Tarih boyunca Batılı medeniyetlerle, komşularının denetiminde varlığını sürdüren Tayvan, günümüzde ciddi bir ekonomik kalkınma ile dünya sahnesinde önemli bir yer edinme yolunda.

Tayvan; tarihi boyunca sırasıyla Portekizliler'in, Hollandalılar'ın, İspanyollar'ın, Mançurlar'ın ve Japonlar'ın kontrolünde kaldı. 2. Dünya Savaşı'nda, Japonlar'ın yenilgisiyle birlikte tekrar Çinliler tarafından yönetilmeye başlandı ve 1949'da anakarada Çin Halk Cumhuriyeti kurulunca, Milliyetçi Çin Hükümeti, beraberinde dört milyon insanla birlikte anakaradan ayrılarak Tayvan'a yerleşti. Adada bulunan altı milyon insanla bütünleşen göçmenler on milyonluk yeni bir toplum oluşturdular.

Devlet olabilmenin, geleceğe güvenle yürüyebilmenin önemli gereklerinden biri olan tarih ve kültürel mirasın değerini bilen hükümet, saraya ait pekçok kıymetli eşyayı da beraberinde adaya getirmiş. Ziyaret ettiğimiz müzede, getirilen eserleri gördük. Tarihî değerinden öte, sanatsal değeri ön planda olan bu eserleri ziyaret eden çok sayıda insan ve özellikle öğrenci, Tayvan toplumunda geçmişine sahip çıkma bilincinin, iyice yerleştiğini kanıtlıyordu. Tayvanlı öğrencilerin müzelerine ilgisi büyüktü. Bu arada Türkiye'den geldiğimizi öğrenince pekçoğu bize yakın ilgi gösterdi.

Mucizevi dönüşüm

Tayvan, yeni bir toplum ve devlet olma yolunu seçince, ABD dikkatlerini buraya çevirdi. 1951 ile 1965 yılları arasında ABD'den gelen büyük miktarda askeri ve ekonomik yardımı Tayvan iyi değerlendirdi. Öncelikle altyapı ve tarım sektörüne çok önem verildi ve 1953'te tamamlanan başarılı bir toprak reformu programı ile, toprak kiraları çok düşürülerek kamu arazileri halka dağıtıldı. Uygulanan tarım politikaları ile ülke önce kendi kendine yetmeye başladı ve sonra da önemli miktarda, tarım ve yiyecek maddeleri ihraç eder hale geldi.

Tarım politikalarında elde edilen başarı ile, yeni alanlar hedeflenerek önce genel ithalat kısıtlandı ve ithal hammaddeler işlenerek ucuz tüketim malları üretilmeye başlandı. Kaynakları sınırlı ama insan gücü açısından oldukça zengin olan bu ülke Japonya'yı model olarak aldı ve önce hafif sanayisini kalkındırmaya başladı. İthal ikame politikası ile, üretilen malları ihraç etmek teşvik edildi ve 1970'lerde Tayvan, dünyada adını yeni bir ihracatçı ülke olarak duyurmaya başladı.

Dışa açılma politikası

1980'lerin başında Tayvan dışa açılma politikasını benimsedi ve dünyanın pekçok ülkesine yatırım yapmaya başladı. (2001 yılında yalnızca Tayvan iş dünyasının, Çin'de yaptığı yatırım 29 milyar dolar.) Bu sayede Tayvan ekonomik olarak tam bağımsızlığı hedefledi. Ancak küresel ekonomik durgunluk ve 11 Eylül olayı ile birlikte ekonomisinde bir gerileme yaşadı ve % 2 civarında küçüldü. Hükümet küresel gelişmelere adapte olmak ve ekonomisini canlandırmak için, Ekonomik Gelişim Ve İstişare Konferansı düzenleyerek burada alınan kararları dikkatli bir şekilde uygulamaya başladı.

Ve Mayıs 2002'de Devrimsel 2008 Ulusal Gelişim Planı hazırlayan Tayvan, çabalarının karşılığını alarak, geçtiğimiz yıl pozitif büyümesini geri kazandı. Tayvan, ekonomik başarılarını dış politik başarılarla da destekledi. Nihayet, uzun yıllar verdiği mücadeleden sonuç aldı ve 1 Ocak 2001'de Dünya Ticaret Örgütü'ne üye oldu.

Ekonomik güç olmaya aday

Rakamlar, Tayvan'ın ekonomik geleceğinin parlak olduğunu gösteriyor. 2001 yılında, GSMH 286.8 milyar dolar, kişi başına düşen milli geliri 12 bin 876 dolar olan Tayvan, bunun % 32'sini sanayiden, % 67'sini de hizmet sektöründen sağlamış. Yaşadığı ekonomik krizi çabuk atlatmış, aynı yıl dünyanın 14. en büyük ihracatçısı ve 16. en büyük ithalatçısı olmuş ve dünyanın en büyük 3. döviz rezervine sahip ülke olmuş. Yine 2001 rakamlarına göre, Tayvan'ın ABD'ye ihracatı 9.44 milyar dolar artarak, toplam 27.67 milyar dolar olmuş. Ticaret politikasını çeşitlendiren ve hedefini büyüten ülke, Hong Kong üzerinden Çin pazarına nüfuz etmiş ve AB ülkeleri ile Güneydoğu Asya'yı da portföyüne alarak büyümeye devam etmiş. 60'lı yıllardaki ihracat kalemleri 2000'li yıllarda değişmiş, tarımın yerini artık sanayi ürünleri almış.

KOBİ'ler ağırlıkta

Tayvan'ın ithalatını ise, genellikle stratejik ürünler, sanayi ağırlıklı kilit parçalar ve bilgi transferi oluşturuyor. Yabancı yatırımcı çekme potansiyeli olarak, dünyada 15. sırada bulunan Tayvan, 2001 yılında ülkesine 32 milyar dolar yabancı yatırım çekerken, sınırları dışında da 54.7 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirmiş. Birçok gelişmiş ülkenin aksine Tayvan'da ekonomik gelişmişliğin belkemiğini KOBİ'ler oluşturuyor. 2001 istatistiklerine göre ülkedeki kayıtlı 1 milyon 100 bin şirketin % 98'i KOBİ'dir. Yine toplam iş gücünün % 80'ini KOBİ'ler istihdam etmektedir. Ekonomik verilere ve ülkenin gelişme konusundaki heyecanına bakılırsa Tayvan önümüzdeki dönemde dünyada yeni bir ekonomik güç olmaya aday.

Halkın tamamı sağlık sigortası kapsamında

Taipei' de özel bir üniversite hastanesini ziyaret ettik ve daha sonra Sağlık Bakanlığı yetkililerinden ülkenin sağlık sistemi hakkında bilgi aldık. Ülke genel olarak sağlık sorununu çözmüş. Halkın tamamı genel sağlık sigortası kapsamında ve hekim ile hasta arasında herhangi bir para trafiği yok. Devlete ait hastanelerde çalışan hekimlerin özel muayenehane açmaları yasak. Bütün doktorlar tam gün çalışıyorlar. Sağlık Bakanlığı hastaneleri, belediye hastaneleri, üniversite hastaneleri, askeri hastaneler ve özel sektör hastaneleri hizmet veriyor. Herkes hastanesini seçmekte özgür.

Uzman hekimin maaşı 4 bin dolar

Birinci basamak sağlık hizmetleri yerine göre ihtisas hastanelerinde de verilebiliyor. Mahallelerde ve tenha bölgelerde 500 aileye bir tane olmak üzere kurulan sağlık ofisleri birinci basamak sağlık hizmetleri, aşılama, ana çocuk sağlığı ve gebe takibi gibi hizmetleri veriyor. GSMH'nın % 5.5 u, yani kişi başına 450 dolar/yıl sağlık harcaması yapılıyor. Ve bir uzman hekimin maaşı aylık 4000 dolar. 22.5 milyon nüfusu bulunan ülkenin 33 bin doktoru var. Hastaneler arası oluşturulan rekabetle, tüm hastaneler kendi aralarında kalite yarışına girmişler ve her yıl karnelerindeki olumlu notlarla öğünüyorlar. Ülkede sağlık alanında eşitsizlik kalmamış. Tayvan'ın genelinde 4 Türk doktor çalışıyor.