"5 N 1 K", bizde işlemeyen bir formül

 
Sizi bilmem ama bu "5 N 1 K" formülü benim bayağı hoşuma gitti; insan basbayağı aydınlanıyor.

"5 N 1 K" formülünü hepimiz biliyoruz; artık bu adla bir televizyon programımız bile var. Gazetecilikte bir haberde bulunması gereken temel unsurlara işaret eden bu formülün açılımını da muhakkak hatırlıyorsunuzdur: "5 N", yani "Ne, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Niçin"; "1 K", yani "Kim". Hadi isterseniz bugün bu gazetecilik formülünü iki habere uygulamaya çalışalım; bakalım bu habercilik ilkesi bizde nasıl işliyor?

Formülü önce Ulucanlar Cezaevi'nde 10 mahkûmun ölümüyle sonuçlanan "katliam" davasıyla ilgili habere uygulayalım. Bilindiği gibi bu davanın trajikomik hali giderek daha bir zenginleşmeye başladı. Dün Radikal'den Adnan Keskin'in haberinden anlaşıldığı gibi söz konusu davada olay günü evinde oturan ve dolayısıyla cezaevinde olmadığı anlaşılan Saime Örs için de 100 yılın üzerinde hapis cezası isteniyormuş. Sadece Örs değil, yine dava sanıklarından olan Rahim Er de cezaevine olaylı günden dört gün sonra girmiş. Ayrıca, Saime Örs cezaevine girdikten sonra "yedi gün iş göremez" raporu almış. Yani özetle, ortada tuhaf mı tuhaf bir dava var. Bu bilgiler (yani bu skandal) Ankara Başsavcılığı tarafından da doğrulanmış. Ancak savcılık "Bize cezaevinden liste geldi. Onu esas alarak olay günü orada olmadığı şimdi ortaya çıkan adı geçen hükümlüler sanık yapılmış. Mahkemede ispat eder, beraat ederler" diyerek iddianameyi yine de savunuyormuş. Savcılığın açıklaması da tabii ki bir başka "skandal". Ecevit'in dediği gibi "Türkiye'de yargı tamamen bağımsız" olduğundan, herşeyi ispat edip beraat etmek sadece sizin yaratıcılığınıza bağlı...

Şimdi bu haberi "5 N 1 K" formülüne göre tekrar gözden geçirelim: Önce "5 N": Ne? Ne olacak Saime Örs... Nerede? Nerede olacak, evinde... Ne zaman? Ne zamanı mı var, evinde otururken... Nasıl? Nasıl'ı filan yok, evinde oturuyor... Niçin? İşte bunu ne Saime Örs, ne de Savcılık biliyor!.. Şimdi de "1 K"ya, yani "Kim" sorusuna cevap arayalım diyeceğim ama buna bizim gücümüz yetmez. Bu soruyu da "bağımsız yargı" cevaplayacak...

Sizi bilmem ama bu "5 N 1 K" formülü benim bayağı hoşuma gitti; insan basbayağı aydınlanıyor. Sabrınıza sığınıp formülü bir başka habere daha uygulayacağım:

Farkettiyseniz, HADEP'li belediye başkanlarının gözaltına alınmaları basınımızın ilgisini pek çekmedi. Ben dün üşenmedim saydım, gazetelerde konuyu işleyen köşe yazılarının sayıları 5'i bulmuyordu. Olayın ertesi günü haberler de pek cılızdı. Mümkün olduğunca "mesafeli" bir haber anlayışı hakimdi. Yeni Binyıl, "3 gözaltı 3 görüş" manşetiyle bu "mesafeli" ve "objektif" haber anlayışını doruğuna çıkarmış gazeteydi. Gazete "Demirel", "Batı" ve "HADEP"in "görüş"lerini yanyana yerleştirerek gazetecilikte "rölativizm"in en "postmodern" (yani bir bakıma"hakikatler muhteliftir" düsturunun) örneklerinden birisini veriyordu.

Gözaltına ilişkin açıklamalar da çok "mesafeli"ydi. Şu sıralar liberal bir manifesto üzerinde çalışmakta olan Mesut Yılmaz, bakanına "Bu işi suhuletle götürelim" ricasında bulunmakla yetiniliyor. Başbakan Ecevit, "Ben hiçbir zaman adaleti etkilemeye kalkışmadım" diyordu. Ya Cumhurbaşkanı? Tabii ki tahmin ettiğiniz gibi: "Adliye meselesine ben nasıl karışırım? Türkiye'de hak hukuk vardır (...) Kanunlara aykırı bir iş yapmamışsa, kimseye bir şey yapmazlar. Ama yapmışsa, hiç kimsenin imtiyazı yoktur. Başka türlü kanun hakimiyeti olmaz." (Yani yine o dayanılmaz "totoloji") 'Ya İçişleri Bakanı, ya O?' diye sorduğunuzu da duyar gibiyim. O'ndan bir açıklama yok. Daha doğrusu tamı tamına şöyle bir açıklama: "Açıklama yapmayacağım."(!)

Şimdi geldik yine "5 N 1 K"ya: Ne? Ne olacak, "Hep aynı şarkı"... Nerede? Diyarbakır'da... Ne zaman? 20 Ocak... Nasıl? Şehir merkezinde makam arabasını çevirerek... Niçin? "Kanunlara aykırı bir iş yapmamışsa, kimseye bir şey yapmazlar. Ama yapmışsa..." Pekiyi ya "1 K"nın, yani "Kim" sorusunun cevabı? İnanın bu soruyu bu haberle ilgili olarak da cevaplamamız hiç mi hiç mümkün değil...!