Koronavirüs salgını ile beraber petrol fiyatlarında gerçekleşen düşüşün doğalgaz fiyatları üzerindeki olası etkileri, doğalgazın yeni bölgesi olma potansiyelini taşıyan Doğu Akdeniz’de dengeleri tamamen değiştiriyor.
Bu değişimi hisseden ama halen eski durumun devam etmesi konusunda ısrar eden bazı Doğu Akdeniz ülkeleri, bölge dışı ülkelerle beraber harekete geçtiler. Bunun nedeni, bölgede oluşan ve oluşacak yeni dengelerden rahatsız olmalarıdır.
Bu hafta Mısır, BAE, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Fransa telekonferans ile Doğu Akdeniz konusunda bir araya geldi. İşin ilginç yanı, bu ülkelerden Fransa ve BAE’nin Doğu Akdeniz ile sınırlarının olmaması ve Libya dolayısıyla kendilerine pay çıkartma çabası içine girmeleri.
Ama bu ülkelerin esas rahatsız oldukları ve doğal olarak üzerinde odaklandıkları husus, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yoğun olarak başlattığı petrol ve doğalgaz arama çalışmalarıdır. Diğer yandan, değişen dengelere rağmen halen Türkiye’nin GKRY’nin sözde tek taraflı olarak ilan ettiği münhasır bölgede bu çalışmaları gerçekleştiğini iddia etmeleridir.
En önemlisi de Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de deniz sahasını yeniden belirlemek için Libya ile yapılan anlaşmadan rahatsız olmalarıdır.
Koronavirüs nedeniyle azalan talep dolayısıyla fiyatı düşen petrol, doğalgaz fiyatlarını da etkileyecektir. Doğu Akdeniz’de keşfedilecek doğalgazı uluslararası piyasalara taşıması planlanan başta da finansman konusundaki belirsizlikleri her geçen gün artan ve ekonomik hiçbir avantajı olmayan East-Med Projesi’nin (Doğu Akdeniz Doğalgaz Projesi) artık çalışmayacağını bir daha görmüş olacağız.
East-Med Projesi, yaklaşık 1900 kilometre uzunluğunda ve İsrail açıklarında keşfedilecek doğalgazı, Türkiye ve Libya’nın deniz yetki alanları anlaşması imzaladığı güzergah üzerinden geçirerek Avrupa’ya ulaştırmayı amaçlıyor.
Ama şu bir gerçek ki, Doğu Akdeniz’de artık tek taraflı olarak belirlenen sözde münhasır ekonomik bölgelerin olmayacağı ve Libya ile imzalanan deniz sınırı anlaşmasıyla beraber Doğu Akdeniz’de sınırların yeniden belirlendiği ve dengelerin tamamen değiştiği bir dönemdeyiz.
Ayrıca işin ilginç yanı da bu hafta bir araya gelen ve bildiri yayımlayan Mısır, BAE, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Fransa. Üstelik bu bildiriyi yayımlayanlar içerisinde Doğu Akdeniz Doğalgaz Platformu içinde bulunan tüm üyelerin olmaması da yeni bir durumu işaret ediyor.
Yani yeni bildiride Doğu Akdeniz Doğalgaz Platformu üyesi olan İtalya, İsrail’in yanı sıra Filistin ve Ürdün yer almıyor.
Hatırlarsanız Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nda Mısır, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Ürdün, Yunanistan, İtalya ve İsrail’in yanı sıra Filistin de yer almıştı. Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ise bu platformda yer almıyor.
Doğu Akdeniz Doğalgaz Platformu’nda yer alan East-Med Projesi’nin en önemli aktörü şüphesiz İsrail’dir. İsrail’in bu toplantıda olmaması, bu projeye doğalgaz verecek en önemli kaynağın yer almadığını gösteriyor ve projeyi anlamsız kılıyor.
Diğer yandan East-Med Projesi’nin en batısında yer alacak olan İtalya’nın da olmaması, projenin geleceği üzerinde zaten var olan belirsizlikleri daha da arttırıyor.
Dolayısıyla, Doğu Akdeniz’de ortaya çıkan bu yeni dönemde farklı dengenin yanı sıra yeni bir denklemin de arifesinde olduğumuzu belirtmekte fayda var.
