Geçtiğimiz Pazar günü bakanlar kurulu kararıyla başta Ziraat Bankası olmak üzere bazı önemli kamu kurumlarının Türkiye Varlık Fonuna (TVF) devredildiği haberi ile gündem bir anda değişti.

Aslında yeni yapılan kaynak devriyle gündeme taşınan Türkiye Varlık Fonu ağustos 2016'da yasalaştı. O zaman gündemi fazla meşgul etmedi. Kamunun elindeki önemli kurumların devredilmesi kararı, bir anda ne oluyoruz sorusunu beraberinde getirdi.

**

Dünyada 50'den fazla ülkede 80'in üzerinde benzer devlet fonları var.

15 büyük fonun varlık değeri 11 trilyon dolar.

Türkiye Varlık Fonunun hedefi 200 milyar dolar (yıllık merkezi yönetim bütçe gelirlerinden fazla)

Gelişmiş ülkesi de var, gelişmekte olan ülkesi de.

Norveç, ABD, Japonya, G. Kore, Rusya, Çin, Singapur, Suudi Arabistan, Katar, Kuveyt, BAE v.s. çok sayıda ülkede devlete ait ulusal varlık fonları var.

Dünyada var, bizde olunca kıyamet kopuyor.

**

Ulusal varlık fonları, devletin sahipliği ve yönetimi altında kurulan çeşitli finansal varlıklara yatırım yaparak gelirini artırmayı hedeflemektedir.

Bir başka deyişle, varlık fonlarının kuruluş gerekçesi devletin elindeki fazla parayı, bürokratik işlemleri atlayarak, ekstra kazanca dönüştürebilmek amacıyla kullanmasıdır.

**

Varlık fonları genellikle petrol gibi doğal kaynak gelirleri, bütçe fazlaları, emeklilik fonları ya da dış ticaret fazlalarını kullanarak gelecek kuşakların refahını artırma hedefi taşır.

Bu fonların yapısı, amacı, işleyişi, kaynakları açısından farklı özelliklere sahip olduklarını (standart bir model yok) da belirtebiliriz.

**

Türkiye Varlık Fonu (TVF) ise dünya örneklerinden biraz daha farklı yapıya sahip.

TVF işsizlik fonu, BES fonu, özelleştirme geliri, temettü gelirleri gibi likit kaynak yanında menkul ve gayri menkullere de sahip.

Kuruluş kanununda da belirtildiği üzere fon, elindeki kaynakları her türlü kar amaçlı finansal işlem için değerlendirebileceği gibi, son dönemde çok şikayet edilen spekülatörlerin finansal piyasaları yönlendiren ataklarına karşı devletin elinde istikrar temini için de kullanılabilir.

Hükümetin elinde stratejik ve büyük projeler var: Kanal İstanbul, 3. Hava alanı, hızlı tren, köprü ve otoyol projeleri, şehir hastaneleri, savunma sanayi, nükleer enerji v.s gibi.

Orta ve Uzun vadede önemli getirisi olacak projelerin finansmanında da TVF kaynakları kullanılabilecek. Hem de borç yükünü artırmadan bu finansal destek sağlanacak.

Yine fon kaynakları İslami sermayeyi çekme amaçlı finansal araçlar üretmede de (sukuk gibi) kullanılabilecek.

Bu fon aynı zamanda devletin, oligopol banka yapısının piyasaları manipüle etmesinin önüne geçebilecek bir güç edinmesi demek.

Ayrıca sermaye piyasası araçlarını çeşitlendirme, fon hacmini artırarak piyasanın gelişimine (derinleşmesine) katkı yapma düşüncesi de var.

**

TVF'na getirilen en yaygın eleştiri ise fonun Sayıştay'ın ve Meclisin denetimine tabi olmayışıdır.

TVF'nin sıkı bütçe ve mevzuat kısıtlamalarının ve doğrudan meclis denetiminin dışında tutulması faaliyet etkinliğini artırma düşüncesinden kaynaklanıyor.

Yoksa uluslararası alanda işlem yapacak bir kurumun şeffaflık ve hesap verebilirlik anlamında denetimden kaçırılması, kredibilite-güven zorunluluğu düşünüldüğünde, mümkün değildir.

Yani fonun uluslararası piyasalarda işlem yapabilmesi için bağımsız bir kurum tarafından denetlenmesi, şeffaf olması zorunlu.

Hiçbir profesyonel yönetici böylesine büyük bir fonu denetimden kaçırarak yönetme riskini alamaz ve hatta aklından bile geçiremez.

Ayrıca başbakanın atayacağı 3 uzman denetçi periyodik denetim yaparak raporlarını bakanlar kuruluna ve plan-bütçe komisyonuna sunacak.

**

Özetle, TVF büyük bir kaynak potansiyeli ile finans piyasalarında istikrarı temin edecek, reel sektörü ve stratejik yatırımları fonlayacak, büyüme ve istihdama destek verecek çok önemli bir potansiyel taşımaktadır.

Hükümetin yıllarca başarıyla uyguladığı mali disiplinin bozulabileceği ve denetim zafiyeti olacağı kaygılarını mutlaka gidermesi gerekiyor.

3 yıllık stratejik plan ve faaliyet detayları fonun geleceği ile ilgili daha tatmin edici bilgiler sunacaktır diye düşünüyorum.