Son iki yılını çatışmalarla geçirmiş, iki bine yakın insanını bu çatışmalarda kaybetmiş, devrimin ardından istikrar bulmaya çalışan Yemen"den yeni geldim. Bölgenin içinden bakınca görülen o ki; İslam dünyasının içine görünmeyen bombalar çoktan atılmış. Amerika, Katar ve Türkiye işbirliğine karşı, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Amerika işbirliği arasındaki çekişme bambaşka olaylara kapı açıyor. Görünen o ki Amerika bir tarafı ile daha demokratik yönetimleri desteklerken bir tarafı ile de bölgedeki zengin ve etkili kabile iktidarlarından vazgeçmiyor. Avrupa ülkelerinin her birinin ayrı ayrı bölgedeki çıkar ve güç ilişkileri de bu kaygan ve ikiyüzlü ittifak zeminlerinde yerini alıyor. Hem iç içe hem de karşı karşıya bir denge kurulmaya çalışılırken tam zıddı kutupta İran ve Rusya"nın içinde olduğu ittifaklar var. Rusya dini faktörlerle bizzat etki edemediği yerlere İran üzerinden etki ediyor.
Ortadoğu"da bugünden bakarak kim kimdir sorusuna cevap bulmak mümkün değil. Mısır"da yaşanan karışıklıklar Suudilerin Müslüman Kardeşler"e olan itirazı, Selefilere verdiği destek bölgede suların kolayca durulamayacağını gösteriyor. İslam coğrafyasında iktidarlar demokratikleşirken liberaller ve radikal İslamcı gruplar arasında gidip gelen bağımsız sermaye destekleri bambaşka güç ilişkilerini de devreye sokuyor. Amerika ve Batı dünyasının kurguladığı oyunlar tamamen kendi çıkarlarına odaklı ve bölgeyi birbirine kırdırmak şeklinde gelişirken İslam ülkelerinin güç politikaları ile ortaya çıkan tablo bambaşka bir çağa atladığımızı gösteriyor.
Afganistan"da ya da Çeçenistan"da Ruslara karşı, Bosna"da da Sırplara karşı savaşmak Müslümanlar için kolaydı. Mazlum ve zalim netti. Ancak bugün durum çok daha karışık. Müslümanların birbirine karşı zalimane savaştığı bir yüzyılın kurgulandığı bir zamana şahitlik etmek üzüntü veriyor.
Keşke başka bir yol olabilseydi.
Sana Üniversitesi öğretim üyelerinden Ressam Amna Al-Nasiri"nin atölyesinde hep ana rahmindeki gibi kıvrılmış, yüzleri kapalı ama elleri alabildiğine renkli ve özgür kadın resimleri gördüm. Amna"ya neden hep böyle resimler yaptığını sorduğumda Yemenli kadınların güçlerini ancak elleriyle gösterebildiklerini söyledi. Amna çok haklıydı. Kadın kraliçeleri yüzyıllar öncesinde kalmış Yemen"de kadınlar bugün özgür bir toplumun kapısını canları pahasına elleriyle aralamışlar. Yemen"de direnişte 12 kadın şehit olmuş, binlerce kadın yaralanmıştı.
Yemen"de kadın hakları; eğitim, çalışma, miras, hukuk, sağlık gibi konularda uluslararası sıralamada sonlarda yer alıyor. Kadınların %60"ı eğitimsiz. Miras, boşanma gibi İslam"ın onlara verdiği haklardan dahi mahrum bırakılarak yaşıyorlar. Bunlara rağmen nasıl oldu da Ali Abdulah Salih yönetimini deviren direnişin öncüsü kadınlar oldu? Bu sorunun cevabını aramak üzere gittiğim Yemen"de bu direnişi örgütleyen kadınlarla buluştum. Bu direnişin ardından kurulan Milli Diyalog Komitesi"nde % 30"luk kota ile yer alabilen kadınlarla, geçici hükümetin kadın bakanları ve tabii ki Nobel Barış Ödülü alan Tevekkül Karman ile konuştum.
Onlardan direnişlerini ve ardından kurulan hükümette yerlerini korumak için verdikleri mücadeleyi dinledim. Onların oturduğu her koltukta statükoyu, kabileleri, gücü ve parayı temsil eden erkeklerin gözü var. Gördüm ki Gat illetine müptela olmuş topyekûn bir erkek nüfusu içinde demokrasinin kilidi kadınların ellerinde. Röportajları sonra paylaşacağım.
Osmanlı Yemen"i Hicaz"ın kapısı olarak görmüş. Bu nedenle de bu toprakları 401 yıl süresince korumuş. Osmanlı mirası Ordu binasını ziyaretimizde dinlediğimiz Nuri Paşa"nın hikâyesi Yemenliler gibi bizi de çok etkiledi. Nuri Paşa her ayın 27"sinde maaşını alır ve Bab-ül Yemen"den fakir fukaraya dağıta dağıta evine gidermiş. Herkes Yevm-i Nuri"den nasibini alırmış. Bugün bile her ayın 27"si Sana"da Nuri günü olarak hatırlanıyor.
Yemen"de hatıraların yanı sıra Büyükelçiliğimizin büyük beğeni toplayan çalışmaları ile TİKA"nın girişimleri iki ülke arasındaki köprüyü daha da güçlendirmiş. Sana Üniversitesi"nin Türkoloji bölümü kontenjan artırmak zorunda kalmış. Türkiye muhabbeti, Yemen"de rol model olarak benimsenme hali her yerde her konuşmada hissediliyor. Ancak Zeydiye mezhebinin hakim olduğu ülkede yeni yeni mezhepçilik başlamış. Orada Sünnileri Şafi mezhebindekiler temsil ediyor. Diğer yandan İran"ın etkilediği siyasi gruplar, Saddam ve Nasır hayranlığı Yemen"de küçük de olsa muhalif İslamcı gruplar içinde dikkat çekiyor.
Doğrusu Yemen"de her şeyin "en"leri arasında duygularımız gidip geldi. Yemen bir tarafı ile büyüleyici bir tarihi mirası ve güzelliği, diğer yanıyla da düzensizliği kaosu temsil ediyor. Dünyanın en kapalı kadınları ile en dekolte elbiselerinin satıldığı mağazalar burada en yoksul sokaklarda bile buluşuyor.
