Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Yurt Haberler
Son Dakika
657'liler Ailesi
Ankara'da Şafak
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

	Vecdi AKYÜZ vecdiakyuz@yenisafak.com.tr

Dil ve düşünce, insanı diğer canlılardan ayıran ve ona çok önemli bir imtiyaz kazandıran özelliklerindendir. "İnsan, konuşan/düşünen canlıdır."

Konuşmak ve Susmak

Yüce Allah, nimetlerini sayarken şöyle buyurur: "Biz, insana bir dil ve iki dudak vermedik mi?" (Beled, 90/9) Bu yüzden, insanın ağzında küçük bir organ olan dili kullanmak, çok büyük sorumluluk gerektirmektedir. Dili kullanmanın sonucu, büyük sevap ya da büyük günahtır. Dil, ahlâken düşük ve kavgacılar gibi rastgele değil, bilerek ve iradeyle kullanılır. Dil, yaratılış hikmetine uygun olarak kullanılmalı, Allah'ın hizmetine ve insanların iyiliğine yöneltilmelidir. İmanlı ve ahlâklı bir insan, diline hâkim olmasını bilmelidir. Böylesine değerli bir ilâhî bağış olan dili yalan, dedikodu, iftira, sövmek, hakaret (tahkir ve tezyif), lânet, beddua, gereksiz tartışma ve mâlâyânî (gereksiz) gibi "dilin âfetleri" (dilsel iletişim kusurları) sayılan kötülüklerden korumak gerekir. Müslümanın ağzı, hem maddî, hem de dilsel açıdan temiz olmalıdır. "İnsanın sözü, dini demektir." (Hz.Ali) "Dil, insanın terazisidir. Cehaletiyle hafifler, aklıyla ağırlaşır." (Hz.Ali) "Dili güzel değilse, insana yüz güzelliği yetmez." İbn Mes'ûd şöyle der: "Dilden daha uzun süre hapsedilmeye lâyık hiçbir şey yoktur."

İnsanın bütün sözleri meleklerce kaydedilir: "Biz insana şah damarından daha yakınız. Sağında ve solunda, onunla beraber oturan iki alıcı melek, yanında hazır birer gözcü olarak söylediği her sözü zaptederler." (Kaf, 50/16-18)

Dil, güzel söz söylemek için kullanılır: "Kullarıma şunu söyle ki, sözün en güzelini söylesinler. Çünkü şeytan, aralarına fesat sokar. Şeytan, insana apaçık bir düşmandır." (İsra, 17/53); "Güzel bir söz ve bağışlama, başa kakılan sadakadan daha hayırlıdır." (Bakara, 2/263) Güzel söz, yalandan yaldızdan uzak ve dili eğip bükmeden söylenen sözdür: "Aldatmak için birbirlerine cazip sözler fısıldayan cin ve insan şeytanlarını her peygambere düşman yaptık. Bu şeytanlar ahirete inanmayanların kalplerinin o sözlere yönelmesi, ondan hoşnut olması ve kendilerinin işledikleri suçları işlemeleri için böyle yaparlar. Rabbin dileseydi bunu yapamazlardı, sen onları iftiralarıyla başbaşa bırak." (En'âm, 6/112-3) "Onlardan bir takımı, kitapta olmadığı halde kitaptan zannedesiniz diye dillerini eğip bükerler. O, Allah katından olmadığı halde 'Allah katındandır' derler, bile bile Allah'a karşı yalan söylerler." (Ali İmran, 3/78. Ayrıca bk. Nisa, 4/46) Güzel sözün gücü büyüktür: "Sözün sihir (büyüleyici) olanı vardır." (Buharî, nikah, 47)

Susmanın Erdemi

Susmak selâmettir, yoksa nedamettir. Dili korumanın en mükemmel yolu, susmaktır. Susmak (sükût), gerekmedikçe konuşmamaktır. "Kemâl ehli, kemâlâtı, sükût ile buldu hep." Hz.Peygamber (s.a.), konuşma edebini, şu veciz sözüyle belirtir: "Allah'a ve âhiret gününe inanan, komşusuna eziyet vermesin. Allah'a ve âhiret gününe inanan, misafirine ikram etsin. Allah'a ve âhiret gününe inanan, ya hayır söylesin, ya da sussun." (Buharî, edeb, 31, 85, rikâk, 23, no:4675, 6018; Müslim, iman, 47) Bu yüzden, dili tutmayla ilgili olarak, şunlar söylenir: "Kişinin güzelliği, giyimiyle değil, dilini tutmasıyladır." Ağza gelen her söz söylenmez. "Boğaz, dokuz boğumdur." Ağzından çıkanı, kulağın duysun. "Yerinde susan, pişman olmaz.", "Susmak, insanın esenliğidir." (Hz.Ali)

İnsan belâsını, çoğu defa kendi dilinden bulur. "İnsanın çektiği, dili belâsıdır." (Hz.Ali) Hz.Peygamber (s.a.), Müslümanı şöyle tanımlar: "Müslüman, Müslümanların elinden ve dilinden esen olduğu kişidir." (Buharî, iman, 4; Müslim, iman, 64) "İnsanın hüneri/becerisi, dilinin altındadır." (Hz.Ali), "Güzel konuşmak, başarının ana sermayesidir." (Hz.Ali) Bu yüzden atasözümüz şöyle der: "Dil sükût ederse, baş selâmet bulur." Hz.Süleyman'ın şöyle dediği nakledilir: "Söz ham gümüşse, sükût saf altındır." "Hayır söyleyen kazançlı olur, susan selâmet bulur."

Dilin Kusurları: Sözlü Rezîletler

Dil belâlarının en büyükleri; yalan, iftira, gıybet, söz taşımak, dalkavukluk ölçüsüne varan övgü, alay etmek, tatsız şakalaşmak, hoşlanmayan lakap takmak, kırıcı tartışma, çok konuşmak, kötü söz söylemek ve sövüp saymaktır. Bütün bunlar ahlâken küçültücü davranışlardır, dostluk ve kardeşlik bağlarını yıpratıp kopartır. İnsanlar arasındaki düşmanlıklar, çoğu defa kötü, kırıcı veya gerçeğe uymayan sözlerle ortaya çıkar. Akıllı kişiye düşen, dilini kaymaktan korumak veya hiç olmazsa hatalarını azaltmaktır.

Geri dön

Yazdır

Yukarı