Bekir Aydoğan • Araştırmacı/Yazar
Geçtiğimiz yıl Ağustos ayında IŞİD'in eline geçen Sincar ilçesi, ABD ve koalisyon güçlerinin yakın hava desteği ile Barzani peşmergeleri tarafından 13 Kasım'da kurtarıldı. Sincar'da IŞİD'in katliam ve zulümlerine maruz kalan Ezidilerin yaşadığı dram hafızalarda yer edinirken; terör örgütü PKK, bölgede yürüttüğü özerklik faaliyetleri nedeniyle IKBY (Irak Kürt Bölgesel Yönetimi) ile ciddi bir krizin eşiğine geldi. İran destekli Goran, KYB ve PKK bloğunun Süleymaniye'deki kalkışma ile kurmak istediği oyun; Batı ve Türkiye ile ilişkileri güçlü olan Barzani yönetiminin Sincar'ı alması sonrası büyük ölçüde bozuldu.
IKBY yönetiminin Sincar'daki IŞİD işgalini sona erdirmek için düzenlediği operasyonlardan bugüne kadar nihai bir sonuç alınamazken; PKK'nın bölgede yürüttüğü özerklik faaliyetleri ise IKBY'nin IŞİD'le mücadelesine ayak bağı oldu. Bu süreçte, Peşmergelerin Ezidileri bilerek korumadığını işleyen PKK, IŞİD'le mücadele ve Ezidilere destek üzerinden Sincar'da kendisine bağlı özerk bir kanton kurmaya çalıştı. Kongra Gel Eşbaşkanı Remzi Kartal ve KCK Yürütme Konseyi Üyesi Mustafa Karasu, KDP'yi IŞİD'le işbirliği yaptığını öne sürerken; KCK Yürütme Konseyi Üyesi Duran Kalkan da Barzani'yi diktatörlükle itham ederek Ezidilere özerklik talebinde bulundu. Barzani Kalkan'ı hainlikle suçlarken, IKBY yönetimi PKK'nın Rojava'daki (de facto) kantonlarını IKBY'ye taşıyarak 'bölme girişimi'nde bulunduğunu ve 'halkın iradesi' dışındaki bu yapının 'karton irade' olduğunu söyledi. 13 Kasım'da Barzani yönetimi tarafından yapılan Sincar operasyonuna kadar PKK'nın IŞİD'e karşı harekete geçmemesi ve son operasyona dahil olmamasına rağmen başarıyı sahiplenmeye çalışması ise bölgede yürüttüğü ayrılıkçı politikasının bir parçası. Barzani yönetiminin Sincar zaferi sonrası ilçedeki hakimiyetini giderek güçlendirmesi, PKK'nın bölgedeki kanton politikasının kağıt üzerinde kalarak kartonlaştığını gösteriyor.
Musul merkezine 120 km ve Rojava'ya sadece 35 km olan Sincar, IKBY'nin batısında kalıyor. IŞİD'in Sincar'ı işgalinden önce bölgede faaliyet yürütmeyen PKK, Rojava'nın doğusundan IKBY'ye geçmek için Barzani yönetiminin iznine bağlı olarak sınır kapılarını kullanıyordu. PKK'nın Rojava'da muhalefeti baskı ve tehditle uzaklaştırdığı dönemde KDP ile ilişkileri gerilmiş, sınırlara hendeklerin kazıldığı ve Barzani'nin sınır kapısını kapattığı görülmüştü. PKK'nın IŞİD işgalini bahane ederek bölgede hakimiyet kurmak istemesi, Rojava ile lojistik bağlantısını Barzani'ye muhtaç kalmadan gerçekleştirmesini amaçlıyor. Ayrıca bölgede yürüttüğü ayrılıkçı politikalarla hem Barzani yönetiminin IŞİD'e destek olduğunu hem de Ezidileri IŞİD işgaline terk ettiğini işleyerek
Erbil yönetimini itibarsızlaştırmaya çalışıyor.
PKK'nın Sincar'da oluşturduğu Ezidi askeri biriminin başında aynı zamanda KYB Politbüro üyesi olan Haydar Şeşo bulunuyor. İran'a hizmet eden Şii milislerin Sincar'a getirilmesi için daha önce PKK, Şeşo ve KYB tarafından girişim başlatıldığı ve Bağdat yönetimiyle ilişki kurdukları Erbil medyasında yer almıştı. Geçtiğimiz Temmuz'da İran'ın KYB aracılığıyla PYD'ye silah verdiği de basına yansıyan bir başka önemli ayrıntı. Kamışlı'da Rusya ve Esad ile irtibat bürosu kuran PKK'nın, Sincar'da İran güdümlü Şii milislerle işbirliği yapması şaşırtıcı değil. Batı ve Türkiye ile iyi ilişkileri nedeniyle İran tarafından 'kontrol dışı' bir aktör olarak görülen Barzani, İran'ın PYD ve Esad yönetimine IKBY üzerinden silah geçirmesine soğuk bakıyor. Sincar tam da bu yüzden önemli ilçe. PKK'nın Sincar'da faaliyet yürütmesi; IKBY'nin bölünmesine ve İran etkisi altına girmesine, PKK'nın Rojava ve Kandil arasında koridor kurmasına ve İran'ın Kamışlı'daki Esad güçleriyle lojistik bağının kolaylaşmasına yol açar.
8 Ekim'de IKBY'deki siyasi partilerin başkanlık krizini görüşmek için toplandığı esnada, muhalefetin çoğunlukta olduğu Süleymaniye'de başlayan şiddet eylemlerinde, 5 kişi hayatını kaybederken 200 kişi de yaralandı. KDP, şiddetin körüklenmesinde Goran'ı suçlarken, KYB'ye bağlı güvenlik güçlerinin yeterli önlemler almadığını iddia etti. KDP binalarının yakıldığı gösterilerde PKK taraftarlarının örgüt sloganları atması, PKK'nın sadece Sincar'da değil, fırsatını bulduğu an iç politikada da KDP'ye karşı hareket edebileceğini gösterdi. Geçtiğimiz Ağustos ayında da PKK, Kerkük-Yumurtalık Boru Hattı'nı patlatarak IKBY'nin sadece günlük 30 milyon dolar zarar etmesine yol açmıştı. Süleymaniye'nin Erbil yönetiminden ayrılmasının dahi gündeme geldiği Goran-KYB-PKK ve İran destekli Barzani karşıtı eylemler sonrasında, Barzani'nin Sincar'ı alması hem IKBY'deki siyasi krizi hafifletir hem de Erbil'in yönünü Batı ve Türkiye'ye dönük tutmasına katkı sunar.
