Doğu Akdeniz’de yeni bir enerji denkleminin oluştuğunu ve bu denklemde Türkiye’nin stratejik ve değişmeyen bir aktör olduğunu yazılarımda sürekli dile getirmeye çalışıyorum. Ancak bu süreçte atılan birçok adıma rağmen Doğu Akdeniz’de sürekli bir biri ardına karşı hamlelerin geldiğini gördük.
Doğu Akdeniz’de bulunan aktörlerin Türkiye’siz Doğu Akdeniz Gaz Forumu oluşturmaları, kendi aralarında yaptıkları münhasır ekonomik bölge anlaşmaları ve Türkiye’nin dışlanarak oluşturulduğu alternatif rota olan Doğu Akdeniz doğal gaz boru hattı (East-Med) projesiyle doğal gazın Avrupa’ya taşınması gibi adımlar yeni bir arayışın ayak sesleriydi.
Tüm bu adımların temel amacı da Türkiye’nin içinde olmadığı yeni bir enerji denklemi oluşturmaktı.
Açıkçası Türkiye’nin karşısında oluşan Mısır-İsrail-Yunanistan-GKRY blokuna karşılık Doğu Akdeniz bölgesinde karşılıklı kıyıları bulunan Libya ile deniz sınır anlaşması yapması, tüm dengelerin, denklemin ve önceden oluşan işbirliklerinin yeniden gözden geçirilmesine neden oldu.
Aslında Libya’nın Türkiye için birçok önemi var. Şöyle ki;
Libya, Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dışlayan ve Türkiye’siz bir enerji denklemi kurma girişiminde olanlara karşın stratejik bir konumda bulunuyor. Hatırlarsanız Doğu Akdeniz’de bulunan İsrail, Mısır, Yunanistan, Ürdün, İtalya, Filistin gibi ülkeler ve GKRY Doğu Akdeniz Gaz Forumu oluşturarak yeni bir oluşum için hamleler peşindelerdi.
Doğu Akdeniz’deki münhasır ekonomik bölgelerin belirlenmesi için Libya ile imzalanan deniz sınır anlaşması ile Türkiye’nin belli bir bölgeye daha doğrusu İskenderun Körfezi’ne sıkıştırılmasının önüne geçilmiş oldu. Bu da Libya sayesinde oldu.
Libya ile Türkiye’nin bir araya gelmesi ve beraber hareket etmesi, şimdilik Doğu Akdeniz’de sessizlik olsa da mevcut olan birçok beraberliğin ve ittifakların çatırdayacağına işaret etmektedir.
Libya-Türkiye işbirliğiyle hem bölgedeki Arap ülkelerinin hem de Akdeniz’e kıyısı olmayan ve yıllarca Libya’da bulunan birçok batılı ülkenin artık bölgede istedikleri gibi at koşturamayacaklarını söyleyebiliriz.
Libya ile işbirliği ve Türkiye-Libya deniz sınırı anlaşması, Türkiye’yi dışlayan ve Türkiye’nin enerjide aktör olmasını engelleyen East-Med projesinin önemini azalttığı gibi doğal gazın nasıl taşınacağı konusunda da yeni bir durumu ortaya çıkarmış oldu.
Her ne kadar bölge ülkeleri ve dışarda Libya’ya müdahil olan birçok ülke başta da Yunanistan ve Mısır, Türkiye-Libya işbirliğinin doğurduğu sonucu kabul etmeyerek bu şartların aleyhlerine olduğunu belirtip farklı çabalar başlatsalar da bu durumun çok da değişmeyeceğini dolayısıyla Türkiye Libya deniz sınır anlaşmasının karşı ittifakın dağılmasını sağlayacağını söyleyebiliriz.
Türkiye-Libya işbirliği ile Türkiye’nin enerji arama faaliyetlerine karşı oluşan karşıtlık, hukuki anlamda zayıf kalacağı gibi Libya münhasır ekonomik bölgesinde yeni arama faaliyetleri için de yeni bir dönem başlatacaktır.
Doğu Akdeniz’de en uzun kıyıya sahip olması nedeniyle pek çok deniz alanı bulunan Türkiye için oluşabilecek fırsatları göz önünde bulundurduğumuzda tüm bu adımlar Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de hem hakkı olan kaynaklardan yararlanmasını sağlayacak hem de sahip olduğu coğrafi konumun kendisine sağladığı avantajı kullanarak enerjide merkez ülke konumuna ulaşmasını güçlendirecektir.
