TEL AVİV- İsrail'de yayınlanan Haaretz gazetesinin 10 Mart'ta tarihli haberindeki, İsrail'in Filistinliler'e Gazze Şeridi'nde ve Batı Şeria'nın yarısında bir devlet önereceği iddiaları yankı uyandırıyor. İsrail'in tam anlamıyla bağımsız bir Filistin devletine tahammül edemeyeceği belirtilirken, kısa vadede, bir Filistin devletinin, İsrail'in menfaatlerine ve güvenliğine yönelik tehdit oluşturmayacağı ileri sürülüyor. Uzun vadede bölgenin bilinmezliği nedeniyle Filistin devletinin İsrail açısından stratejik bir tehdit oluşturacağını iddia eden Batılı diplomatlar, şu an için, bir Filistin devleti ihtimalinin nisbi olarak zararsız göründüğünü belirtiyorlar.

Ekonomik olarak, Gazze Şeridi ve Batı Şeria'nın İsrail'e oldukça bağımlı olması, Gazze'nin, elektriğin yüzde 90'ını İsrail'den alması hatta Gazze'de yolların da oldukça kötü durumda bulunması, Filistin'in en büyük ticari ortağı olan İsrail'in gelecekte de öyle olacağının işareti olarak değerlendiriliyor.

Batı Şeria endüstrisinin İsrail'in, insanların ve malların hareketini engelleyen politikaları nedeniyle gelişemediğine dikkat çekilirken, her iki Filistin toprağının da zayıf güvenlik güçlerine sahip olduğunu hatta polis, istihbarat ve başkanlık korumalarının toplam 35 bin civarında bulunduğunu hatırlatılıyor. Coğrafi olarak, hem Gazze hem de Batı Şeria'nın neredeyse savunulamaz pozisyonda bulunduğu savunuluyor.

Tel Aviv kendini açmaz içinde bulabilir

Ancak bir Filistin devletinin uzun vadeli güvenlik göstergesinin oldukça farklı olduğunu söyleyen diplomatlar, Mısır ve Suriye'deki yaşlı liderlerin yakın bir zaman sonra, yeni ve bilinmez rejimlerle yenileneceklerini belirtiyorlar. Diplomatik kulislerde, 10 ila 15 yıl içerisinde İsrail'in kendisini bir açmaz içerisinde bulabileceği, Ürdün, Mısır ve Suriye hükümetlerinin İsrail'i çevreleme amacı güden liderlerce yönetiliyor olabileceği tartışılıyor.

Bu durumda, İsrail güçlerinin Araplar'a karşı sayısal üstünlüğünün önemli ölçüde azalabileceğini hatırlatan uzmanlar, İsrail'in sonsuza dek ABD'ye yaslanamayacağını ileri sürüyorlar. Diplomatik kulislerde yazılan en kötü senaryoya göre, ABD desteğini sınırlandırabilir. Herhangi bir ülkeyle ittifak yapan Filistin devleti ciddi bir tehdit olabilir. Filistin'i yeniden kontrol altına almak İsrail için hem gerekli, hem de çok tehlikeli olacağı için, İsrail'in stratejik menfaati Filistin devletine izin vermemek olabilir.

İsrail Filistin'e ne kadar egemenlik verecek?

İsrail'de bu tartışmada iki farklı görüş var. Bir taraf, Batı Şeria'yı elde tutmanın onu geri almaktan daha kolay olduğunu söylüyor. Diğer taraf ise, güvenliği sağlamanın en iyi yolunun bölgede dengeyi sağlamak olduğunu belirtiyor. Komşularını kendi aralarında bölünmüş kılarak ve tavizler vererek, İsrail gelecekteki krizleri diplomatik ve askeri olarak çözmek için çeşitli seçenekleri elde tutabilir. İsrail-Filistin barışı ilerledikçe, şu sorun önem kazanıyor: İsrail, Filistin devletinin ne kadar egemen olmasına izin verecek? İsrail Başbakanı Ehud Barak, hem Suriye ile anlaşmaya çalışarak hem de İsrail'in Batı Şeria'daki askeri kotrolünü sona erdirmeksizin Filistinliler'i bazı idari egemenliklerle yatıştırmaya çalışarak bu ayrışmadan faydalanmaya çalışıyor.

Barak, İsrail ordusu tarafından korunan ve kontrol altında tutulan bir varlık yaratmaya çalışıyor. İsrail şimdiden Arap şehir merkezlerinden çekilmeye başladı ama çevredeki bölgelerin kontrolünü sürdürüyor. Görüşmelerdeki bir aylık aradan sonra, iki taraf bir anlaşmaya varmak üzere yeniden masaya oturabilir. Uzun vadeli bir stratejik tehdidi önlemek için İsrail'in, Filistin'in silahlanıp kendini savunacak hale gelmesini istemeyeceğini hatta izin vermeyeceğini belirten Batılı diplomatlar, Filistinliler'in kabul edip etmeyeceğini tartışıyorlar.