Yıpranma hakkı EYT yolunu açıyor mu? İşte emeklilikte yıpranma payı olan meslekler

EYT yasa teklifi TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildikten sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onayına sunuluacak. İlk etapta 2 milyon 250 bin kişinin EYT'den emekli olması bekleniyor. Prim eksiği olanlar ise eksik günlerini tamamlamalarının ardında sisteme dahil edilecek. Kırkın üzerinde iş kolunda geçerli olan yıpranma payı hakkı erken emeklilik yolunu açıyor, ancak EYT'den emekli olacaklara bağlanacak maaşta da belirleyici oluyor. Bu kontrolde en önemli nokta ise hatalı meslek kodunun düzeltilmesi.

Yıpranma Payı Nedir?

Yıpranma payı ağır koşullarda çalışan bireylerin haklarını korumaya yöneliktir. Bu hak sayesinde ağır koşullardaki işçiler erken emekli olabilmektedir. Elbette ki bu durumda yıpranma payı ücret hesaplamaları da bu kişiler için önemli olmaktadır. Bilindiği gibi her meslek dalı yıpranma payı alamamaktadır. Yıpranma payı alınabilmesi için ilgili bireyin çalıştığı meslek dalının ağır şartlar altında olması gerekmektedir. Yıpranma payı alınabilmesi için ilgili bireyin çalıştığı meslek dalının ağır şartlar altında olması gerekmektedir. Yıpranma hakkı verilen toplamda 45 iş kolu bulunmaktadır.

• Yıpranma payı yıpranma hakkı olarak da bilinmektedir. Ağır koşullarda çalışan işçilerin erken emekli olma hakkına yıpranma payı denmektedir. Ağır şartlarda yer alan meslek dallarında hizmet veren kişiler için ödenen primler daha fazla kabul edilmektedir. Bu durum da yaş şartından indirim yapılmasını sağlamaktadır.

Yıpranma payı fiili hizmet süresi zammı kavramıyla ilgilidir. Mesleki yıpranma payı olarak da halk arasında bilinen bir terimdir.

• Hatta bu hak sayesinde kişiler 5 ile 10 yıl arasında çalışarak erken emekli olabilmektedir. Yıpranma payının hesaplanmasında kişinin hangi ağır şartta ne kadar süredir çalıştığı da önemlidir.

Yıpranma payı emeklilik yaşını aşağıya, prim gününü yükseltiyor mu?

8 Eylül 1999'dan önce hizmette bulunan bir kamu çalışanın yıpranma payının tamamı emeklilik süresinden düşüyor. Bu tarihten önce başlayan memurun yıpranma payının yarısı da emeklilik yaşından indiriliyor. Yıpranma payı hem emekli aylığını hem de ikramiyeleri olumlu yönde etkiliyor.

Yıpranma Payı Kimlere Verilir?

Yıpranma payının fiili hizmetten sayıldığını bilmek gerekmektedir. Yıpranma payı ağır hizmet şartlarında çalışan işçilere verilmektedir. Bu ağır hizmet şartları arasında cam atölyeleri, demir çelik fabrikaları, asit üretim fabrikaları olabildiği gibi basın yayın ve gazetecilik alanı, emniyet, askeriye gibi alanlar da yer almaktadır.

Yıpranma payı meslek dalları

Yıpranma payı meslek dalları oldukça geniştir. Bu yüzden de yıpranma payı ülkemizde bir hayli fazla sayıda çalışana verilebilmektedir. Hatta yıpranma payı hakkı son yapılan düzenlemelere göre sağlık çalışanlarını ve ceza evi görevlilerini de kapsamaktadır. Ağır sanayide çalışanların emeklilik şartları arasında yıpranma payı ücretleri de vardır. Çünkü yıpranma payı iş kolundan dolayı erken emeklilik anlamına gelmektedir. Yıpranma payı çalışma koşulları ağır olan mesleklerden daha hızlı emekli olmayı sağlamaktadır. Geçtiğimiz sene çıkarılan torba yasası yıpranma payının dahil olduğunu meslekleri belirlemiştir. Yıpranma payından en fazla yararlanan meslek grubunun madencilik olduğu ifade edilmiştir.

• 60 günden 180 güne kadar yıpranma payı hakkı tanınan meslekler madencilik, diş hekimi, sahil güvenlik, döküm fabrikası, eczacı, ebe, cam fabrikası, alüminyum fabrikası, kurşun işleri ve çimento fabrikası şeklindedir. Erken emeklilik hakkını savunan yıpranma payı aslında riskli meslek gruplarını bünyesine almaktadır. Bu bağlamda polislik, askerlik gibi meslekler de tehlikeli ve riskli görülmektedir. Bu yüzden yıpranma payı meslekleri arasında emniyet ve askeriye de vardır.

Yıpranma Payı Nasıl Alınır?

• İşçilerin yıpranma payı alabilmesi için bazı şartların karşılanması gerekmektedir. Normal bir işte çalışan kişinin emekliliği yılda 360 gün olarak hesaplanmaktadır. Yıpranma payı olan meslek dallarını düşündüğümüzde bu süre 420 ve 540 gün olabilmektedir. Dolayısıyla yıpranma payının alınması için çalışanın ilgili iş kolunda en az 3.600 gün çalışması gerekmektedir.

Yıpranma Payının Ücret Hesaplaması

• Yıpranma payının ücret hesaplaması elbette ki kişinin çalıştığı ağır iş koluna göre değişmektedir. Örneğin cıva üretiminde çalışan bir işçiyi düşünelim. Bu işçinin fiili hizmet zammı 90 gündür. Bu alanda kişinin 12 ay hizmet verdiğini bilelim. Bu durumda kişi 15 ay çalışmış sayılmaktadır. Birey erken emekli olma fırsatı alıyor. Aynı zamanda da prim gün sayısı artıyor. Cıva üretiminde çalışan kişi bir sene içinde 360 gün yerine 450 gün çalışmış sayılmaktadır.

Yıpranma süreleri EYT'den faydalanır mı?

Madenler daha ağır iş kolları olduğu için bu süre daha fazladır. Bu süre 6 ay yani 180 gün olarak bilinmektedir. Bu da erken emekliliğe ciddi derecede olumlu katkı vermektedir.

• Bir maden işçisi bir senede 360 gün yerine 540 gün çalışmış sayılmaktadır. Yıpranma payının ücret hesaplanması kişinin çalıştığı meslek dalına göre yapılmaktadır.

Örneğin, basın sektöründe 212'li olarak 2000 öncesi çalışması olan bir kişi 8 Eylül tarihini bir ayla kaçırıyor. Bu durumda 2000 yılı öncesinde fiili hizmet zammıyla çalıştıysa yıpranma süresi başlangıcı geriye çekilebilir. Yaklaşık 1 ay geriye çekeceği için EYT'den yararlanabilir

Memurluktan sonra yıpranma payı hizmet süresine eklenir mi?

Memurluktan sonra 1260 gün SSK'lı olarak çalışan emekli olurken kamuda kazanılan yıpranma payını hizmet süresine ekletebilir. Buna rağmen emeklilik yaşından düşülmez. Farklı sigortalılık statüsünde ödenen primler birleştirilerek toplam hizmet süresi üzerinden emekli olunabilir.

1999'dan önce hizmette bulunan kamu çalışanının yıpranma payı emeklilik yaşından düşürülür mü?

8 Eylül 1999'dan önce hizmette bulunan bir kamu çalışanın yıpranma payının tamamı emeklilik süresinden düşüyor. Bu tarihten önce başlayan memurun yıpranma payının yarısı da emeklilik yaşından indiriliyor. Yıpranma payı hem emekli aylığını hem de ikramiyeleri olumlu yönde etkiliyor. İşçilerde de yıpranma payı ise eklenen prim gün sayısının yarısı kadar doldurulması gerekli olan yaştan düşürülür. İşçinin yıpranma payı kapsamında olan işlerde minimum 3600 gün çalışmış olması gerekiyor.

İlk defa sigortalı olunan tarihi borçlanma dışında nasıl öne çekebilirim?

BU konuda borçlanma, ihya ve hizmet tespit davası olmak üzere üç seçenek söz konusu. Toptan ödeme ile primlerini SGK'dan alan veya Bağ-Kur borcunu ödemediği için silinen hizmetleri olan kişilerin bu primleri geri ödeyerek hizmetlerini canlandırarak yasadan yararlanması mümkün. Hizmet tespit davası da sigortasız çalıştırılan kişiler için dava yoluyla bu çalışmaların tespitini, girişin öne çekilmesini sağlayacak.

Sosyal Güvenlik Kurumu meslek kodu primi, emeklilik süresini etkiliyor mu?

Sigortalı işe giriş, ayrılış bildirgesi, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenirken çalışanın meslek kodunun yanlış, eksik, hatalı girilmesi sosyal güvenlikte hak kaybına yol açar. Bazı meslekler psikolojik zorluklar, fiziki ağırlıklarıyla diğerlerinden ayrılıyor. Bu mesleklerde çalışanların yıpranmaya bağlı olarak emeklilik süresi de kısa oluyor.

Eğer çalışılan iş SGK'ya göre yıpranma hakkı olan bir meslek grubundaysa daha kısa sürede emekli olabiliyor. Kodun yanlış bildirimi emekliliği geciktirir. Kamuda belirlenen çerçeveye göre yıpratıcı işlerde çalışan kamu ve işçilere "yıpranma payı" adı altında nakit yardımı da yapılıyor.

Emeklilikte yıpranma payı olan meslekler

İşte yıpranma hakkı olan mesleklerin tablosu:

Ne kadar emekli maaşı alırım? EYT SGK 4A 4B 4C Emekli Maaşı Hesaplama

EYT'den emekli olacakların e devlet başvurusu için izleyeceği yollar