Korona sonrası dönemde tüm alanlarda olduğu gibi ekonomide de önemli değişiklikler meydana geleceğini düşünüyorum. Ekonomiye bakış açısında, ülkeler arası işbirliğinde, sosyal devlet anlayışında, stratejik sektörlerin öneminde, merkez bankalarının ekonomiye katkılarında, küreselleşmede ve daha birçok alanda önemli değişikliklerin hayata geçeceği bir dönem bizleri bekliyor.

Ülkeler bir yandan küreselleşmenin sağladığı avantajlardan kopmazken diğer yandan da salgın sürecinde elde ettikleri tecrübelerden ders çıkararak kendi kendine yeterli olmak için daha çok çaba harcayacaklar. Ülkeler özellikle stratejik ve zaruri ihtiyaçları karşılama konusunda, başka ülkelere mecbur kalmamak adına daha önceden üretmedikleri ürünleri üretmeye başlayacaklar.

Son yıllarda serbest ekonomi ile beraber sıklıkla gündemde olan özelleştirmelerin yerine devletleştirme uygulamalarını çok daha sık duyacağız. Yani daha müdahaleci bir ekonomi anlayışıyla dominant bir yaklaşım ortaya çıkabilir.

Ülkelerin kendi içlerine kapanma eğiliminin artmasıyla zengin ve fakir arasındaki farkın daha da artması muhtemel gözüküyor. Ancak koronavirüs salgını vesilesiyle zengin ülkeler de, fakir ülkelerin yıllarca yaşadıkları salgınları ve krizleri anlayabilecekleri bir sürecin parçası oldular ve bu süreçten önemli dersler çıkaracaklar.

Önümüzdeki dönemde sosyal devlet olma konusu daha çok gündemde olacak. Ülkeler, sosyal riskin azaltılması, yoksulluğun artmaması ve sosyal adaletin sağlanması için sosyal politika araçlarına daha çok kaynak ayıracak.

Ekonomilerde sağlığın önemi daha çok anlaşılacak ve bu yüzden ülkeler sağlık yatırımlarına ve medikal ürünlerin üretimine daha çok önem verecekler.

Uzaktan çalışma ve dijitalleşmenin çalışma ilişkilerini değiştireceği beklentisiyle ülkelerin, teknolojik altyapılarını güçlendirmeleri, öncelikli hedefler arasında yer alacak.

Ekonomik entegrasyonlardan ziyade ulusal çabalar daha çok öne çıkabilir. Hatta AB gibi entegrasyonların sorgulanacağı ve krize sürükleneceği dolayısıyla entegrasyonun olmadığı ama ekonomik ilişkiler ortak paydasıyla beraber hareket eden ülkelerin revaçta olacağı bir dönem geliyor.

Ekonomilerde kısıtlamalar nedeniyle bir yandan harcamaların azalması diğer yandan insanların endişeyle daha çok tasarruf yapması artık yüksek ekonomik büyüme oranlarının elde edilmesini zorlayabilir belki de ekonomik durgunluk sürekli hale gelebilir.

Salgının ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için ülkelerin yaptıkları harcamalar ve harcamaları finanse etmek için ayırdıkları kaynaklar nedeniyle kamu borçlarının artması sonucunda borç krizlerinin yaşanacağı bir dönem ile karşı karşıya kalabiliriz.

Öte yandan artan finansman ihtiyacının karşılanması konusunda merkez bankalarına daha çok ihtiyaç duyulacağından bu süreçte merkez bankaları daha çok para basacak ve daha çok gündemde olacaklar.

Ayrıca petrol gelirlerine yüksek oranda bağımlı olan petrol üreticisi ülkeler için de zor bir dönem başlıyor. Korona öncesi dönemde petrol fiyatlarının artışından en çok olumsuz etkilenen petrole bağımlı ülkeler olurken, şimdi ise en büyük sorunu petrol üreticileri yaşayacak.

Küresel ekonomik krizlerde sınıfta kalan kurumlar bu salgında da iyi bir sınav veremediler. Bu nedenle uluslararası kurumların sorgulanacağı, reforme edileceği ve belki de yeni kurumların oluşturulacağı yeni bir dönem başlıyor.

Çin, korona öncesi döneme göre rahat olamayacak. Çin dünyanın birçok ülkesine mal satmada belli zorluklarla karşılaşacağı gibi başlattığı yeni İpek Yolu projesinin de hayata geçmesi konusunda birçok ülkenin engellemeleri ile karşılaşacak. Ayrıca, Çin’in ABD’ye karşı konumlanmış ve blok oluşturacağı yeni bir dünya düzeni geliyor.

Bu açıdan dünya ekonomisinde olası değişiklikleri ve ortaya çıkan trendleri koronavirüs salgını kontrol altına alınınca daha açık bir şekilde görmüş olacağız.