Bugün bilim dünyası için tarihi gün. Einstein'ın 1915 yılında, yani bundan tam 101 yıl önce, Genel Relativite (İzafiyet) Teorisi'ni yazarken olması gerektiğini ortaya sürdüğü (fakat fiziksel varlığını kanıtlanmanın hiç mümkün olmayabileceğini belirttiği) kütle çekim dalgalarının varlığı bugün itibarı ile kanıtlandı.
Detaylara geçeceğiz tabii ama önden bir bilgi verelim ki ilerleyen satırlarda yazacaklarımız konuya yabancı olanların kafasında bir parça da olsun oturabilsin:
- Kütle Çekim Dalgaları
- Einstein'ın İzafiyet Teoremi'nde yer alan kuramlardan birisi tüm evrenin yerçekimi dalgalarıyla kaplı olduğu. Bu dalgaların çıkış sebebi ise uzay zaman dört boyutlusunda oluşan kırışıklıkların kaynaktan dışarıya doğru yayılması. Şöyle ki, uzayda herhangi bir bölgedeki yerçekimi ani bir olay sonucu değişirse (örn. karadeliklerin çarpışması) o bölgeden uzaya ışık hızıyla yerçekimi enerjisi dalgaları yayılıyor ve bu dalgalar uzayda yol alırken geçtikleri yerleri geriyor veya sıkıştırıyor.
- Einstein'a göre, tespit edilebilir kütle çekim dalgalarının kaynakları arasında beyaz cüceler, nötron yıldızları veya siyah delik içeren çift yıldız sistemleri bulunuyor. İşte uzaydaki bu ve benzeri cisimler, kütlelerinin büyüklüğü ile doğru orantılı olarak o denli çok çekim kuvvetine sahipler. Bu çekim kuvveti ise uzay-zamanın üst üste geçmiş, genişleyip büyüyebilen katmanlarından oluşuyor ve zamanı bükebiliyor.
- Meraklılarına ek bilgi:
İşte bugün ABD Ulusal Bilim Vakfı tarafından düzenlenen ve TSI 17.30'da başlayan, aralarında çağımızın en önemli fizikçilerinden birisi olarak gösterilen Kip Thorne'un da yer aldığı basın toplantısında, LIGO (Laser Interferometer Gravitational Wave Observatory> Lazer İnterferometre Yerçekimi Dalgası Gözlemevi) Laboratuvarları'nda ilk kez 14 Eylül 2015'te gözlemlenen kütle çekim dalgalarının varlığının kanıtlandığı açıklandı.
Kütle çekim dalgalarının kaynağında ise dünyamızdan 1.3 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan iki kara deliğin çarpışıp birleşmesi yer alıyor. Yani diğer bir deyişle, bizim bugün keşfettiğimiz bu çarpışma aslında bizim zamanımıza göre bundan tam 1.3 milyar yıl önce gerçekleşti.
Bu kara deliklerin her birinin 30 güneş kütlesinde olduğunu belirten LIGO astrofizikçilerinden Eric Thrane'e göre bu çarpışma evrende şimdiye kaydedilen en şiddetli olayken, kara deliklerin bu büyüklüğüne rağmen ses yoluyla gözlemlenen dalgaların aşırı küçük oluşu ise kütle çekim dalgalarının belirlenmesinin ne derece zor bir iş olduğunu kanıtlıyor.
Bu keşfin ilerleyen yıllarda gerçekleşmesi muhtemel yeni buluşların anlaşılmasına yönelik en büyük faydası ise Big Bang'e (Büyük Patlama) ışık tuttuğunun öngörülmesi. Çünkü yerçekimi dalgalarının Big Bang ile birlikte oluştuğu ve o günden bugüne uzayda yol aldıkları öngörülüyor. Yani diğer bir deyişle ilerleyen yıllarda, dalgaların saptanmasının yolları kolaylaştıkça, Büyük Patlama anına yönelik kayıtlara erişilmesi dahi teorik olarak mümkün dairesine girecek.
ABD Ulusal Bilim Vakfı'nın yayınını
seyredebilirsiniz, haberimize konu olan iki kara deliğin çarpışmasına yönelik simülasyon ise aşağıda:
