|
Okuma notları

“Ortaçağ'dan beri Batı dünyasında yaygın olan bir görüşe göre Haşhaşilerin öfkesi ve silahları öncelikle Haçlılara doğrultulmuştur. Oysa bu düpedüz yanlış. Kurbanlarının uzun listesinde pek az sayıda Haçlı bulunuyordu ki bunların bile Müslümanlar arasındaki bazı iç hesaplaşmalar neticesinde hedef alındığı görülmektedir. Düşmanlarının büyük bir bölümünü Müslümanlar oluşturmuştur ve saldırıları, temelde alakasız görünse de yabancılara karşı değil, dönemin İslam dünyasına hakim olan seçkinlere ve egemen fikirlere karşı düzenlenmiştir.



…Şeyh, Haşhaşi fedaisi olarak seçtiği, sarayında maiyeti altına aldığı, yaşları on iki ila yirmi arasında değişen, asker olmaya iştahlı gençlere Cennet hikayeleri anlatıyordu. Sonra da kendilerine iksirinden içirerek derin bir uykuya dalmalarını sağladığı bu gençleri dörderli, altışarlı hatta onlu gruplar halinde bahçeye taşıtıyor, böylece gençler gözlerini açtıklarında kendilerini bu cennet bahçesinde buluyorlardı. Uyanınca kendilerini bir anda buluverdikleri bu göz kamaştırıcı yerin gerçekten de Cennet olduğunu zannediyorlardı. Bizim Yaşlı Adam dediğimiz bu Efendi, alabildiğine ihtişamlı ve büyük bir saray inşa ettirerek vadi halkının sıradan insanlarını, kendisinin yüce bir peygamber olduğuna iyiden iyiye inandırmıştı. Fedailerinden birini göreve yollayacağı zaman yine bahsi geçen iksirle onu uyutup çıktığı cennetten hiç de aşağı kalır bir yanı olmayan sarayına taşıtıyordu. Efendi'nin huzuruna çıkarılan fedai, gerçek bir peygamberin karşısında olduğunun inancıyla ona büyük bir hürmetle secde ediyordu. Daha sonra Şeyh fedaisine nereden geldiğini soruyor, o da Cennet'ten geldiğini söylüyordu. Bu sözler de elbette etraflarında bulunan ve henüz bahçeye kabul edilmemiş kişilerin isteklerini kamçılıyordu. (Alamut Kalesi- Bernard Lewis)



*


“İnsanlığın uzun ve iç karartıcı tarihine bakıldığında, korkunç suçların isyandan çok itaat adına işlendiğini görürsünüz.” C.P. Snow



*


“Pascal, düzeyler arasında karışıklık olduğu her durumda gülünçlükten bahsediyor. Pascal'ın düzeyleri benimkilerle aynı değil. Onda üç tane olduğunu hatırlatalım: Arzu düzeyi, ruh ya da akıl düzeyi, gönül ya da merhamet düzeyi. Bu üç düzeyden ikisini birbirine her karıştırdığımızda Pascal özet olarak şöyle yazıyor: 'Dikkat, bu gülünç bir durum!'…



'Kalbin ilkeleri başka türlü işler. Sevginin nedenlerini ortaya koyarak sevilmemiz gerektiğini kanıtlayamayız; bu gülünç olur.' Ne demek şimdi bu? Şu demek beyler: Yolda bir kadını durdurup 'Hanımefendi, rasyonelseniz beni sevmeniz gerekiyor, size bunun nedenlerini anlatayım,' derseniz size gülüp geçer. Size güler ama söylediğiniz şeyi komik bulduğundan değil, keşke öyle olsa, gülünç bulduğundan güler… Düzeylerin birbirine karıştırıldığı durumlar gülünçtür. Zorbalık ise gülünç olanın iktidarıdır, başka bir deyişle düzeyler arasındaki karışıklığın iktidar sistemine dönüşmüş halidir. Pascal zorbalığa şu tanımı getiriyor: 'Zorbalık kendi düzeyinden öteye geçen evrensel bir iktidar iddiası taşımaktır. 'Pascal'a göre zorba, iktidar fikriyle çatışan bizim dönemimizde sanıldığı gibi otoriter bir yönetim kuran değildir. Otorite Pascal'a göre bir erdemdir, zorbalık ise asla değildir. Hayır, zorba, otoriter bir yönetim kuran değildir, Pascal'ın mükemmel ifadesiyle, 'tek bir yoldan elde edilebilecek şeyi başka bir yoldan elde etmeye çalışandır'”. (Andre Comte-Sponville-Kapitalizm Ahlaki midir? Zamanımızın Kimi Gülünçlükleri ve Zorbalıkları Üzerine)



*


“Ünlü eserinin başlarında Max Weber şu soruyu sorar: “Ahlaki anlamda 'en iyi ihtimalle göz yumulan' bir uğraş, nasıl oldu da Benjamin Franklin'in 'ilahi dürtü' diye tanımladığı şeye dönüştü?” Şöyle de sorabiliriz: Ticaret, bankacılık ve buna benzer para kazanmaya yönelik uğraşlar; yüzyıllarca doymak bilmezlik, paragözlük ve açgözlülükle ilişkilendirilerek aşağılandıktan ve lanetlendikten sonra nasıl oldu da modern çağın bir noktasında namuslu işler durumuna geldiler?”(Albert O. Hirschman- Tutkular ve Çıkarlar)




#Batı dünyası
#Haşhaşiler
#Pascal
8 yıl önce
Okuma notları
Efendimiz’in (sav) Zekatı-1
Milyonlar milyarlar havada uçuşuyor
Sandık başına giderken…
Operadaki Hayalet’in “kehaneti” gerçekleşirse…
Ayasofya’yı açan adama vefa zamanı