|
Türkiye & IKBY Enerji Çıkmazı

Türkiye üzerinden günlük 600 bin ton varil petrol ihraç eden, ithalatının büyük bir kısmını Türk firmalarından gerçekleştiren, Türkiye’den ekonomik yardım alan IKBY; Türkiye’nin tüm uyarılarına rağmen gerçekleştirdiği bağımsızlık referandumunun sonuçlarını katlanmaya hazır mı?

25 Eylül 2017 tarihinde gerçekleştirilen IKBY bağımsızlık referandumu, Orta Doğu’nun son yirmi yılını şekillendiren enerji trafiğinin yeniden şekillenmesinin önünü açtı. Son yirmi yıldır bölgedeki siyasi, güvenlik ve ekonomik çıkarları için Türkiye, ABD ve İsrail ile yakın ilişkiler yürüten IKBY Başkanı Barzani, tüm uyarılara rağmen gerçekleştirdiği bağımsızlık referandumunun ekonomik bedelini ağır ödeyeceğe benziyor.

Türkiye’nin Enerji Konumu

Türkiye; dünya enerji rezervlerinin %70’nin bulunduğu bir coğrafyada yer alan, önemli bir transit merkezi. Tükettiği enerjinin %53’ünü ithal eden Avrupa için ise stratejik bir enerji noktası konumunda. Küresel enerji piyasasının önemli oyuncularından biri olan Türkiye; Azerbaycan, İran, Türkmenistan ve Irak gibi ülkelerde olan siyasi, güvenlik, ekonomik ve enerji değişimlerinden etkileniyor. Son dönemde ise Türkiye’nin enerji transit merkezliğini etkileyen en önemli gelişmelerden biri petrolünü tüm dünyaya dağıttığı IKBY’de gerçekleştirilen bağımsızlık referandumu.

IKBY ile Türkiye Arasındaki 50 Yıllık Anlaşma

2014 yılında Türkiye ile 50 yıllık bir anlaşmaya imza atan IKBY, Türkiye'ye ihraç edilen petrolün uluslararası piyasalara sevkiyatına başladı. Bağdat Hükümeti ise anayasadaki 'Irak petrolleri tüm Irak halkına aittir' maddesini gerekçe göstererek bu anlaşmadan rahatsız olduğunu açıkça ifade etti. Sorunun çözülmesi için IKBY ve Irak Hükümeti arasında aracılık yapmayı teklif eden Türkiye’ye ise Bağdat’tan olumlu yanıt gelmemişti.

Anlaşma sonrasında IKBY Başkanı Barzani, "Türkiye ile enerji alanında yaptığımız anlaşma 50 yıllıktır. Bu süre daha da uzatılabilir. Biz bu anlaşmayı imzaladık. Türkiye ile yaptığımız anlaşma Irak topraklarını bölme amaçlı değildir. Tek bir amacımız var o da Irak bütçesinden hakkımız olan yüzde 17'lik istihkakımızı almaktır" açıklamasını yapmıştı.

“Irak topraklarını bölmeyeceğiz “ açıklamasına rağmen Barzani IKBY bağımsızlık referandumunu gerçekleştirdi. 50 yıllık anlaşma sonrası petrol giderlerinden Bağdat Hükümeti’ne %17’lik pay vermeyi reddeden Barzani bunun nedenini ise şöyle açıklamıştı: “Normal ülkelerin standartlarına kavuşmamız için yıllık 31 milyar dolara ihtiyacımız var.” Barzani bağımsızlık referandumu ile yıllık 31 milyar dolarlık gelir akışına darbe yaptı.

Türkiye Bağımsızlık Referandumuna Neden Karşı

Son yüz yıldır topraklarında kurulması planlan etnik devletlerin hayalleri nedeniyle ağır bedeller ödeyen Türkiye, tarihin tekerrür etmemesini istiyor. 1926 Ankara Anlaşması ile Musul’u Irak’a bırakan Türkiye, Irak toprak bütünlüğünün bozulması durumunda Musul ve Kerkük’ü geri almak için hak sahibi haline geliyor. IKBY’de gerçekleştirilen referandum, uzun zamandır bölgede yaşayan Türkmenlere baskı oluşturan ve hatta yerinden etnik sorunların sonucu olarak görülüyor.

PKK ve IKBY’den 2. İsrail Devleti Hayalleri

Irak ve Suriye topraklarının bütünlüğünün bozulması, Türkiye için güneyinde bir PKK devleti kurulmasının önünü açıyor. PKK ile zaman zaman gizli kapılar arasında görüşen IKBY Barzani uzun yıllardır İsrail ile de yakın ilişkilerde. IKBY’nin bağımsızlığını kabul eden İsrail’in planı ise; düşmanı İran ve Türkiye’ye karşı ABD desteği ile Türkiye’nin güneyinde ikinci bir küçük İsrail devletçiği oluşturmak.

Irak ve Suriye dengelerini değiştiren DAEŞ, İsrail’in piyonu olarak görülüyor. ABD tarafından DAEŞ’e karşı birinci askeri müttefik ilan edilen PKK ve IKBY, bağımsızlık hayallerini askeri desteklerinin üzerinde konumlandırıyor. DAEŞ’in saldırı düzenlemediği tek Orta Doğu devleti İsrail’in PKK ve IKBY ile yakın ilişki kurması DAEŞ’in hamisi olduğu söylentilerini de bugünlerde haklı çıkartıyor.

Türkiye Vanaları Kapatırsa

Irak’ta bulunan petrol rezervlerinin %22’sine sahip olan IKBY, Türkiye üzerinden günlük 600 bin varil petrol ihraç ediyor. İki farklı hatla Türkiye’ye taşınan petrol, Ceyhan-Yumurtalık üzerinden tüm dünyaya pazarlanıyor. Başta Avrupa olmak üzere diğer ülkelere petrol ve doğalgaz satarak ekonomisini güçlendirmek zorunda olan IKBY Başkanı’nın tek çıkış noktası Türkiye.

Bağdat ile Yeni Anlaşma Ne Anlama Geliyor?

Türkiye’nin ise IKBY petrol ve doğalgaz dağıtımına karşı alternatifi Bağdat Hükümeti. Irak Başbakanlık Ofisi, "Türkiye ham petrol ihracatı için Bağdat hükümeti ile prensipte anlaştı" açıklamasını yaptı. IKBY enerji dağıtımındaki tüm sorumluluğu üzerine alan Türkiye ve Barzani’den %17’lik pay alamayan Bağdat Hükümeti, Türkiye’nin IKBY’ye vanaları kapatması durumunda zararlı çıkmayacak iki taraf olarak görülüyor. Memur maaşlarını dahi ödemeyip Türkiye ve Amerikan yardımları ile ayakta kalan Barzani ise enerji dağıtımının fesih edilmesinde durumunda, bozulan ekonomisini güçlendirecek herhangi bir kaynağa sahip değil.

Kerkük Neden Önemli?

Kerkük’ten her gün 500 bin varil üzerindeki petrol Türkiye’ye pompalanıyor. 1926 Ankara Anlaşması ile Türkiye’den kopartılan Kerkük’ün nüfusunun büyük bir çoğunluğunu Türkmenler oluşturuyor. IKBY bağımsızlık referandumu, içerdiği etnik ayrımcılıklarla Türkiye soydaşı Kerküklüleri yakından ilgilendiriyor. IKBY’nin petrol dağıtımı Türkmenler üzerinde baskı oluşturuyor. Bölgenin petrol ana damarı olması ve IKBY için altın yumurtlayan tavuk konumunda olması Kerkük’teki Türkmenlerin güvenliğini her geçen gün daha çok riske atıyor.

Türkiye IKBY için Vazgeçilmez

Ticarette tamamen dışa bağımlı bir ülke olan Irak, ithalatının büyük bir kısmını Türkiye’den sağlıyor. Gıdadan mobilyaya, beyaz eşyadan elektrik-elektronik ürünlerine kadar pek çok ihtiyaç Türk firmalarından sağlanıyor. Komşu ülkesi İran ile düşman ilişkilerinde olan IKBY’nin bu ihtiyaçlarını karşılayabileceği ülke alternatifleri sınırlı ve oldukça maliyetli. Enerji gelirleriyle bölgeye hizmet götüren IKBY, ticari ambargo sonrası halkın karnını doyuramama noktasına gelebilir. Türkiye’nin Irak’a açılan üç kapısından biri olan Habur’un kapatılmasının bölgeye büyük bir ekonomik tahribat vereceği aşikar.

Habur Kapısı Kapanırsa

İhracatının %5’lik payını Irak’a gönderen firmalar, Habur Kapısı’nın kapanmasında IKBY ile gerçekleştirilen ticaretin telafi edilmesinin çok zorlu olmayacağını kaydediyor. Sürekli değişkenlik gösteren ihracat ülkeleri nedeniyle pazarlarına yeni ülkeler ekleyen firmalar, bu durumun geçici bir sorun olacağını ve Van, Hakkari ve Suriye kapılarının kendilerine alternatif olacağını kaydediyor.

#Kerkük
#Irak
#Petrol
6 yıl önce
Türkiye & IKBY Enerji Çıkmazı
Efendimiz’in (sav) Zekatı-1
Milyonlar milyarlar havada uçuşuyor
Sandık başına giderken…
Operadaki Hayalet’in “kehaneti” gerçekleşirse…
Ayasofya’yı açan adama vefa zamanı