Seçimlere iki hafta kala meydanlarda parti bayraklarından başka "renklilik" yaşanmaması dikkat çekiyor. Meydanlardaki siyasi aktörler, eski "vecizelerle" yarışabilecek yeni sloganlar bulamazken, zaman zaman eski sloganları kullanıyorlar. Yarım asır önce Demokrat Parti lideri merhum Adnan Menderes'in kullandığı "Devr-i Sabık Yaratmayacağız" tekrar gündeme gelirken, DP'yi iktidara taşıyan "Söz milletin" sloganı 50 yıl aradan sonra "Karar milletin" olarak meydanlara taşındı. Alper Sedat Aslandaş ve Baskın Bıçakçı, Türk siyasetinin renkli dilini yansıtan slogan, kavram ve olayları, "Popüler Siyasî Deyimler Sözlüğü" adlı kitapta topladı.

Erbakan kadayıfı kızarmaya kalmadı

Ağır Sanayi Hamlesi: 1974-1978 arasında kurulan üç koalisyon hükümetinde yer alan MSP lideri Erbakan, "ağır sanayi hamlesi" sözüyle üç hükümette de Sanayi Bakanlığı'nı aldı. Batı Kulübü: MSP lideri Erbakan'ın Avrupa Topluluğu'na verdiği isim. Kadayıfın Altı Kızaracak: 12 Kasım 1979'dan 12 Eylül 1980'e kadar süren Demirel Başbakanlığı'ndaki koalisyon hükümetini dışardan destekleyen MSP lideri Erbakan, hükümeti "kerhen" desteklediğini söyleyince, "Neyi bekliyorsunuz" sorusuna "kadayıfın altının kızarmasını" cevabını verdi. Kadayıfın altı kızarmadan 12 Eylül geldi.

Sol amigolar

Uzaktan Kumandalı Hükümet: 1989'da Yıldırım Akbulut başkanlığında kurulan ANAP hükümetinin Cumhurbaşkanı Özal tarafından yönetildiği ileri sürülmüştü. Sol Amigolar: Özal, başbakanlığı sırasında kendisini eleştiren solcu gazetecilere böyle diyordu. Bir Koyup Üç Almak: 1990'daki Körfez Savaşı sırasında dönemin Cumhurbaşkanı Özal, "Operasyona katılırsak 1 koyup 3 alırız" demişti.

Ecevit: 'Bir Bölen' Erbakan: Hoca

Cemal Ağa: 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Cumhurbaşkanı olan Milli Birlik Komitesi Başkanı Orgeneral Cemal Gürsel'in ordudaki lakabı.

Bir Bölen: 1985'te DSP'yi kurarak sol oyları böldüğü gerekçesiyle, Demirel'in "Bir Bilen" lakabından hareketle Ecevit'e "Bir Bölen" denildi.

Hoca: Necmettin Erbakan'ın lakabı. Hoca lakabı, hem profesörlük unvanından, hem de dini söylemine izafeten kullanıldı.

TıRT Osman: Millet Partisi'nin lideri Osman Bölükbaşı, TRT Kanunu'nun değiştirilmesi ve genel müdür Adnan Öztrak'ın istifasında ısrar edince adı "TıRT Osman"a çıktı.

Hal Müdürü, Emanetçi

İzmaritler: 1965'te uygulanan "milli bakiye" usulü nedeniyle "artan oylarla" seçilen milletvekillerinin adı.

Yeminliler: 1965 seçimlerinde %52 oyla iktidar olan Adalet Partisi'nde Genel Başkan Demirel'i destekleme yemini eden partililere verilen isim.

Emanetçi: Demirel'in yasaklı olduğu 1985-87 arasında DYP Genel Başkanlığı'nı yürüten Hüsamettin Cindoruk için kullanıldı.

Hal Müdürü: Özal'ın, 1989'da Cumhurbaşkanı seçildikten sonra başbakanlığa atadığı Yıldırım Akbulut için kullanıldı. Akbulut, bir dönem Erzincan'da hal müdürlüğü yapmıştı.

Takunyalılar: Özal'ın 1977'de müsteşarlığa getirilmesiyle birlikte Devlet Planlama Teşkilatı'na hakim olan ekip "Takunyalılar" olarak adlandırıldı. Daha sonra bu kesimden ANAP'a geçenler de aynı isimle anıldı.

Demirel'in isimleri

Morrison Süleyman: Süleyman Demirel, siyasete girmeden önce 1960'lı yılların başında ABD şirketi Morrison Knudson'un temsilciliğini yaptığı için "Morrison Süleyman" olarak da anıldı.

Çoban Sülü: Demirel'e, kendisinden yana yayın organlarınca, "halktan biri" olduğunu vurgulamak için takılan lakap.

Su Müdürü: Celal Bayar, Demokrat Parti iktidarı döneminde Devlet Su İşleri Genel Müdürü olan dönemin (1965) Başbakanı Demirel'den, "su müdürü" diye küçümseyerek söz ederdi.

Barajlar Kralı: Demirel, Türkiye'de yapılan barajların yüzde 80'inde katkısı olduğunu söyleyince "Barajlar Kralı" olarak anıldı.

Bir Bilen: 12 Eylül'den sonra siyasi yasaklı olan Demirel için, -ismini anmak siyaset sayılacağından- bu isim kullanıldı.

Güniz Sokak: Demirel'in "Güniz Sok. No: 31 Kavaklıdere-Ankara" adresindeki evi, Demirel ile özdeşleşmiştir.

Bu sözler de ona ait!

Yollar Yürümekle Aşınmaz: 1968'de AP Ankara İl Kongresi'nde, Başbakan Demirel'den "gösteri yürüyüşlerinin engellemesi" istendi. Demirel, "Yürümekle yollar aşınmaz" dedi. Dinar Bandosu: Demirel, yasaklı olduğu yıllarda Türk ve Batı demokrasisi arasındaki farkı, "Beethoven'in 5. Senfonisi'ni Berlin Filarmoni Orkestrası da çalar, Ali Çavuş'un Dinar Bandosu da..." örneğiyle anlattı. Bu örnekten Dinar Belediye Bandosu'nun şefi Ali Çavuş çok alındı. Sonradan Demirel onların gönlünü aldı ve bu bandoyu dinlemekten pek zevk aldığını ısrarla vurguladı. Ancak, bandonun maddi yetersizliklerden dolayı kapanması gündeme geldiği zaman yardım taleplerini duymazdan geldi.

Dün Dündür, Bugün Bügündür: Demirel'in, çelişkili ve duruma göre tutum değişikliğini gösteren ünlü sözüdür. Demirel'in bilinen ilk "dün dündür" açıklaması, 1973 yılında Cumhurbaşkanlığı seçimi sırasında oldu. Seçimle ilgili olarak 15 Mart'ta Genelkurmay Başkanı Semih Sancar'la görüşen ancak görüşmediğini söyleyen Demirel, Sancar'ın 16 Mart günü durumu açıklamasından sonra, görüştüklerini kabul etmek zorunda kaldı. Demirel'in, gazetecilerin daha önce görüşmeyi neden gizlediği sorusuna "dün başkaydı, bugün başka" cevabını verdi.

70 Sente Muhtaç Olduk: Demirel, dış ticaret açığındaki artış ve büyük döviz darboğazını bu ifadeyle dile getirdi.

Mebus Pazarı kuruldu

Mebus Pazarı: 1946-1980 arasında seçilen her 6 milletvekilinden biri parti değiştirdi. Bu da, "pazarlıklarla milletvekillerinin alınıp satıldığı" iddialarını ve "Mebus Pazarı" deyimini ortaya çıkardı.

Bu Kış Komünizm Gelecek: 1986'da 103 yaşında ölen Celal Bayar'ın, son yıllarda sık sık söylediği rivayet edilen, "Bu kış komünizm gelecek" uyarısı, mizah konusu olarak işlendi.

Bütçe Tamam Orduya Selam: Milli Savunma Bakanlığı bütçesinin kabul edilmesinden sonra TBMM'nin "Türk Silahlı Kuvvetleri'ne güven, şükran, sevgi ve selamlarının ulaştırılmasına" dair karar alması geleneğine verilen isim. Tek parti döneminde başlayan bu deyim, Özal'dan sonra terkedildi.

TRANSFERDE HÜLLE FORMÜLÜ

Hülle Partisi: Mebus Pazarı'nı önlemek için 1982 Anayasası'na, "partisinden istifa ederek bir başka partiye giren milletvekillerinin üyeliğinin TBMM salt çoğunluğunun kararı ile düşürülebileceği" maddesi konuldu. Ancak milletvekilleri, "istifa et, bir parti kur, sonra gitmek istediğin partiye iltihak et" formülünü geliştirdi. Kurulan bu aracı partiye "hülle partisi" denildi.

'ALIŞAMADIM' PROTESTOSU

ALIŞAMADIM: 1987 seçiminde % 36.3 oyla birinci parti olarak çıkan ANAP, 1989 yerel seçiminde ancak % 21.75 oy alabildi. Muhalefet ANAP hükümetinin meşruiyetini tartışırken, Özal ANAP milletvekillerinin oylarıyla Cumhurbaşkanı seçildi. Özal, bu duruma gösterilen tepkilere "Zamanla alışırlar" karşılığını verince, Teğmen Murat Şeref Baba, Özal'a bir telgraf çekerek "Sizin cumhurbaşkanı olmanıza alışamadım" dedi. Ancak ordudan atıldı.

Davulu delen jaguar: DYP'lilerin 1986 ara seçimleri öncesi kurdurduğu iddia edilen Büyük Anadolu Partisi, önce iktidar partisi ANAP'ı çağrıştıran BANAP kısa adını aldı fakat, YSK'nın itirazı üzerine BAP yaptı. Ancak, o günlerde davulcu Asım Ekren'le evlenen Zeynep Özal'a, bir işadamının Jaguar marka otomobil hediye ettiğinin ortaya çıkması üzerine, amblemini "davulu delen jaguar" şeklinde yaptı.