Kurbanın gözü neden bağlanır?

Kurban hayvanının kurban edilmeden önce gözünün bağlanması Peygamber Efendimiz'in tavsiyelerindendir. Madem ki Efendimiz'in tavsiyesidir, öyleyse sünnettir. Uyulmasında bilebileceğimiz veya bilemeyeceğimiz faydalar meknuzdur.

Ancak kimileri bu tavsiyeye bakarak ondan farklı anlamlar çıkarmaya teşebbüs ediyor. Şöyle ki, madem kurbanın gözleri bağlanıyor, öyleyse bu durum, hayvanın kesilme olayını görmesini önlemeye ve onu görmenin sakıncalarından uzak tutmaya matuf bir tedbir işlemidir...

Fakat acaba?

Acaba hayvanın gözü onu kurban eylemini görmekten sakındırmak için midir, yoksa bu işte farklı bir maksat mı gizli?

Olayın daha vazıh anlaşılabilmesini sağlamak üzere farklı bir Hadis-i Şerif'e atıfta bulunmamız gerekecek. Bir defasında, bir cenaze defni esnasında Efendimiz, kabrin kenarındaki bir çıkıntıyı eliyle düzeltir. Bunu farkeden sahabelerden biri merak eder: “Ya Resulullah, o çıkıntının ölüye bir zararı mı dokunurdu, onu düzeltme ihtiyacı hissettiniz?” Resulullah (mealen) “Hayır, onun ölüye zararı da faydası da yok; o çıkıntı göze hoş görünmüyordu” der.

Olay, tümüyle bir estetik meselesi... Dolayısıyla ölenle ilgili değil; buradakilerle, bizimle, yaşayanlarla ilgili bir mesele... En hurda ayrıntıda bile estetiğe dikkat edilmesine ilişkin bir ders gizli bu davranışta...

Kurbanlık hayvanın gözünün bağlanması da işte tam bu bağlamda dikkatimize mazhar olmalı. Hayvan kesilinceye kadar kesileceğini bilmez, kesildikten sonra da hiçbir şey bilmez...

Hayvanın bıçağı gördüğüne, kesileceğini bildiğine ilişkin telakkiler yanlış bir antropomorfizmdir (insanbiçimcilik)... Hayvan bıçağı bıçak olarak bilirse kaşığın da kaşık olduğunu bilir; yani insanın bildiği eşyayı o da bilmiş olur: bu telakki yanlıştır, hayvana insan niteliği izafe etmek olur, yani insanbiçimcilik...

Kurban günleri merhametin, şefkatin, rikkatin doruk noktaya ulaştığı günlerin remzidir... Diğer günlerde yenilen etler de şimdiki gibi bir hayvanın etidir. Ama ne zaman aklımıza geliyor bu? Her et yediğimizde bu etin kesilen bir hayvandan geldiğini kaç defa aklımıza getiriyoruz? Ama Kurban Bayramı'nda bu etin de bir hayvandan geldiğinin bilincine vardığımızda, ondan sonra her defasında bu işin bilincinde olmanın yükümlülüğünü, vebalini üslenme durumunda kalırız. Bu da bizim şefkat, merhamet, rikkat duygumuzun uyanık kalmasını sağlar.

Hayvanın gözünün bağlanması hayvan açısından anlam taşımaz. Kurbanı kesen, kesmeye tanıklık edenler için anlam taşır. Bu tablo, kurban kesenin ve ona tanıklık edenin rikkatini uyanık bulundurmaya matuf bir davranış olarak anlamlıdır...

Şu da var: Hz. İbrahim, kurban esnasında Hz. İsmail'in gözünü bağlamıştı. Bu vakaya işaret olarak Hz. İbrahim'in sünnetini ihya sadedinde bir anlam da içkindir bu halin yaşanmasında...