|

Osmanlı'nın 'Çılgın Projeleri' bu kitapta

Osmanlı'nın Çılgın Projeleri kitabında Haliç Köprüsü tasarılarından Don-Volga kanal projesine kadar geniş bi yelpazede Osmanlı'nın hayata geçirdiği, yapmak istediği projeler, belgeler ve görsellerle sunuluyor

İkra Sevim
00:00 - 11/04/2012 Çarşamba
Güncelleme: 21:28 - 10/04/2012 Salı
Yeni Şafak
Osmanlı'nın 'Çılgın Projeleri' bu kitapta
Osmanlı'nın 'Çılgın Projeleri' bu kitapta

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 27 Nisan 2011'de Haliç Kongre Merkezi'nde merakla beklenen çılgın projeyi açıklamıştı: “İstanbul, artık içinden iki deniz geçen şehre dönüşecek.” O günden sonra bu projeler, kamuoyunu uzun süre meşgul etti. Hatta söz konusu tasarıların tarihsel arkaplanı anlatılmaya, bu yolda önemli belgeler gösterilmeye çalışıldı. Turan Şahin'in Yitik Hazine Yayınlarından çıkan Osmanlı'nın Çılgın Projeleri çalışması okuyucuya bu konuda zengin ve doyurucu bilgiler veriyor. Kitapta Beyazıd Meydanı'ndan Yeni Cami Meydanı projesine, Haliç Köprüsü tasarılarından Don-Volga kanal projesine kadar geniş bir yelpazede Osmanlı'nın hayata geçirdiği, yapmak istediği projeler, belgeler ve görsellerle sunuluyor. Turan Şahin, bu tür işlere imza atmasının nedenini ise şöyle açıklıyor kitabın dibacesinde; “Osmanlı Devleti'nin tarih sahnesine çıktığı yıllarda da büyük hakanlar, yaşadığı coğrafya ve sahip oldukları dinî inanışa göre tebaası arasında bulanan sanatçılardan gücünü simgeleyen eserler talep etmişlerdir. İslam coğrafyasında yönetici sınıf, başarılarının methiyeleştirildiği kitabelere sahip devasa ibadethaneler, anıtvari türbeler, kamunun faydasını hedefleyen dev yapılar inşa ederek adlarının ve temsil ettiği değerlerin kalıcı kılınması yolunu tercih etmişlerdir.” Kitabın sayfalarını karıştırdığınızda okuyucuyu hayretler içinde bırakan projeler yer alıyor. Eserde, II. Abdülhamid Han'a özel bir parantez açmak gerekiyor. Müslümanların Halifesi sıfatıyla İslam dininin yaşandığı her bölgeye heyetler gönderiliyor, Afrika ve diğer ülkelerdeki Müslümanları Hıristiyan misyonerlerin etkisinden uzak tutmak amacıyla uygun yerlere darülacezeler kurulması kararlaştırılıyor. Yazar, Abdülhamid Han'ın 'Kızıl Sultan' ya da 'Korkunç Türk' imajlarına karşı, her alanda ülkesini görünür kılmak için çeşitli projelere imza attığını belirtiyor. Ve bu yöntemin Sultan Abdülhamid'in çağdaşlaşma projelerinin bilinçli bir sununu olduğunu anlatıyor.

Çılgın Projelere birkaç misal

Tüp Geçit Projeleri: Şark Demiryolları'nın millî sınırlar içinde kalan 337 km'lik İstanbul-Edirne ve Kırklareli-Alpullu kesimleri Sultan Abdülhamid döneminde 1888'de bitirilerek işletmeye açılmış, böylece İstanbul, demiryoluyla Avrupa'ya bağlanmıştı. S. Prerault, Abdülhamid Han döneminde Rumeli ve Anadolu'nun demiryolu başlangıç noktaları olan Sirkeci ve Haldarpaşa'yı birleştirmeyi amaçlamıştı. Marmaray'ın benzeri bir planın 1860 yılında çizimleri yapılmıştı.

Haliç-Karadeniz Kanalı Projesi: Osmanlı'nın tasarıları arasında geçen Haliç-Karadeniz Kanalı düşüncesi bir kentsel dönüşüm projesiydi. Karadeniz'i Kâğıthane Deresi aracılığıyla Haliç'e bağlama fikrinin temelinde Kâğıthane'de kurulması planlanan büyük sanayi tesisleri vardı. Karadeniz-Marmara bağlantısının asıl limanı olma özelliği taşıyacak olan Kâğıthane, projenin merkez noktasıydı.

Kızıldeniz Akdeniz (Süveyş) Kanalı Projesi: Proje, Osmanlı'nın onayı, Sultan Abdülaziz'in 19 Mart 1866 tarihli fermanıyla hayata geçirilmişti. Abdülaziz Han, kanalın yapımı için kurulan kanal şirketi ile Said ve İsmail Paşalar arasında var olan anlaşmaları onaylamakla kalmamış, projeye devlet garantisi vermişti. Böylece ilk Osmanlı kanal projesi hayata geçmiş oldu.

Büyükada ve Heybeliada Köprüsü Projesi: Heybeliada ve Büyükada arasında geçişlerin kolaylıkla sağlanabileceği pratik bir yol gerekmekteydi. Adalı bir müteahhit olan Sarkis Balyan bu probleme dair teklifi Sultan Abdülaziz Han'a sundu. Fakat bu proje de hayata geçirilemedi.

12 yıl önce