Aklı başında olması gereken insanlardan bile sık sık şöyle sözler duyuyoruz:
Fıkıh dertlerimize çare olamıyor, fıkıh hayatı donduruyor. DEAŞ gibi örgütler fıkıhla hayat buluyor. Fıkıh kamu hukuku konusunda bize bir şey söylemiyor vs.
Hukukçu olanlar meseleyi modern hukuk ve fıkıh karşılaştırmasına kadar götürüyorlar. Çok yalın bir düşünceyle müslümanların da artık fıkhı değil, aklın ve tecrübenin ürünü olan modern hukuku benimsemesi gerekir demeye getiriyor, hatta açıkça söylüyorlar. Batınî/ezoterik tarikatlar fıkhın donukluğundan ve hayatı daralttığından yakınıyorlar. Gönül, duygu deryasında özgürce yelken açmalıdır demeye getiriyorlar.
Önemli olan aşktır, sevgidir edebiyatı yapıyorlar. Kısaca manevi hedonizm istiyorlar.
Felsefeciler fıkhın dogmatikliğinden şikayet ediyor ve onun yerine adeta felsefeyi koymayı tavsiye ediyorlar. ‘Bize Kur’an yeter’ciler fıkhı değil, Sünnet’i bile kendi müptezel ifadeleriyle ‘çöpe atıyorlar’. Tabii, sonuçta ondan boşalan yere zorunlu olarak kendi düşüncelerini koyuyorlar. Selefiler Sünnet’i çöpten çıkarıyorlar ama onlar da onun yerine fıkhı ve mezhepleri, yani koskoca bir birikimi çöpe atıyorlar.
Bütün bunlar, fıkhın ne olduğunun anlaşılmamasındandır. Hadi bazılarının anlayamamasını mazur görelim, fıkıhçıların anlamaması mazur olabilir mi? Fıkıhçı bile fıkhın derdimize çare olamayacağından yakınıyorsa, demek ki biz bile fıkhın ne olduğunu henüz anlamış değiliz.
Fakih olmak ayrı şey, fıkıhçı olmak ayrı şeydir. Tıpkı filozof olmakla felsefeci olmak gibi. Fakîh ya da ‘fakîhu’n-nefs’, Kur’an ifadesiyle ‘dinde tefekkuh eden’ rabbani alimdir.
‘Fakîhu’n-nefs’ olabilmek için ‘dinde tefekkuh’ etmek gerekir.
Tefekkuh da yine aynı ayetten anlaşıldığı üzere, insanları kötü akıbetle uyarmayı, inzâr etmeyi gerekli kılar. Fıkhı sadece entelektüel ya da akademik bir meslek olarak icra edenler inzâr ihtiyacı duymayabilirler, bunu sıradan insanların işi olarak görebilirler.
Defaatle söyledik bir kez daha söyleyelim: Fıkıh, ‘Sözü’ ve yürüyen hayatı birlikte anlama demektir.
Söz, Kuranıkerim’dir. Eğer o anlaşılma usulüne uyularak hayatın akışına göre sürekli anlaşılıyorsa fıkıh var demektir.’
Kelimenin Kuranıkerim’deki kullanılışı da bize bunu gösterir. Fıkıh Kur’an’da yirmi yerde ve hep geniş zaman/muzari kipiyle geçer. Bu kalıp bir eylemin sürekliliğini anlatır. Yani hayatın akışına paralel sürekli bir anlama varsa fıkıh var demektir. Büyük fakihler kendi zamanlarına göre böyle anlayarak fakih olmuşlar. Şu andaki fıkıh da geçmiş fakihlerin söylediklerini tekrar etmek değil böyle bir anlama olmalıdır. Ancak böyle bir çaba fıkıh denen bilgiyi üretir, yani fıkıh halin geleceğe dönük iyi anlaşılmasıdır. Fıkhetme hikmete, yaşadığımız hayatın kendi zamanımız için kesin ve gerekli hakikatlerine ulaşmadır. Çünkü hikmet eşyanın aslına uygun muhkem bilgidir.
Demiştik ki, Kuranıkerim’de ‘fıkıh’ yirmi yerde ve hep muzari kalıbıyla geçerken ilginçtir ki, ‘hikmet’ de yine yirmi yerde, ama aksine hep isim olarak geçer. İsim sübutu ve değişmezliği anlatır. Hikmet de böyle bir bilgidir.
Meseleyi bir ultrason cihazına benzetmiştik. Fıkıh onu batnın üzerinde dolaştırarak hasta hücreleri bulmaya çalışmanın adıdır.
En net görüntü yakalandığında düğmeye basıp problemin alınan resmi ise hikmettir. Problem herkeste farklıdır ve sürekli değişir, fıkıh da böyledir.
Roma Hukuku, Hammurabi Kanunları hukuk fakültelerinin vazgeçilmez referanslarıdır ama hakimler onlara göre hüküm vermezler.
Tıbbın temel kavramları Latince’dir ama tedavi, gelişen tıbba göre yapılır. Kanunlar yaşanan ihtiyaçlara göre düzenlenir. Bizim mazideki fıkıh hazinemiz de böyledir. Onu bilmeden sağlam bir fıkıh tesis edemeyiz, ama bizim fıkhımız o değildir, bizim kendi şartlarımıza göre anlayacaklarımızdır.
Bilinen bir gerçektir ki, İslam medeniyetinin zemini fıkıhtır. İslam toplumu bir fıkıh toplumudur. Bizim tefekkürümüzün/felsefemizin esası fıkıh ve onun da esası usulü fıkıhtır.
Bugün bizim bunu yapamadığımıza bakarak fıkıh bu işi halledemez demek fıkhı anlamamaktır. Yapabilen varsa buyursun yapsın, seviniriz. Fıkıh nasların hilafına tarihseldir ve tarihsel fıkhın alternatifi modern hukuk değil, güncel fıkıhtır. Bütün mesele bunu yapabilmemizdir. Elbette şu anda bir fıkıh toplumunda yaşıyor olmayışımız bu işi zorlaştırmaktadır.
Geçmişte fukahanın yönetim fıkhını yapmamasının asıl sebebi ise idari baskılardır. DEAŞ gibi örgütler de işte o Roma Hukuku’yla, hatta hukuksuzlukla hareket eden düzmece örgütlerdir. Bu da bir bahs-i diğerdir.
#Fıkıh
3 years ago
Medeniyetimizin zemini fıkıhtır, çaresizlik fıkıhsızlıktandır
Ne olacak bu anne babaların hali?
Seçim sonrası ekonomide manzara nasıl?
Amerikan siyasetinin İsrail ‘trajedisi’
Jeopolitik sürpriz: ABD, Rusya ve İsrail nasıl anlaştı?
Nazlı seçmen günlerinde siyaset
