"Osmanı'dan Cumhuriyete Siyaset ve Değer Tartışmaları" adlı çalışmada Doç. Dr. Mahmut Erdoğan ise Osmanlı aydınlarının kadın hakları üzerine yaptığı tartışmaları mercek altına alıyor. Din ve hukukta kadınların yeri, Osmanlı aydınlarının kadınların eğitim hakları üzerine yaptığı tartışmalar ele alınan başlıca konular arasında bulunuyor.

Mahmud Es'ad, "Şaşarım! Erkekleri bile henüz hür olmayan bir memlekette, kadınlara hürriyet vermekten söz ediliyor" sözleriyle Osmanlı'da kadın haklarına varıncaya kadar halledilmesi gereken birçok sorunun varolduğunu belirtirken, İzmirli İsmail Hakkı Efendi, kadını bir milletin manevi hayatını gösteren parlak bir aynaya benzetiyor.

"Toplumsal yapıda iki şey; biri cehalet, diğeri zaruret, insanları özellikle kadınları sefaletlerin her türlüsüne sevk eder. Kızların terbiyelerinde gayet önemli olan bu cihete itibar etmek, aile babalarına da ümmet rehberlerine de her halde lazımdır" diyen Musa Carullah Efendi, kadın hakları ve kadınların sorumlulukları hakkındaki fikirlerini şöyle özetliyor: "İlahi hikmetin tedbiriyle kadınlarla erkeklerin tabiî halleri ve vazifeleri farklı ve değişik şekilde yaratılmış ise de medeni, içtimai, siyasi, dini, edebi hakların tümünü İslam şeriatı kadınlara tamamiyle bahşetmiştir. Binaenaleyh, kadınlar her hukukta erkeklerle eşittirler. Bazı hususlarda farklılık gibi bir hal var ise de bu farklılık hukukta olmayıp belki hazlarda (paylarda) yahut içtimai vaziyettedir. Mesela miras hisselerinde farklılık pay farklılığıdır. Hazlar, insanların ehliyetlerine göre değil, belki ihtiyaçlarına göre olur. Dolayısıyla böylesi farklılıkları hukuk ve ehliyet farklılıkları gibi telakki etmek, her halde hatadır."