Türkiye'de tarihe olan ilgi hiçbir dönemde eksilmez, tam tersine son yıllarda siyasal hareketlenmeler, virajlar, yön değiştirmeler nedeniyle tarihi kök arayışları, bilhassa sinema ve dizi sektöründe yeni yapımlar tarihe olan alakayı artırdı. Tarih ilgisi bu görselliğin yanında tarih dergileri vasıtasıyla da belli bir kanalda akmaya başladı.
Televizyonlarda özellikle “sıradışı” programlar, hadiselere olağanüstülükler katan moderatörlü kültür ve tarih yayınları tarihe ilgiyi “mitolojik” boyutuyla, kahraman odaklı ve menkıbevari yaklaşımlarla körükledi. Haber kanallarının gündelik siyasi gelişmelerin tarihi arka planlarına eğilme merakı ve zorunluluğu, çok sayıdaki haber kanalının program üretme kısır döngüsü ister istemez gözleri tarihe çevirdi. Geçmişte Yılmaz Öztuna, Ahmet Refik tarzı tarihçiliğe bile burun kıvıran tarihçiler bu tarihçiliğin altında seslerini çıkaramaz duruma düştüler. Hatta İlber Ortaylı gibi isimler artık seri üretim, birbirinin aynı veya tekrarı yazılardan oluşan kitaplar yayımlamaya başladı.
Tarih ve kültür sık sık eleştirilen popüler ve tüketim kültürü tesirlerini bile aşacak bayağılığa konu olur hale geldi. Tarih ve kültür iki eğilimin arasında adeta kendi mecraını kaybetti... Bir yandan ağır, okunmaz, ilgilisinden başkasının dikkatini çekmeyen, bol dipnotlu aktarmacı akademik eserler öte tarafta çoğunluğu beylik konulardan oluşan popüler tarih bile olamayacak kadar sığ kitaplar tarihi, kültürel alanı istila ediyor. Bu ortamda “ciddi” çalışmalar yapan isimler sessiz ama derinden akmayı sürdürüyor.
Ali Birinci bu tarihçilerden biri. Tarih Yolunda Tanıdıklarım Hitabevi Yayınları'ndan çıktı; kitap Ali hocanın artık kimliği haline gelen biyografi yazarlığının bir ürünü. Biyografi yazarlığı dediysek yine piyasada bol bol dolaşan türden biyografilerden, popüler yayınlardan ziyade ismi akademik tarihçilerin bile zor duyduğu fikir işçilerinden bahsediyoruz.
Ali hoca her zamanki gibi tarihe, kültüre emek veren ilim adamlarının biyografilerini binbir zorlukla kaleme alıyor. Çalıştığı kişilerin işyerlerinden sicil dosyalarını, emekli sandığından evraklarını kimi zaman resmi kimi zaman tanıdık vasıtasıyla edinerek kültür ve ilim hayatına bunları yerleştiriyor. Önceki kitaplarında olduğu gibi bu kitabında da bazen bir yerel dergiyi, matbaayı, gazeteyi, tarihçiyi bazen hepimizin tanıdığı ama üzerine çok az konuşulan isimleri gündeme getiriyor.
Yeni kitabında Diran Kelekyan'dan Alaybeyizade Naci Efendi'ye, İbrahim Gökçen'den Damla Mecmuası ve Edirne Âşıkı Uluğ Turanlıoğlu'na kadar pek çok ismi inceler Ali Birinci. Orhan Kemal'in babası tefsir yazarı, İstiklal Mahkemesi'ne çıkarken Mustafa Kemal'e af dilekçesini imzalamayan isimlerden Abdülkadir Öğütçü'nün Mustafa Kemal'e bir mektubu, biyografisiyle birlikte kitapta yerini almaktadır. Bunun yanında Necip Fazıl'ın biyografisinde çok bilinen bazı hataları yine Ali Birinci düzeltir.
Ali Birinci'nin tarih sahasında yaptıkları kıymetini her gün arttırmktadır. Hasılı onun gibi ilim ve kültür adamlarının dikkatleri Türkiye'de eksikliği hissedilen alanları dolduracak niteliktedir.
• • •
Tarih Yolunda Tanıdıklarım
Ali Birinci
Hitabevi Yayınları
Kasım 2016
488 sayfa
