|
|
Su savaşı kapıda
Aral gölünün kuruması ile su Orta Asya'da stratejik bir silaha dönüştü. Su zengini Tacikistan ve Kırgızistan ile su fakiri Özbekistan ve Kazakistan arasında savaşla sona erecek bir gerilim hızla tırmanıyor. Orta Asya'nın su ihtiyacını karşılayan Aral gölünün kirlilik ve yanlış sulama teknikleri sonucunda hızla tükenmesi su sorununu Orta Asya'nın en önemli sorunu haline getirdi. Kırgızistan ve Tacikistan bölgenin en büyük su rezervlerine sahip ülkeler olarak suyu stratejik bir güç olarak kullanmaya başladı. Birçok barajın bulunduğu bu iki ülke aynı zamanda Orta Asya'yı boydan boya geçen Sir Derya ve Amu Derya nehirlerini de kontrol ediyor. Kırgızistan ve Tacikistan, su avantajını kullanarak, komşuları üzerinde siyasi ve ekonomik güç oluşturmaya çalışıyor. Son dönemdeki su kesintileri sayesinde bu iki ülke, Özbekistan ve Kazakistan'dan ucuz doğalgaz, petrol ve tarım ürünleri almayı başardı. Ancak, uzmanlar iki ülkenin daha fazla kesinti uygulaması halinde tehlikeli bir maceraya sürükleneceklerina dikkat çekiyor. Uzun vadeli su kesintileri kendi ülkelerinde ekonomik zarara yol açacağı gibi, büyük ve güçlü komşularıyla da toprak ihtilafı yüzünden mevcut bulunan gerginliği daha da tırmandırarak, askeri tepki sonucunu doğurabilir.
Özbekistan'ın pamuğu, Kazakistan'ın buğdayıDünyanın en büyük 5. pamuk üreticisi olan Özbekistan, kuraklığa bağlı olarak son iki yılda tarım alanında gerileme dönemine girdi. Kırgızistan, geçen yıl yaşanan enerji ihtilafında su avantajını kullandı. Özbekistan'ın borçlar yüzünden gaz sevkiyatını kesmesi üzerine Kırgızistan da su sevkiyatını durdurdu. Taşkent'in bu yaz için pamuk tarlalarını sulamakta kullanmayı planladığı suyun gelmemesi üzerine 300 bin tonluk kaybın 400 milyon dolar gibi bir zarara yol açması bekleniyor. Özbekistan barter yolunu tercih ederek Kırgızistan'a vereceği gazın karşılığını su olarak almaya başladı. Özbekistan'ın yanısıra Kazakistan da su konusunda Kırgız ve Tacik hükümetlere muhtaç durumda. Dünyanın en büyük buğday ihracatçılarından biri olan Kazakistan'da su sıkıntısı yüzünden son yıllarda toprakların sadece yüzde 6'sı tarım için uygun bir şekilde sulanabildi. Kırgızistan'a 21,5 milyon dolarlık su borcu olduğunu kabul etmek zorunda kalan Kazakistan, karşılığında 358 bin ton kömür ve 30 bin ton fuel oil verme taahhüdünde bulundu. Kırgız ve Tacik hükümetleri, Özbekistan'ın stratejik öneme sahip Fergana Vadisi'ni denetim altına alma planlarına karşılık da su avantajını kullanıyor. Fergana Vadisi'ni kontrol eden ülkenin Orta Asya'nın süper gücü konumuna geleceğine dikkat çeken uzmanlar, Özbekistan'ın geçen Şubat'ta Kırgızistan'a yönelik gaz sevkiyatını kestiğini ve sevkiyata yeniden başlama karşılığında toprak talebinde bulunduğunu hatırlatıyor. Taşkent'in tehdidine karşı Kırgızistan ve Duşanbe'nin su kartını yeniden kullanması bekleniyor. Petrol ve gaz rezervi bulunmayan, tarım alanı zayıf konumdaki Kırgızistan ve Tacikistan, su gelirinden yoksun kalmaya uzun zaman dayanamayacaktır. Aynı zamanda Özbekistan ve Kazakistan'a yönelik su akışı kesildiğinde bu iki ülkenin gaz ve petrol sevkiyatını durdurarak karşılık vermesi bekleniyor.
Fergana'yı kim kontrol edecek?
Ekonomik tehditlerin yanısıra, su sevkiyatını kesmesi halinde Kırgızistan ve Tacikistan, zaten askeri gerginlik içinde bulunduğu komşularından askeri anlamda büyük bir tepki ile karşı karşıya kalabilir. Fergana Vadisi'ndeki sınır ihtilaflarına ilaveten, Özbekistan Kırgızistan'ın güneyindeki bir barajın inşasını üstlenmişti. Kırgız yönetimi su vermeyi reddederse, Taşkent'in bölgeye saldırarak barajı topraklarına katmasından endişe ediliyor.
|
|
|
Kültür | Spor | Yazarlar | Televizyon| Hayat| Arşiv Bilişim| Aktüel | İzlenim | Dizi | Röportaj | Karikatür |
Bu sitede yayınlanan tüm materyalin HER HAKKI MAHFUZDUR. Kaynak gösterilmeden çoğaltılamaz. © ALL RIGHTS RESERVED |