Dünya ekonomisinde Covid-19 nedeniyle yaşanan daralmalar ve halen etkisini devam ettiren bu salgının ne kadar devam edeceği konusundaki belirsizlik, ülke ekonomileri için en önemli sorun olmaya devam etmektedir.

Dünyada Covid-19 vaka sayısının 30 milyonu aşması ve yaklaşık 1 milyon kişiye yaklaşan ölüm sayısı, salgının hem sağlık açısından hem de ekonomiler için tehdit olmaya devam ettiğini gösteriyor. Salgının zirve yaptığı 1. çeyrek döneminde Çin gibi ülkelerde, 2. çeyrek döneminde de birçok ülkede dolayısıyla dünya ekonomisinde büyük daralmalar yaşandı.

İçinde bulunduğumuz 3. çeyrek döneminin yaz aylarında Covid-19 vakalarında yaşanan yavaşlama ve dolayısıyla ekonomik aktivitelerdeki artışlar ile ekonomik büyüme beklentilerinin bir önceki çeyrek olan 2. çeyrek dönemine göre daha iyi olacağı beklenmektedir.

Ekonomik daralma ile 2 çeyrek dönemde dip yapan ve “V” şeklinde yaşanan ekonomik daralmada “V” harfinin sağ tarafındaki yukarı doğru gidişte olduğu düşünülmektedir.

Ekonomik daralmada “V” harfinin gerçekleşmesi yani ekonominin toparlanma sürecine girmesinde, 4. çeyrek döneminde yeni bir salgın tehlikesinin başlamayacağı en önemlisi de son çeyrekte aşı çalışmalarının en azından 2 ya da 3 tanesinin kullanılmaya başlanacağı beklentisi önemli faktör olarak yer alıyor.

Covid-19 salgını nedeniyle dünya ekonomisinde halen bir belirsizliğin olduğu tartışma götürmez. Özellikle birçok ülkede yaz aylarında yavaşlayan salgının tekrar artış trendine girmesi ve Avrupa’da bazı ülkelerde görülen yüksek vaka artışlarının neden olduğu endişe, var olan belirsizliği daha da tetiklemektedir.

Ancak aşı çalışmalarında son fazda bulunan ve Türkiye’de de testleri yapılan 2-3 aşı çalışmasının klinik sonuçlarının olumlu gitmesi halinde yıl sonuna kadar olan dönemde bu aşıların kullanılmaya başlanması halinde ekonomilerde var olan belirsizliğin kısmen dağılacağı ve ekonomilerde başlayan toparlamanın devamı için önemli bir sürecin başlayacağı açıktır.

Aşıların kullanılması ile ekonomide sıklıkla gündeme gelen “W” tipi daralmaya yönelik beklentiler gerçekleşmeyeceği yönünde. Yani ekonomide yaşanan bu hızlı toparlanmanın sonrasında tekrar küçülme ve sonrasında yeniden toparlanmanın meydana gelmeyeceği öngörülmektedir.

Dolayısıyla aşı ile salgının kontrol altına alınacağı gibi ekonomiler için de yeni ama gerçek bir normalleşme süreci başlayacaktır.

Salgın döneminde dünyada artan vaka sayılarının daha da ileriye gitmesinin önlenmesi ve ekonomik anlamda ülkelere zarar verecek sokak kısıtlamaları, üretim kesintileri gibi uygulamalara ve ülkeler arasındaki hareketliliği azaltacak kısıtlamalara yeniden geri dönmek gerçekten zor.

Çünkü kısıtlamalar nedeniyle ekonomiler, hem meydana gelecek yeni daralmayı ve neden olduğu sosyal maliyeti kaldıramayacak hem de ekonomik kayıpları telafi etmek için birçok ülke ekonomisinin bu kadar geniş bir manevra alanı bulması çok daha zor gözükmektedir.

Diğer yandan, sosyal olarak da insanların bu kısıtlamalara uyması kolay olmayabilir. Dolayısıyla yeni kısıtlamaların ekonomik ve sosyal maliyetinin yüksek olduğu açıktır.

Bu nedenle yeniden belli kısıtlamaların uygulanmaması için sosyal alanlarda alınan tedbirler elden bırakılmamalıdır, bu tedbirlere uyum daha kritik hale gelmektedir.