Yakın gelecekte sinemanın endüstriyel tarihini pandemi öncesi ve sonrası olarak ele almamız gerekecek. Zira salgın şartlarında uzun süre kapalı kalan salonlar, aksayan film üretimi ve dünyanın her yerinde benzer şekilde artan maliyetler sinema salonlarındaki tabloyu da etkiledi. Her ülke sinema endüstrisi farklı açılardan etkilense de gösterilen film sayısından hasılat ya da bilet satış verilerine kadar ciddi düşüşler söz konusu.
Bütün dünyada bu tablonun tek istisnası belki de Çin. Zira 2021’de şu ana kadar en yüksek hasılatı elde etmiş film bir Çin yapımı olan Merhaba Anne. Film dünyada 822 milyon dolar hasılat yaptı (Bunun 821 milyon doları Çin’de). Şöyle bir kıyas yapalım. Box Office Mojo verilerine göre bu yıl en çok ses getiren Hollywood filmlerinden olan Hızlı ve Öfkeli 9, dünya çapında toplam 716 milyon dolar hasılata ulaşabildi. Dünyanın her tarafındaki sinema gösterim ağını elinde bulunduran Amerikan sinema endüstrisinin karşısında, sadece kendi ülkesinde on milyonlarca seyirciye ulaşabilen bir film sistemi var. Ve aslında bütün dünyanın karşısında böyle bir sistem söz konusu. Çin’in yakın gelecekte sadece bilet satış rakamları açısından değil sinema üretimi noktasında da merkez olma ihtimali uzak görünmüyor.
Hasılat dediğimiz veriyi etkileyen faktörler önemli tabi ki. Sinema salonu sayısı, izleyici kapasitesi ve bilet fiyatları bunların başında geliyor. Diğer taraftan, hasılatı oluşturacak filmlerin menşei ve yaygınlığı da mühim. Bu açıdan baktığımızda Çin’de üretilen bir filmin Çin’de çok sayıda izleyiciye ulaşması işten bile sayılmıyor. Çünkü dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin’de on milyonlarca daimi sinema izleyicisi olduğunu varsayabiliriz. Ülkede 70 binden fazla sinema salonu mevcut. Ayrıca Çin, dünya sinema bileti satışının yüzde 30’undan fazlasına sahip.
Sinema bileti verisi iki şekilde belirtiliyor. Yaygın olan şekliyle bilet fiyatlarından elde edilen gelir hasılat olarak açıklanıyor. Ülkemizde ise satılan bilet sayısı üzerinden veri konuşuluyor. Hasılattan bilet sayısını bulmak içinse bilet fiyatlarına bakmak gerekiyor. Salgın şartları dünyanın her yerindeki etkinlik fiyatlarını etkilediği gibi sinema bilet fiyatlarına da yansıdı. Mesela ülkemizde salgın öncesi bilet fiyatları ortalama 17 TL civarındayken şimdilerde 25 TL’yi geçmiş görünüyor. 2009’de ise Türkiye’de ortalama bilet fiyatı 9 TL bandındaydı.
Dünyada ise bilet fiyatları ülkelerin milli gelirlerine oranla değişiyor. En pahalı sinema biletleri Bahreyn’de (17,48 dolar) ve İsviçre’de satılıyor (16,80 dolar). Bölgesel olaraksa İskandinav ülkelerinin en pahalı bileti aldıkları görülüyor (history-hub.com verilerine göre 15 doların üzerinde).
Amerika’da ortalama hayli düşüyor. Kuzey Amerika kıtasını kapsayan alanda sinema bileti ortalama fiyatı 8 dolar civarında. Asya’da ise Japonya 12,77 dolar ortalama ile başı çekiyor.
Çin’de ise durum karışık. Salgın öncesi 8 avro civarı olan bilet fiyatlarının seyri son dönem bunun biraz üzerinde olmakla beraber değişkenlik gösteriyor. Ancak dolar bazında baktığımızda ortalama bilet fiyatının da 8-10 dolar bandında olduğunu söyleyebiliriz. Bu hesapla, Çin’de bu yıl en çok izlenen film olan Merhaba Anne’yi 70 80 milyona yakın kişinin izlediğini söyleyebiliriz.
Türkiye’de durum karışık. Salgın sonrası veriler netleşmiş değil. Zira ülkemizde sinema salonları geçtiğimiz Temmuz ayında çeşitli önlemlerle açılabildi. 2019’da picodi.com verilerine göre Türkiye’deki bilet ortalaması 4 avro. Kur farkına göre durum değişmekle beraber küresel hesaplarda niteleme bu şekilde. TL bazında baktığımızda bilet fiyatlarının şu an 25 TL’yi geçip 30 TL sınırına dayandığını söyleyebiliriz. Çünkü işletmeler uzun süre kapalı kaldı ve şu an da yarı kapasite hizmet veriyor.
Çin’de bu dönemde ön plana çıkan filmlere göz attığımızda komedi, aksiyon, melodram ve dramın ağır bastığını görüyoruz. Merhaba Anne, komedi filmi. Sadece Çin’deki hasılatı şu ana kadar 821 milyon dolar. Şubat 2021’de Çin’de vizyona giren Dedektif Çin Mahallesi’nde serisinin üçüncü filmi ise hasılatta 686 milyon doları aşmış durumda. Bir Japon animesi olan Dedektif Conan filmi de 2021’de Çin’de en çok ses getiren yapımlardan oldu. Film günlük 1,5 milyon dolar hasılat seyri sonrasında 700 milyon dolara yakın hasılat elde etti.
Araştırmalara göz attığımızda salgın şartlarından olumlu etkilenen tek sektörün Çin olduğunu görüyoruz. Hayret verici bir durum elbet. Salgında da ilk kapanma sonrası virüsü tamamen yok ettiklerini açıklamaları, bütün dünyada salgın büyürken tek tük vaka duyurmaları ve şu an da bütün dünya varyantlarla sarsılırken Çin’in normal hayatına devam edebiliyor olması kafaları karıştırıyor. Sebeplerini tam olarak bilemiyoruz. Fakat salgın döneminde -belki çok alan aynı olmakla beraber- sinema sektörünün olumlu etkilendiği tek ülke Çin diyebiliriz.
