Gürcü Mehmed Paşa ilkin Sarayda Tavaşi ağalarından olup, Hasodabaşı olmuştur. H. 1013/1604 tarihinde vezirlik rütbesi ile Mısır valisi olmuş. Ardından aynı yıl Bosna valisi olmuş, 1018/1609'da Şam valisi, 1021/1612'de Erzurum valisi olmuştur. Daha sonra üçüncü vezir olarak kubbenişin ve üç kez sadaret kaymakamı, ardından, Zilka'de 1031/1622'de Lefkeli Mustafa Paşa yerine sadrazamlık mevkiine getirilmiştir. Rebiülâhir 1032/1623'te dört ay sonra azledilerek Rodos adasına nefyedilmiştir. 1033/1623-24 tarihinde, Sultan IV. Murad devrinde, tekrar sadaret kaymakamlığına getirilmiş. 1035/1626 tarihine kadar bu mevkide kalmış olup, 18 Şevvâl 1035/13 Temmuz 1626 tarihinde Topal Recep Paşa'nın desisesi ile boğdurulmuştur. Eyüp Camii'nde, Ebu Eyyub-i Ensari türbesinin yanındaki İbrahim Paşa türbesinde Semiz Ali Paşa'nın yanına defnedilmiştir. Topal Recep Paşa'nın bu ve daha diğer bir çok suçu açığa çıkınca, Sultan IV. Murad tarafından boğdurulmuştur.
Gürcü Mehmed Paşa'nın Okmeydanı'ndaki Namazgâh ve minber dışında birçok hayratı vardır. Özellikle İstanbul'da yaptırmış olduğu çeşmelerin birçoğu halen ayaktadır.
Gürcü Mehmed Paşa'dan sonra, Timeşvar valisi iken orada 1076/1665-66 tarihinde vefat eden diğer Gürcü Mehmed Paşa sadrazam olur.
Ondan sonra, Yeniçeri ocağından yetişme Yusuf Paşa (Vefatı: 1125/1713-14. Kabri Aksaray civarında kendi yaptırdığı mektebinin ön tarafındaki haziresindedir. Karşısında yaptırdığı çeşmesi 50'li yıllarda yıkılmıştır. Yusuf Paşa semti bundan gelmektedir.) , Yeniçeri ağalığından gelme ve Kasımpaşa'daki ünlü Aynalı Çeşme'nin bânisi İsmail Paşa (1151/1738-39 Tarihinde Girit-Hanya'da vefat etmiştir.), Samatya-Davut Paşa İskelesinde Kadem-i Şerîf Tekkesi'nin bânisi ünlü Halil Hamid Paşa (Katli: Bozcaada 1199/1785-85. Ser-i Maktuu Karacaahmed Kabristanına defn edilmiştir.), 18 Ramazan 1201/4 Temmuz 1787'de Gelibolu'da vefat eden Şahin Ali Paşa, Ramazan 1215/Ocak-Şubat 1801 Tarihinde Medine-i Münevvere Muhafızı iken vefat eden Koca Yusuf Paşa, Ulemâ mesleğinden gelen Ziyaeddin Yusuf Paşa (Vefatı: Sakız Adası. 1234/1818), Selim Sırrı Paşa'nın azadlısı Hurşid Paşa (Vefatı: Mora. 1238/1822-23), Hüsrev Paşa'nın maiyetinden Reşid Mehmed Paşa (Vefatı: Diyarbekir Şaban 1252/Kasım-Aralık 1836. Kabri Diyarbekir'de İçkale Cami-i Şerifindeki türbede Es'ad Muhlis Paşa'nın kabri yanındadır.), Eski Bağdat ve Şam valisi Mehmed necip Paşanın oğlu Mahmud Nedim Paşa (Sultan Abdülazîz devrindeki Sadrazamlığı esnasında Rus yanlısı politikalar takip ettiğinden “Nedimof” lakabı ile ünlenmiştir. 11 Recep 1300/18 Mayıs 1883 tarihinde vefat etmiş olup, Cağaloğlu'nda halen ayakta olan türbesinde medfundur.) Osmanlı devletindeki başlıca Gürcü sadrazamlardır.
Gürcüler arasında sadrazamlar dışında, Mısır Valisi Ahmed Paşa, Belgrad valisi Süleyman Paşa, Belgrad muhafızı Abdullah Paşa, Yusuf Ziyaeddin Paşa, Ali Seydi Paşa, Gürcü Osman Paşa, Cafer Paşa, Tayyar Mehmed Paşa, Ferah Ali Paşa, Hamdi Mahmud Paşa, Hamdi Hüseyin Paşa,Niş ve Trabzon valisi Vasıf Mehmed Paşa (Vefatı:1282-Üsküdar'da Hüdâî tekkesi haziresinde medfundur.), Hurşid Ahmed Paşa, Hurşid Paşa, Erzurumi Gürcü Hüseyin Paşa, Çetrefilzâde Hüseyin Paşa, Gürcü Hüseyin Paşa, Musul beylerbeyi İbrahim Paşa, Van valisi Çelebi İbrahim Paşa, Avusturya sefiri elçi İbrahim Paşa, Zekim Beylerbeyi İskender Paşa, Küçük İsmail Paşa, Macuncu Mirmiran İsmail Paşa (Rusya'da esir olarak vefat etmiştir.), Erzurum valisi Koca Kenan Paşa (Vefatı:1062/1652), Kenan Süleyman Paşa (Budin Valisi Vefatı:1073), Belgrad muhafızı Mahmud Paşa (Vefatı:1203), Korucubaşı Tiflis Beyi Mehmed Paşa, Konya Beylerbeyi Mühtedi Mehmed Paşa (Vefatı: 1038), Kefe muhafızı Kethüda Mehmed Paşa (Vefatı:1075), Budin ve Diyarbekir valisi Mehmed Paşa (Katli:1061), Van valisi Gürcü Mehmed Paşa (Katli: 1108), Kefe ve Erzurum valisi Mustafa Paşa (Vefatı:1075), İnebahtı muhafızı Mustafa Paşa (Vefatı: 1216), Sadrazam Mahmud Nedim Paşa'nın babası Şam ve Bağdat valisi Mehmed Necip Paşa (Mevlana Halid-i Bağdadi –vefatı:1242/1827- zamanında Bağdad ve Şam valisi olup, Mevlana Halid'in Mektubâtında buna gönderilmiş mektuplar vardır.Vefatı: Recep 1267/Mayıs 1851, Eyüp'te Eyüp Sultan türbesi civarında medfundur), Konakçı Osman Paşa (Vefatı:1083), Mısır ve Mora valisi Kelleci Osman Paşa (Vefatı:1188), Diyarbekir ve Erzurum valisi Hacı Osman Paşa (Vefatı: 1212), Mirmiran Ramiz Hasan Paşa (Vefatı: 1314-Üsküdar Nasuhi tekkesinde medfundur), Rakka Beylerbeyisi Süleyman Paşa (Vefatı:1100-Rakka), Saruhan Valisi Süleyman Paşa (VefatI.1128), Reisülküttâb, Tersane Emini, Darphane emini, Rumeli ve Halep valisi Tevkî'î Süleyman Feyzi Paşa gibi nice Paşa vesair devlet adamları çıkmıştır.
Ayrıca, yine Osmanlı tarihinde nice Gürcü ulemâ ve meşayih de yer almıştır. Bunlar arasında, Mısır ümerâsından Rıdvan Beğ, Şikârî Yusuf Bey, Bosna Mollası Hafız Yusuf Efendi, Fatih-Çarşamba Murad Molla Tekkesi'nin ilk postnişini Nakşibendi-Müceddidi Beğzâde Şeyh Mustafa Ahıshavî (Vefatı: Cidde 1200/1785-86), cânişini oğlu Şeyh Abdülhalîm Efendi (Vefatı: 11 Zilka'de 1230/1814-15), onun da oğlu, Mesnevihân, Fatih Çarşamba'daki Dâru'l-mesnevî'nin bânisi Allâme Şeyh Murad En-Nakşibendi ( Çok kuvvetli bir tahsil görmüş olup, çok sayıda eser vermiştir. Lisân-ı Farsi'de zamanının feridi idi. 27 Ramazan 1264/27 Ağustos 1848 Tarihinde vefat etmiş olup, kendi binası olan Dâru'l-Mesnevi'deki müstakil türbesinde medfundur.) başta gelenleridir.
Bunlar dışında, Ahıskalı Emin Mehmed Efendi, Eyüp Mollası Halil Sırrı Efendi, “Büyük Gürcü” lakaplı Ahıskalı Ahmed Efendi, “Küçük Gürcü” lakaplı Ahıskalı diğer Ahmed Efendi, Silivri Müftüsü Gürcü Osman Efendi, bunun oğlu “Şeyh Türlü” lakabı ile ünlü Divân sahibi Şeyh Ahmed Kâmil Efendi Fatih Sulukule yakınında Neslişah mahallesinde Şeyhi Kütahyalı Evliyâzâde İsmail Hakkı Efendi nâmına bir tekke yaptırmıştır. 12 Safer 1312/15 Ağustos 1894 Tarihinde vefat etmiş olup, halen ayakta olan tekkesinde medfundur.); Çarşamba İsmet Efendi, Nakşibendi-Hâlidi dergâhının son postnişini Ahıskalı Allâme Ali Haydar Efendi (Vefatı: 1 Ağustos 1960. Kabri Edirnekapı dışında Sakızağacı Mezarlığındadır.), Eyüp Zal Mahmud Paşa Medresesi Müderrisi ve Eyüp Hacı Ali Nakşi Dergâhı son postnişîni Müderris Şeyh Mehmed Fevzi Batumi (Gümüşhânevi Dergâhı Şeyhi Şeyh Ömer Ziyaeddin Dağıstani'nin hulefâsındandır. 1926 yılındaki Şapka Kanunu dolayısıyle Türkiye'yi terk ederek Medine-i Münevvere'de mücavir olmuştur. Mescid-i Nebevi'de Hadis dersleri vermiş, Medine Arif Hikmet Bey Kütüphanesinde Hâfız-ı Kütüb olarak vazife yapmıştır. 12 Recep 1373 Tarihinde vefat etmiş olup, Cennetu'l-Bakî kabristanında medfundur. İkisi Arapça dört matbu eseri vardır. Torunları, Ahmed Züheyr ve Sami Fevzi halen Medine-i Münevvere'de mukimdirler.) yine tanınmış Gürcü ulemâ ve meşâyihindedir.
Yanısıra, İstanbul-Fatih Camii Haziresinde Gürcü ulemâdan bazılarının yan yana medfun olduğu “Gürcü Sofası” da bulunmaktadır.
Devam Edeceğiz.
Not: “İslam Tarihi Boyunca Gürcüler ve İslâmiyet” başlıklı sürdüre geldiğimiz kapsamlı bir çalışma kısmet olursa yayınlanacaktır.
#Gürcü ulemâ
#islamiyet
#gürcistan
#osmanlı
#Ahıskalı Emin Mehmed Efendi
9 yıl önce
Gürcistan-Acara Notları-2
Evvelbahar
Siz hiç “ayben”e para gönderdiniz mi?
Irak: Kurtların sessizliği…
Direniş meşrudur, tükür kardeşim
Columbia’da ‘Filistin’le Dayanışma Çadırları’
