Enflasyonu tetikleyen birçok etken var. Covid-19 nedeniyle tüm dünyada uygulanan kısıtlamalar arzın azalmasına, talebin ertelenmesine ve dolayısıyla arz talep dengesinin bozulmasına neden oldu. Bu dengesizlik mal ve hizmetler üzerinde artan fiyat artışları sonucunda enflasyonu tüm ülkelerde en önemli sorunu haline getirdi.
Türkiye’de enflasyonu artıran yapısal sorunlar olduğundan Covid-19 gibi olağanüstü koşullar gerçekleştiğinde, arz edilen mal ve hizmet miktarının, toplam talebi yeteri kadar karşılayamadığında yani arz ve talep arasında uyumsuzluk olduğunda talep enflasyonu ortaya çıkmaktadır.
Yapısal olarak ortaya çıkan durumların yanında Covid-19 gibi olağanüstü koşullarda arz kısıtlamaları ve açılmalar ile beraber ertelenen talebin hızlıca yerine gelmesi fiyat artışlarını hızlandırmaktadır.
Bu gibi durumlarla, genellikle ekonominin toparlanma sürecine girdiği ve istihdamın arttığı dönemlerde sıklıkla karşılaşılır.
İkinci etken maliyet yoluyla enflasyonda artış meydana gelir. Özellikle, yurtdışına önemli oranda bağımlı olduğumuz petrol yani enerji fiyatlarında meydana gelen artışlar, Türkiye’de de bu ürünlerin fiyatlarında artışa neden olmaktadır.
Enerjinin önemli bir girdi olmasından dolayı girdi fiyatlarındaki bu artış tüm ürünlerin ve hizmetlerin fiyatlarında artışa neden olmaktadır. Diğer yandan, enerji fiyatları özellikle kur artışından önemli ölçüde olumsuz etkilenmektedir. Kurlardaki hareketlilik enerji fiyatlarını arttırdığı gibi maliyet artışları üretimi azaltır ve dolayısıyla bu husus önemli ölçüde enflasyonu tetiklemektedir.
Maliyet enflasyonu ile ilgili diğer önemli bir husus gıda gibi emtia fiyatlarının yükselmesi nedeniyle üretim maliyetlerinde artış yaşanması durumudur. Bu da arzı azaltan ve artan talep ile beraber arz talep dengesizliği ve fiyatlar üzerinde artışa neden olacaktır.
Üçüncü bir önemli husus merkez bankalarının önemli miktarda piyasaya para arz etmesidir. Para arzı ile enflasyon arasında yüksek orandaki ilişki nedeniyle para arzının artışı enflasyonu tetiklemektedir. Covid-19 nedeniyle oluşan daralmayı önlemek için tüm Dünya’da merkez bankaları ekonomilerin toparlanması için önemli miktarda piyasaya para enjekte ettiler. Bu da Dünya’da enflasyonun artış trendine girmesine neden oldu.
Bu nedenle, enflasyonu kontrol altına almak, ekonomik toparlanma ile beraber piyasaya arz edilen paranın piyasadan çekilmesi ve politikaların uygulanması için yeni bir döneme ihtiyaç vardır.
Diğer önemli bir husus da enflasyon ile ilgili beklentiler. Üreticilerin ve tüketicilerin enflasyonun gelecekte artacağı beklentisi varsa ya da bu beklentiyi fırsat bilen üreticilerin malların fiyatını arttırmaları enflasyon sürecinin maalesef devam etmesine katkı sağlamaktadır. Bu süreç enflasyonun düşürülmesi için atılan adımların ve uygulanan politikaların başarısız olmasına neden olmaktadır.
