30 yaşında 20. Yüzyıl'ın müzik dahisi ilan edilmiş Stravinski'yi kimileri, yenilenme arayışının, bireysel özgürlüğün kıstası kılmış, "kendisine mahsus olan"dan taviz vermek bir yana, onu durmaksızın yeniden üretmenin sembolü haline gelmiş bir sanatçı olarak kabul etmişlerdir.

48 yaşında yazdığı otobiyograsinde anlamlı bir serzenişi vardır, Stravinski'nin…

Şöyle der:

"Besteci olarak mesleğimin başlangıcında halk tarafından epeyce şımartıldım. Başlangıçta benimsenmeyen eserler bile kısa zaman sonra beğenildiler. Ancak son onbeş yıldır, eserlerimin beni dinleyicilerimden uzaklaştırdığını hissediyorum. Benden farklı şeyler bekliyorlar. Ateş Kuşu, Petruşka, Ayin ve Les Noces'in müziğini beğenip, bu eserlerde kullanılan dile alışmışlardı; beni başka biçimde konuşurken görmeyi benimseyemediler. Beni müzikal düşüncelerimin yolunu izlemeye bırakmadılar ve buna izin vermediler. Beni duygulandıran ve bana zevk veren şeyler onları ilgilendirmiyor; onların hâlâ ilgisini çeken şeylerinse benim açımdan hiçbir çekiciliği yok. Aramızda pek seyrek olarak gerçek bir ruh birlikteliği olduğuna inanıyorum. Eğer tesadüfen -ki bazen olur- aynı şeyleri beğensek, bunun nedenlerinin benzer olduğundan kuşku duyarım…"

Kederli ama doğru bir "duruş" bu...

Birkaç istisna dışında bu ülkede, bu ülkenin ikliminde hemen hiç hissedilmeyen bir duruş...

Medeniyetin ölçüsü izafi ve birden çok…

Yerel olanın gücünü tutarlı, köklü, kalıcı biçimlerle evrensel boyuta taşıma bunlardan biriyse; diğeri, bir kültürel süreklilik iklimi çerçevesinde biçimleri taşıma, yenilenme ve çeşitlenme kültürü, belki...

Albert Schweitzer'in ünlü tasnifinde söylediği gibi, sadece "örneğin Bach gibi zamanına ait olan, yalnızca zamanının sunduğu biçim ve fikirlere alışan sanatçılar kadar, örneğin Wagner gibi kendine özgü kuralları olan, yaşadığı çağa karşı çıkıp fikirlerini ifade edecek yepyeni biçimler bulan başkalarını da barındırır bir medeniyet..."

Evet, Stravinski tarzı duruşlar,"olmazsa olmaz" koşullarıdır bir medeniyetin...

Peki burası, Türkiye için bu isimlerin ve bu tür düşüncelerin ne anlamı var?

Bir bakıma hiçbir anlamı yok...

Biz, düşünce hayatından, muhalefetine kadar "her hücresini her geçen gün biraz daha faydacılıkla sarmalayan", işe yarar olmakla önemli, hatta değerli olmayı eşdeğer kılan, özgürlüğü dar yaşam alanları mücadelesi içinde algılayan, "zamanı magazin aracılığıyla kavrama ve yaşamayı şiar edinen", üstelik bunu değişim ve özgürleşme fikriyle açıklayan, "değer üretiminde gelenek ve folklorun ötesine geçmeyi çoktandır unutmuş" bir diyarda yaşıyoruz.

Sportif başarıların, Erovizyon birinciliklerinin, Batı bakkalarında tanınan ve çalınan kimi şarkıcıların başarılarıyla kabuğumuzu yırttığımızı, Batılı olduğumuzu, kendimizi dünyaya kabul ettirdiğimizi düşünüyoruz. Birkaç istisna dışında düşünce, edebiyat, sanat alanlarında sıfır noktasında dolaşıyoruz.

Bu yüzeysellik içinde Batı'yı bile tükettik, Doğu'yu ise tarihe gömdük.

"İçi boş bir dün"den başka hangi referans, sloganları bile eskimiş insansız bir siyasetten, yaratıcılıktan uzak "popüler, popülist ve zenaatvari sanat kırıtıları"ndan başka ne var elimizde..

"Stravinskivari bir duruş" olmadan, üretmek bırakın yerel olmayı, mahalli olmaktan bile öteye gitmez...

Gitmiyor zaten... Sanattan bilime, kendisini durmaksızın tekrar eden, tüketime, popülizme el veren "taşıyıcılar" ülkesi görünümünde Türkiye...

Özgürlüğü solumadan, cesaret taşımak, özgüveni hissetmek, yani özgür düşünmek, özgürce yaratmak, korkunç bir yanılgıdan başka nedir ki!

Özgürlük iklimi, yaratıcılık ruhunun ta kendisidir, başarıyı doğuran da odur...

Bu yazıyı belki de YÖK meselesine, bu mesele hakkında kavga edenlere ithaf etmek gerek...

ALİ BAYRAMOĞLU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu