ANKARA- Ömrünün yarısını Suriye Devlet Başkanı olarak geçiren Hafız Esad, 30 yıl boyunca yürüttüğü baskıcı politika ile Suriye'yi Ortadoğu'nun kilit ülkeleri biri haline getirdi. Halk arasında sevilmekten çok korku duyulan bir lider olan Esad, yoksul bir Alevi ailenin çocuğuydu. Esad, iktidarını kaybetmemek için ülke içindeki Sünni Müslümanlar'ı sindirmeye yönelik sert önlemler aldı. İktidarın Alevi azınlığın elinden gitmemesi için Suriye ordusunu Şubat 1982'de Sünni Müslümanlar'ın çoğunlukta olduğu Hama kentine gönderen Esad, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği 'Hama Katliamı' ile belleklere kazındı. 1971'den bu yana Suriye Devlet Başkanlığı görevini yürüten Esad, 1955'te Hums Askeri Akademisi'nden pilot subay olarak mezun oldu. Gece savaşı eğitimi görmek amacıyla 1958'de SSCB'ye gönderilen Esad, hava filosu komutanlığına kadar yükseldi. Henüz öğrenciyken katıldığı Baas Partisi'nin askeri kanadında önemli görevler üstlendi. Esad, Şubat 1966'da Savunma Bakanı görevine getirildi ve partinin askeri-sivil kanatları arasında başgösteren iktidar mücadelesinde etkin biçimde yer aldı. Parti içindeki çatışmaları doruğa çıkaran Ürdün'deki iç savaşa müdahalenin ardından, 13 Kasım 1970'te kansız bir darbeyle iktidarı ele aldı.

Kısa ömürlü Mısır-Suriye ittifakı

Esad, iktidarı döneminde Irak'taki Baas yönetimiyle çatışma politikasını sürdürürken, Mısır ile yeni bir ittifak oluşturarak 1973'te İsrail savaşında Mısır'ın yanında yer aldı. Savaşın hemen ardından iki müttefik arasında çıkan anlaşmazlıklar, Mısır-Suriye ittifakının kısa ömürlü olmasına neden oldu. Suriye Devlet Başkanı, zaman içinde SSCB ile ilişkilerini geliştirerek, bölgede daha etkin politikalar izlemeye başladı. Birçok Arap ülkesinin muhalefetine karşılık Esad, 1976'da Lübnan'daki iç savaşı sona erdirmek amacıyla geniş çaplı bir askeri müdahaleye girişti. FKÖ yönetimiyle ortaya çıkan anlaşmazlık üzerine, bu örgüt içinde Suriye'ye bağlı yeni örgütler oluşturmaya çalıştı. Suriye birlikleri, 6 yıl boyunca Lübnan'ın büyük bölümünü kontrol altında tutmalarının ardından, 1982'de İsrail'in Lübnan'a girmesi üzerine, eski mevzilerine çekildiler. Bu arada 1979'da iitfak girişimlerinin sonuçsuz kalmasından sonra Irak'la yeniden başlayan çekişme, 1982'de Suriye-Irak sınırının ve Suriye'den geçen Irak'a ait petrol boru hattının kapatılmasıyla daha da arttı.

Rusya ve İran ile yakın ilişkiler

Bu gelişmeyle birlikte Suriye, petrol gereksinimini karşılayan İran ile daha yakın ilişkiler içine girdi. Esad, 1980'li yıllarda SSCB ile askeri ve teknolojik yardımı da içeren bir dizi anlaşma imzaladı. Aynı yıllarda Suriye'nin bölgesindeki ağırlığını artırmaya yönelik politikalar da izleyen Esad, İsrail ile ilişkilerdeki katı tutumunu 1980'lerin ortalarına kadar yumuşatmadı. Esad, Ortadoğu'da İsrail ile uzlaşmaya dayalı barış girişimlerine karşı takındığı katı tutumu 1980'lerin ortalarından sonra bir ölçüde yumuşatarak Batılı ülkelerle diyaloğu artırmak yoluna gitti. Esad, Kardeşi Rıfat'ın 1984'teki girişiminin de dahil olduğu çok sayıdaki darbe girişimine karşı iktidarını korumayı başardı. Bu arada, insan hakları örgütleri, Esad'ın çok sayıda gizli polis ve muhbir kullanarak, muhalefeti şiddet yoluyla baskı altında tuttuğunu açıkladı. Esad ise, ölümüne kadar parti ve yönetim üzerindeki kişisel denetimini sürdürdü. Esad'ın son dönemde Ortadoğu barış sürecinde daha ılımlı olduğu gözlemleniyordu. Hayatta olan üç oğlu ve bir kızı bulunan Esad, basının önünde ailesiyle fazla yer almamasıyla tanınıyordu.