17 Mart 2023 tarihinde Çarşı ve Mahalle Bekçiliğine Giriş ve Eğitim-Öğretim Yönetmeliği yürürlüğe girdi ve 2018 yılında yürürlüğe giren Çarşı ve Mahalle Bekçiliğine Giriş Sınavı Yönetmeliği ile 1966 tarihli Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin Meslek İçi Eğitim ve Yetiştirme Esasları ile Kursların Düzenlenme Şekil ve Usullerini Gösterir Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı. Bu yazımızda getirilen yeni düzenlemeyi açıklamaya çalışacağız.

Yönetmeliğin 5’inci maddesine göre çarşı ve mahalle bekçiliğine alınacaklarda aşağıdaki niteliklerin bulunması şarttır: a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak. b) Son başvuru tarihi itibarıyla en az lise veya dengi okul mezunu olmak. c) Son başvuru tarihi itibarıyla erkek adaylar için askerlik ödevini bitirmiş olmak. ç) 18 yaşını tamamladıktan sonra yaptırılan yaş düzeltmelerinde düzeltmeden önceki yaş dikkate alınmak şartıyla, sınavın yapıldığı yılın 1 Ocak tarihi itibarıyla 18 yaşını tamamlamış ve 31 yaşından gün almamış olmak. d) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 53’üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile;

1) Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olmamak.

2) Affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık veya cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan dolayı mahkum olmamak.

e) Kamu haklarını kullanmaktan yoksun bırakılmış olmamak. f) Silah taşımaya veya silahlı görev yapmaya engeli bulunmamak. g) Sağlık Şartları Yönetmeliği’ndeki şartları taşımak.

ğ) Alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımı nedeniyle tedavi görmüş veya görüyor olmamak.

h) Sağlık Şartları Yönetmeliği veya 11/11/2016 tarihli ve 29885 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliği hükümleri nedeniyle ilişiği kesilenler hariç olmak üzere;

1) Herhangi bir nedenle askeri okullardan, Genel Müdürlük, Genel Komutanlık, Sahil Güvenlik Komutanlığı ile JSGA (Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi) Başkanlığı’na bağlı okul ve eğitim/öğretim kurumlarından çıkarılmamış olmak.

2) Türk Silahlı Kuvvetleri, Genel Komutanlık, Genel Müdürlük ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nda görevli iken kusuru nedeniyle ilişiği kesilmemiş olmak.

ı) Terör örgütleri ile bu örgütlerin uzantılarının eylemlerine, toplantılarına, yürüyüş ve mitinglerine karışmamış, desteklememiş ve katılmamış olmak.

i) Başvuru tarihinde herhangi bir siyasi partiye veya siyasi partilerin yan kuruluşlarına üye bulunmamak.

j) İlgili mevzuatına göre yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumlu olmak.

k) Başvuruların başlangıç tarihi itibarıyla başvuru yaptığı il sınırları içerisinde son bir yıldır yerleşik olmak.

Daha önceki yönetmelikte, adayın kendisinin ve evli ise eşinin; genelev, birleşme yeri, randevuevi, tek başına fuhuş yapılan konut ve benzeri yerlerde çalışmış veya aracılık ve bekleyicilik fiillerinde bulunmamış olmak, genel ahlak ve edebe aykırı mahiyette her türlü yazılı, sesli ve görüntülü eserleri, kaydedildiği materyale bakılmaksızın üretmek ve satmaktan veya kumar, uyuşturucu veya uyarıcı madde nedeniyle, hakkında herhangi bir adli veya İdari soruşturma veya kovuşturma devam ediyor olmamak, bunlardan dolayı İdari yaptırım uygulanmamak veya bu işler nedeniyle hüküm giymemiş olma şartı yer almaktaydı. Yine ilkokulu bitirmiş olmak şartı da kaldırılmış ve en az lise veya dengi okul mezunu olma şartı getirilmiştir. Ayrıca başvuru tarihinde herhangi bir siyasi partiye veya siyasi partilerin yan kuruluşlarına üye bulunmamak şartı da kaldırılmıştır.

Çarşı ve mahalle bekçisi alımında KPSS şartı bulunmamaktadır. Bunların yazılı ve sözlü sınavları İçişleri Bakanlığı’nca yapılmaktadır.

Yönetmeliğe göre Mülakat Sınav Komisyonu, biri öğretim elemanı (sivil veya emniyet müdürü), biri psikolog veya rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü mezunu olmak üzere Bakanın görevlendireceği beş personelden oluşmak zorundadır.

Maalesef öğretmen seçiminde çarşı ve mahalle bekçisi seçimi kadar dikkatli davranılmadığını düşünüyoruz. Halbuki emniyet mensupları bugünümüzün, öğretmenler ise geleceğimizin güvenliğini sağlıyor. Hele hele taciz olaylarının artması öğretmen seçiminde çok daha dikkatli olunmasını zorunlu kılmaktadır. Sözlünün yanında öfke kontrolü dahil birçok testten geçirilmesi gerekmektedir. Yine komisyonda psikoloğundan, sosyoloğuna kadar birçok uzmanın bulunması gerekmektedir.

Ön Sağlık Kontrolü Komisyonu adaylar hakkında “Aday Olur” veya “Aday Olamaz” şeklinde karar verir. “Aday Olamaz” kararı verilenler hakkında gerekçe belirtilir. Hakkında “Aday Olamaz” kararı verilen adaylar, sınavın diğer aşamalarına geçemezler.

Giriş sınavı; yazılı sınav, fiziki yeterlilik sınavı ve mülakat sınavından oluşur. Sınavların hangi sıra ile yapılacağı başkanlıkça belirlenir. Sınavların herhangi bir aşamasında “Aday Olamaz” kararı verilen/başarısız olan adayların adaylıkları sonlandırılır. Yazılı sınav soruları, Soru Hazırlama Komisyonu tarafından hazırlanacağı gibi ÖSYM veya Milli Eğitim Bakanlığı’na yaptırılabilir.

Fiziki yeterlilik sınavında ise adayın bedeni kabiliyeti ve fiziki yapısı değerlendirilmek üzere uygulamalı olarak yapılır.

Mülakat sınavında ise adayın konu hakkındaki bilgi düzeyi, kendisinden istenileni kavraması, özgüveni, ifade etme yeteneği ve beden dilini kullanma becerisi olmak üzere beş ayrı kritere göre ve her bir kriter yirmi puan olmak üzere toplam yüz tam puan üzerinden değerlendirilir. Adayın mülakat sınavından başarılı olabilmesi için yüz puan üzerinden en az yetmiş puan alması gerekir.

Yönetmeliğe göre aday çarşı ve mahalle bekçileri temel ve hazırlayıcı eğitime yatılı olarak devam etmek zorundadır. Mazeretsiz olarak eğitim dönemine katılmayanlar ile eğitim süresinin en az 1/10’una katılmayan aday çarşı ve mahalle bekçileri başarısız sayılır. Bu durumda olanların ilişiği kesilir.

Eğitim süresinin 1/3’üne tekabül eden gün kadar devam etmeyenler o öğretim süresi için eğitim hakkını kaybeder. Bu durumda olan ve Eğitim Kurumu’nca/Eğitim Merkezi’nce kabul edilebilir mazereti olan aday çarşı ve mahalle bekçilerinin mazeretleri hakkında Eğitim Kurumu’nun/Eğitim Merkezi’nin olumlu görüş belirtmesi üzerine, açılacak olan bir sonraki eğitim dönemine devam etmesine Başkanlık/Komutan Yardımcılığı’nca izin verilebilir. Aksi halde Eğitim Kurumu’ndan/Eğitim Merkezi’nden ilişikleri kesilir. Temel ve hazırlayıcı eğitim devrelerinin her birinde aday çarşı ve mahalle bekçilerine her ders için bir sınav yapılır. Bu sınavlardan en az 60 puan alanlar başarılı sayılır. 60 puanın altında alanlara ikinci bir sınav hakkı verilir. Bu sınavdan 60 puan alanlar başarılı sayılır. Temel ve hazırlayıcı eğitim devrelerinin her birinde başarısız olanların memuriyetle ilişikleri Bakan onayı ile kesilir.