştirileri aynı zamanda.


#Mari Gerekmezyan
#Bedri Rahmi Eyüboğlu
#Nâzım Hikmet
#Ahmet Hamdi Tanpınar
#Fikret Muallâ
#Âşık Veysel
#Adalet Cimcoz
#Orhan Veli Kanık
9 yıl önce
default-profile-img