Koronavirüs pandemisi tüm dünyayı etkilemeye hızla devam ediyor. İlk olarak Aralık 2019’da tespit edilen ve hızla yayılan virüsün dünya genelinde 35 milyondan fazla kişiyi enfekte ettiği tespit edildi. Koronavirüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı da 1 milyonu aşmış durumda.
Bu süreçte koronavirüs pandemisinin yayılmasını azaltmak amacıyla tüm ülkelerde tedbirlere başvuruldu. Tüm ülkeler çeşitli derecelerde kısıtlamalar uyguladı ve ekonomilerde kapanmalar yaşandı.
Virüs nedeniyle alınan bu tedbirler doğal olarak ekonomik aktiviteyi oldukça olumsuz etkiledi. 2020 yılının ikinci çeyreğinde ülke ekonomilerinde derin daralmalar yaşandı, işsizlik oranları yükseldi. Para ve maliye politikalarının uygulanmasıyla alınan tedbirlerle bu tahribat giderilmeye çalışıldı.
Alınan önlemler ve uygulanan politikalar neticesinde dibe vuran ekonomiler ikinci çeyrek sonrasında toparlanma emareleri gösteriyor. Her ne kadar çeşitli ekonomik önlemler alınmaya çalışılıyor olsa da koronavirüs pandemisinin ortaya çıkardığı ekonomik problemlerden kurtulabilmenin en önemli yolunun koronavirüs aşısının bulunması olduğu söylenebilir.
Her ne kadar Covid-19 virüsüne karşı etkili bir aşı henüz bulunamamış olsa da pek çok ülkede aşı geliştirme çalışmaları devam ediyor. Ülkeler bu alanda yapılan çalışmalar için büyük miktarlarda kaynak ayırmış durumda.
Ancak, virüse karşı güvenli ve etkili bir aşının geliştirilebilmesi amacıyla global iş birliklerine de gidiliyor.
Etkili ve güvenli bir aşı geliştirilmesinin temel olarak klinik öncesi ve klinik aşaması karşımıza çıkıyor. Klinik aşamanın ise gönüllü insanlar üzerinde denemelerin yapıldığı ve giderek artan sayıda gönüllünün aşılandığı üç fazdan oluştuğu ifade ediliyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2 Ekim 2020 tarihli raporuna göre dünyada 151’i klinik öncesi, 42’si ise klinik aşamasında olmak üzere toplam 193 aşı çalışması yürütülmektedir. Bu potansiyel aşı adaylarından sonuca daha yakın olan, diğer bir ifadeyle üçüncü fazda yer alan 10 aşı çalışması mevcut.
Geniş bir gönüllü popülasyonu üzerinde denenen bu on aşıdan dört tanesi Çin, ikisi ABD, biri Rusya, biri İngiltere, biri Belçika ve biri de Almanya, Çin ve ABD menşeili. Devam eden bu çalışmalardan bir kısmının son faz denemelerinin de tamamlanmasının ardından etkili ve güvenli olarak tescil edilmesinin yılsonuna doğru gerçekleşebileceği ifade ediliyor.
Dünyada yürütülen aşı çalışmalarında her geçen gün olumlu adımlar atılmakla birlikte bulunacak etkili ve güvenli bir aşının tüm ülkelerin ihtiyacını karşılayacak kadar üretilmesinin zaman alacağı aşikâr. Bu nedenle yerli aşı çalışmaları da çok önemli.
Türkiye’de de aşı çalışmalarında henüz klinik aşamaya geçen aşı adayı olmamasına karşın çalışmalar hızla devam ediyor. DSÖ’nün ilgili raporuna göre Türkiye’de klinik öncesi aşamada yürütülen 11 aşı çalışması bulunuyor.
Bu çalışmalar yurdumuzun dört bir yanından üniversitelerimizce yürütülüyor. Bu çalışmalardan birinin de klinik aşamaya geldiği ve insan denemelerine başlanacağı ifade ediliyor.
Aşı çalışmalarında meydana gelen gelişmeler ekonomiler için de bir umut kaynağı oluyor. Zira, ekonomilerin birçoğu açılmış olsa da ekonomilerde kişilerin ve firmaların geleceğe yönelik beklentileri iyileşmedikçe pandemi öncesi dönemin yakalanması meşakkatli olacağa benziyor.
Ekonomilerin tam olarak toparlanması, işsizliğin azaltılması, ekonomik aktivitenin canlandırılması ve bu zorlukların aşılabilmesi için etkili ve güvenli bir aşının ve bu yolda atılan adımların önemi ortaya çıkıyor.
