Ülkemizin iktisadî gelişmesiyle paralellik arz eden en önemli göstergelerden biri de ülkemizde yabancı uyruklu çalışan sayısının her geçen gün artış göstermesidir. Türkiye, demokratik gelişmesiyle birlikte, dünya piyasalarında rekabet edebilirliğiyle birlikte, sanayileşmesini ve bilgi toplumu olma sürecini sürekli yükselten bir ülke olarak, istihdam kapasite ve kalitesini de devamlı artırmaktadır. Bu nedenle ülkemizde hem yabancı yatırımların artması, hem de az gelişmiş ülkelerden yaşanan göçün bir sonucu olarak yabancı istihdamı artmaktadır. İstihdam edilenlerin bir kısmı yabancı yatırımcılar ve yeni yatırımlar aracılığı ile ülkemize gelmesi öngörülen çoğunluğu üst düzey yönetici ve teknik uzmanlardan oluşmakta; bir kısmı ise ülkemizdeki iş imkânlarından yararlanmak için bazı az gelişmiş ülkelerden gelen ve genellikle yerli çalışanların yüksek oranda yönelmedikleri hizmet sektöründe istihdam edilen hasta bakıcı, ev hizmetlisi vb çalışanlardan oluşmaktadır.
Yabancı uyruklu istihdamını düzenleyen mevzuatta da bu doğrultuda yenilik ve değişiklikler olmaktadır. Bu anlamda 11.04.2013 tarihli Resmi Gazete"de yayımlanmış olan 6458 sayılı "Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu", uygulamaya ilişkin hükümleri gereğince, yayımından bir yıl sonra, yani 11.04.2014 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Belirtilen yasal düzenlemede öne çıkan hususlardan biri de, geçerli çalışma izinlerinin ikamet izni sayılacağı, çalışma izni verilen yabancılardan Harçlar Kanunu"na göre çalışma izni süresi kadar ikamet izni harcı tahsil edilmesinin öngörülmesidir. Uygulamada 11.4.2014 öncesi alınan çalışma izinleri için, Emniyet Müdürlüklerinden ikamet tezkeresi alınmasında büyük sorunlar yaşanıyordu. Bilhassa İstanbul Emniyet Müdürlüğü"nce ikamet tezkeresi için, çok ileri tarihlere randevu verdiği için, hem işverenler ve hem de yabancı uyruklu çalışanlar, sigortalılık bildiriminde bazı bürokratik sorunlarla karşılaşıyorlardı.
Bu konudaki tıkanıklığı açmak için, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından tüm valiliklere, 10.04.2014 tarih ve 2092 sayılı yazı gönderilmiştir. 11.04.2014 tarihinden önce çalışma izni almış olup da henüz ikamet izni almayanlardan, çalışma izni süresi kadar ikamet izni harcı alındıktan sonra, ayrıca ikamet izni almalarına gerek kalmaksızın, mevcut çalışma izinlerini kullanacakları ve ikamet tezkeresi harcı işlemlerinin müracaat edildiğinde valiliklerce gerçekleştirileceği belirtilmiştir.
Çalışma izni verilen ancak yeni düzenleme nedeniyle ikamet izni alınamayan yabancıların sosyal güvenlik yükümlülüklerinin yabancının yurtdışında bulunması halinde ülkemize girişini izleyen en geç 15 gün içinde yerine getirilmesi zorunludur. Yabancı kimlik numarası bulunmayan yabancıların sigortalı işe giriş işlemleri, SGK"nın 2011/43 sayılı Genelgesi uyarınca kâğıt ortamında yapılmaktadır.
Uygulama hakkında bazı hususlar aşağıda özetlenmiştir:
1)Çalışma izni, 11.04.2014 tarihinden önce düzenlenen yabancılar hk
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından 11.04.2014 tarihinden önce çalışma izni düzenlenmiş ve ikamet tezkeresi harcını ödemiş bulunan yabancıların ayrıca ikamet izni almaları gerekmemektedir. Bu yabancıların ellerinde bulunan çalışma izinleri aynı zamanda ikamet izni yerine geçecektir. Bu kapsamda bulunan yabancılara ilişkin ikamet tezkeresi harçları, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü"nce tüm valiliklere gönderilen 10.04.2014 tarih ve 2092 sayılı yazısı gereğince illerde valiliklerce, uygulamada ise İl Emniyet Müdürlüğü Yabancılar Şubesi"nce tahsil edilecektir.
2)Çalışma izni harcı yatırıldığı halde izin belgesi düzenlenmemiş yabancılar hk
11.04.2014 tarihinden önce çalışma izin talebi uygun görülerek çalışma izin harcı yatırılan, ancak ÇSGB tarafından çalışma izni henüz düzenlenmeyen yabancılar için, çalışma izin harcına ilaveten yatırılması gereken ikamet tezkeresi harcı miktarı ve nereye yatırılacağı bu Bakanlıkça ilgililere e-posta ile bildirilmektedir. Sözkonusu ikamet izni harcı yatırılan yabancıların çalışma/ikamet izin belgeleri Bakanlıkça adreslerine gönderilecektir.
3)Çalışma izni düzenlenip ikamet tezkeresi harcı yatırılan yabancılar hk
ÇSGB tarafından 11.04.2014 tarihinden önce çalışma izni düzenlenip, ikamet tezkeresi harcı da yatırılmış bulunan yabancılar için, bu ödemeye ilişkin makbuzların bir dilekçe ekinde Bakanlığa gönderilmesi halinde mevcut çalışma izninin aynı zamanda ikamet izni yerine de geçtiği hususunda gerekli bilgilendirme yazısı adreslerine gönderilecektir.
Kısacası, yabancı uyrukluların alacakları çalışma izinleri, ikamet tezkeresi yerine geçecek ve ayrıca emniyet birimlerinden ikamet tezkeresi alınmasına gerek kalmayacaktır. Çalışma izinlerinin ikamet tezkeresi yerine de geçerli olması, yabancıların çalışma izni ve işbaşı yapma süreçlerini kısaltacak önemli bir düzenlemedir. Böylece yabancıların çalışma izni almaları üzerine işe başlama süreçleri kısalacak, bürokratik engeller azalacaktır. Bu uygulamanın pratiğinde bazı sıkıntıların çıkması ve zaman içinde çözülmesi mümkündür. Türkiye"de iş kuracak yabancılara verilecek olan ikamet izni süresi de arttırılmıştır. Tekrarlanırsa, yeni uygulamaya giren yasal esaslara göre, çalışma izinleri, ikamet tezkeresiyle birleşecektir*.
______________
*Resul Kurt, Dünya, http://www.resulkurt.com/?artikel,7861/calisma-bakanligi-ikamet-izni-sorununu-cozdu/resul-kurt
*Rıza Eroğlu, Dünya, http://www.dunya.com/calisma-izni-ve-ikamet-tezkeresi-birlesiyor-226262h.htm
