Fabrika, sanayi kuruluşu ve hisse senetlerinin zekâtı nasıl hesaplanır?

Sanayi kuruluşlarının sermayesini ikiye ayırmak gerekir. a) Sâbit sermaye; kapalı alan, makineler, servis aracı, lojman vb. tesis ve ekipmanlar mesleği ifaya yarayan bölüm olup zekâttan muaftır. b) Döner sermaye; kuruluşun nakit para kaynakları, alacak ve borçları, hammadde ve üretilmiş malları döner sermayeyi oluşturur. Burada elde bulunan para kaynakları, hammadde ve üretilmiş malların nakit değerleri hesaplanır, borçlar düşülür, kesin alacaklar eklendikten sonra zekât matrahı ortaya çıkar. Bu değerler toplamı %2,5 tan yıllık zekâta tabidir.

Meselâ; bütün mal varlığı 100 kg. külçe altın değerinde olan bir sanayi kuruluşunda sâbit sermaye kısmı %50 olsa, geri kalan 50 kg. altın değerinin zekâtı, 1 kg. 250 gr. altın değeri kadar olur.

Şirketlerde zekât her ortağın, şirket dışı mal varlığını da dikkate alarak kendisi tarafından verilmesi esastır. Ancak şirket ana sözleşmesiyle veya sonradan alınacak bir kararla, şirket yönetimine zekâtı hesaplayıp ehline verme yetkisi tanınmışsa yönetim kurulunun zekât niyetiyle yapacağı yardımlarla ortakların zekâtı verilmiş olur. Bu durumda, zekât yükümlüsü olan her ortak, şirketle ilgili olan zekâtı vermede, yöneticiye vekâlet vermiş sayılır.

Bir şirketin sâbit ve döner sermaye oranları belli olunca, bu rakamın hisse senedi sayısına bölünmesiyle, hissenin o yıl zekât matrahı ortaya çıkmış olur. Meselâ; 100 kg. külçe altın değerinde mal varlığı olan bir şirkette, %50'i sâbit sermaye olsa, hisse senedi reel değerinin yalnız %50'si, %2,5 üzerinden zekâta tâbi olacaktır. Böyle bir şirkette bir ortağın elindeki toplam hisse senetleri %10 olsa, bu senetlerin arkasındaki mal varlığı 10 kg. altın kadar olup, bunun yarısı sabit sermaye karşılığıdır. Kısaca burada yalnız, 5 kg. altın değeri zekâta tabi olur ki, bu da 125 gr. altın değeri olur.

Sâbit sermaye kimi sanayi kuruluşlarında %90'a çıkarken, süper marketlerde %10 hatta %5'lere kadar düşebilir. Böyle bir ortaklığa ait hisse senedinde sâbit sermayeyi düşme oranı da düşük olacaktır. Günümüzde hisse senedi değerlerinde bu anlamda bir çalışma yapılması ve zekât yükümlüsünün bu konuda bilgilendirilmesine ihtiyaç vardır.

HAMDİ DÖNDÜREN

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu