Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Yurt Haberler
Son Dakika
657'liler Ailesi
Ankara'da Şafak
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

	Osman AKKUŞAK oakkusak@yenisafak.com.tr

İlmî ve rasyonel zihniyetin temel kaidelerinden birisi; her uygulamanın, her kuralın, her âletin ve her îcabın mutlaka bir fonksiyona bir vazîfeye mâlik olması gerektiği gerçeğidir..

Türkçe'nin imlâ kaidelerinden bir kısmının fonksiyonel olmadığını faydalı bir görev yüklenmediğini kabul etmek mecburiyetindeyiz.. şiir ve manzumelerde mısraların niçin büyük harfle başlatıldığının mantıkî bir açıklamasını yapacak bir gramerci veya edebiyatçı bulamazsınız.. buna rağmen bu âdet devam eder gider.. her mısranın başındaki kazma gibi iri harfler, bir kere yazının estetiğini ve harfler arasındaki armoniyi bozmaktadır.. cümle büyük harfle başlar mantığına uysun, diyecek olursanız, şiirde her mısra zaten bağımsız bir cümle değildir ki!.. Çoğu zaman manzumelerin altalta gelen birkaç mısraı beraberce ancak bir cümle teşkîl eder.. yani bir mısra her zaman bir cümle değildir, belki bir cümle parçasıdır.. onun için, mısraları büyük harfle başlatmak alışkanlığının hemen terkedilmesi gerekir..

Gelelim yazı başlıklarına; eski tâbirle serlevhalara.. şimdiye kadar gördüğümüz, bildiğimiz uygulama; başlığı teşkil eden kelimelerin büyük harfle başlamakta olmasıdır.. bu uygulamanın faydası nedir; yazı başlığının göze batmasını sağlamak mıdır? Başlık zaten sayfanın ortasında ve asıl metinden ayrı ve biraz daha yukarıdadır.. bu âdeti de hemen kaldırmak pek isabetli olur.. gazete başlığı ve spotlarını temsil eden cümleler veya ibâreler niçin büyük harfle başlasın! bu kısa metinlerin son harflerinde büyük harf yok.. fakat ilk harfleri kocaman bir büyük harf.. yine armoni ve simetri eksikliği.. cümle büyük harfle başlar mantığı ile riayet edilen bu uygulamayı da bırakmak pek yerinde olur.. başlıklara ve spotlara yahut ara başlıklara bir âhenkli, şirin ve simetrik görüntü sağlamalıyız..

İmlâ klavuzu, "yazıda cümlelerin ilk kelimesi büyük harfle başlar.. nokta, soru ve ünlem işaretlerinden sonra gelen her cümlenin başında da büyük harf bulunur" diyor.. niçin? İhtimal ki, cümleler birbirinden ayrılabilsin, daha iyi farkedilsin, diye.. zaten okunabilir harflerle yazılmış olan cümlenin okunuşundan, nerde başlayıp nerde bittiği bellidir.. bunun için cümlenin büyük harfle başlamasına hiç ihtiyaç yoktur.. yalnız şöyle bir uygulama ile cümleleri birbirinden daha iyi ayırdetmeğe imkân bulabiliriz.. o da; biten her cümleden sonra (soru işareti veyâ ünlem işareti) yoksa eğer sadece yanyana iki nokta koymak suretiyle, bitiş mesajını vermiş oluruz.. cümlenin her bitiminde de iki nokta yerleştirilmek suretiyle müstakil cümleler birbirinden ayrılmış bulunuyor.. artık cümle bitişini bildiren bu yanyana iki nokta yeni cümleye başlarken büyük harf kullanmak ihtiyacını da ortadan kaldıracaktır.. çünkü bu iki nokta bundan evvelki cümlenin sona erdiğini haber vermiş olacaktır..

Bu takdirde sadece, paragraf başlarında büyük harf kullanılabilecektir.. hatta ona bile hacet kalmamış bulunsa gerektir.. büyük harf mecburiyetini büyük ölçüde terketmek suretiyle yazının akışını, yazılışını ve okunuşunu rahatlatmış olacağımız muhakkaktır.. büyük harf sadece özel isimlerde kalabilir.. ay isimlerinin, dil isimlerinin büyük harfle başlamasına ihtiyaç yoktur.. ilmî terimlerin de büyük harfle başlayan kelimelerle yazılmasına aynî şekilde bir sebep bulunmamaktadır..

Maksat; dilimizin yazılmasını kolaylaştırmak, dolayısıyle kültürümüzün, edebî, ilmî, estetik inkişafına hız kazandırmaktır..

Geri dön

Yazdır

Yukarı