Siyasetin 'tükenişi' ve açmazları

Türkiye'de özellikle 28 Şubat süreci'nden sonra tüm çıplaklığıyla gün ışığına çıkan bir gerçek var: Siyaset, (ve siyasi ideolojiler) "bitti", işleyemez hale geldi; işlevini yitirdi. Siyasete, siyaset-dışı güçler, aktörler ve dinamikler yön ve şekil vermeye başladı.

Biz, bu sürecin sadece Türkiye'ye özgü olduğunu zannediyoruz. Oysa siyasetin "bitmesi" süreci sadece Türkiye'ye özgü değil, küresel ve sürgit yaygınlaşan bir fenomen: Amerika'da da, Avrupa'da da, Uzak Asya'da da, siyaset (ve siyasi ideolojiler) hayatın sürmesinde doğrudan etkin ve belirleyici olma konumunu yitirdi.

Hayatımızın en mahrem alanlarını ifşa edebilen bir vasat'ın ve bunu mümkün kılan vasıtalar'ın hızla yaygınlık kazanmasına rağmen, insanların, cemaatlerin, türlü grupların ve toplumların doğrudan siyasete katılabilmeleri, müdahale edebilmeleri her geçen gün daha da zorlaşmaya başlıyor.

İletişim araçlarının hızla küreselleşmesiyle birlikte sadece bir ülkede değil, tüm dünya genelinde olup bitenlere daha fazla, daha çabuk ve daha kolaylıkla TANIK olmamız mümkün hale geldi. Ama bu, hem kendi ülkemizde, hem de dünya genelinde yaşananlara, olup bitenlere daha çok ve daha iyi VAKIF olmamızı sağlamıyor: Evet, olan bitenleri daha iyi anlamamızı kolaylaştıracak ve mümkün kılacak bir yaygınlaşma imkanına sahip olan vasıtalar var; ama bu vasıtaların oluşturduğu vasat'lar, kafamızı fena halde karıştıran algılama ve davranış biçimleri geliştirmemize neden oluyor.

Peki bu çelişki nereden kaynaklanıyor? Bir imkan, bir vasat ve vasıta olarak siyasetin (ve siyasi ideolojilerin) "bitmesi"ne yol açan şey/ler ne/ler?

Siyaseti ve siyasi ideolojileri bitiren şey, siyaset ve siyasi ideolojileri imkanlardan bir imkan, vasatlardan bir vasat veya vasıtalardan bir vasıta olarak görmek yerine, tek imkan, tek vasat ve tek "vasıta" olarak görme yanılsaması ve yanılgısıdır. Başka bir deyişle, Batı Avrupa modernliğiyle birlikte, siyasetin, -dinin yerine geçerek- tek hegemonya, tek otorite ve tek meşruiyet kaynağı/mercii konumuna yükseltilmesidir.

Siyasetin ve siyasi ideolojilerin, bir din gibi algılanıp kurgulanması ve hayatın her alanını kuşatacak kadar, siyasetin de, siyasi ideolojilerin de boyunu aşan, üstesinden gelemeyecekleri bir işlev üstlenmeleri, (öncelikli olarak Batı'da) siyaseti "bitirmiş"tir.

Siyasetin (ve siyasi ideolojilerin) din'in gördüğü işlevleri üstlenmeye soyunması; dolayısıyla siyaset "vasıtası" ile hayatın tüm alanlarının sekülerleştirilmesi, siyaseti, din-dışı kutsallıklar üreten vasatlar ve vasıtalar icat etmeye zorlamış; sonuçta din de, siyaset de gerçek işlevini göremez hale gelmiştir.

Şu an, küreselleşmenin benzer duyarlıkları yaygınlaştırması nedeniyle dünyada yaşanan iki ilginç süreç var:

Birinci süreç: Siyasetin, ekonomi, askeri teknoloji, kültür endüstrisi, stratejik tasarılar gibi başka vasıtalar aracılığıyla belirleyiciliğini daha örtük ama daha etkin bir şekilde sürdürmeye çalışmasıdır.

İkinci süreç: "Büyük ölçekli dinler"den büsbütün farklı (kabilevi ve heretik / "sapkın") görünümlere ve söylemlere sahip olan sözde "dinsel cemaatler"in tüm dünyada mantar gibi çoğalmaları ve din-dışı kutsallıklar üreten spor, popüler kültür ve eğlence endüstrilerinin hızla yaygınlık kazanmaya başlamasıdır.

İşte hem siyasetin "bitmesi"; hem de (naif "İslamcı" aydınlar tarafından çok yanlış bir şekilde) "dine dönüş" olarak adlandırılan bu süreçle; din-dışı kutsallıklar üreten spor, popüler kültür ve eğlence endüstrilerinin, Müslüman toplumların Müslümanlıkla ilişkilerini yok edemeyeceği çok iyi farkedildiği için İslam, "fundamentalizm" ve "terör"le özdeşleştirilerek bir tehlike olarak sunulmaya ve küresel bir imkan, güç ve aktör olarak devre dışı bırakılmaya çalışılıyor.