Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Yurt Haberler
Son Dakika
657'liler Ailesi
Ankara'da Şafak
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
İnsan Kaynakları
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

Son dönemde elektrik konusunda sorun yaşanan Türkiye'de elektrik üreticileri, yaşanan durumun aylar öncesinden bilindiğini; ancak özellikle bürokratik engellerin çözümsüzlüğü beraberinde getirdiğini söylüyor

Ali Sali

Lisans sahibi elektrik üreticileri yaklaşık 6 aydır, sektörde karşılaştıkları sorunları her platformda dile getirmeye uğraşıyor. 21 Şubat-10 Mart 2006 arasında sektörde tek yetkili düzenleyici ve denetleyici merci olan Enerji Piyasaları Düzenleme Kurulu (EPDK) ile yaptıkları toplantılarda sıkıntılarını dile getiren üreticilerin şikayetlerinin başında elektrik fiyatları gelirken, bir diğer önemli sorun da bürokrasinin üreticinin önüne diktiği dağ gibi engeller.

KAMULAŞTIRMA SORUNU

Elektrik üretimi yapmak için lisans alan özel sektör yatırımcılarının en fazla şikayet ettikleri konular arasında yer alan bürokratik engeller arasında dile getirilenlerden biri de kamulaştırmalar. EPDK ile yaptıkları toplantılarda "Enerji nakil hatlarının kamulaştırılmalarında sorunlar yaşadıklarını" dile getirdiler. Kamulaştırma için çok sayıda dava açılması gerektiğini belirten özel sektör temsilcileri, açılan davaların çokluğundan dolayı bazı durumlarda "mahkeme harcının kamulaştırma bedelinden çok tuttuğundan" şikayet ettiler. Özel sektör temsilcileri, DSİ hakkında "kapasite artışlarında göl alanı değişmediği halde DSİ yeniden fizibilite istemekte" şikayetiyle beraber bu kurumun alt yapı yetersizliğini de dile getirdiler. Üreticiler Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nin (EİE) de fizibilitelerinin güvenilir olmadığından şikayetçi.

SIKINTI YENİ DEĞİL

Özel sektör temsilcileri ve EÜAŞ temsilcileriyle yaptıkları toplantıların ardından TEİAŞ temsilcileriyle de biraraya gelen EPDK, elektrik iletiminde yaşanan sorunları da masaya yatırdı. Üç yıldır doğalgazda sıkıntı yaşandığına dikkat çekilen toplantıda, bu sıkıntının da büyük ölçüde depolama tesislerinin bulunmaması ve batıya gaz iletiminde kompresör istasyonlarının yetersiz kalmasından kaynaklandığı dile getirildi. Doğalgaz depolamak için Silivri'de yapılan doğalgaz deposu inşaatı 2005 yılı yazında bitirilecek ve sonbahardan itibaren doğalgaz depolamaya geçilecekti ama bitirilemedi. Bir iddiaya göre Silivri Doğalgaz Deposu'nu yapan firma inşaatı devretmek istiyor. Mal sahibi olarak TPAO da inşaatı devralmak istiyor, ama mevzuat müsaade etmiyor. Ayrıca bir diğer depo olarak görülen İzmir Aliağa'daki özel sektöre ait LNG terminaline lisans verilmediği için burada da depolama yapılamıyor. Lisans verilebilmesi için terminal sahibine "doğalgaz ithali izni" verilmesi gerekiyor. Bunun için de mevzuat uygun değil.

BAKIMLAR ÇAKIŞMAMALI

Hem Bursa, hem de Ambarlı Santralları 1 Temmuz'daki 13 ilde elektrik kesintisine sebep olan devre dışı kalmanın ardından kısmi bakıma alındı. EPDK 15 Haziran'da TBMM KİT Komisyonu'na yazdığı yazıda iki santralle ilgili "Ayrıca Bursa DSİ Santralı ile Ambarlı Santralının aynı dönemde bakıma alındığının görülmesi üzerine bakım tarihlerinin üst üste çakışmaması için gerekli düzenlemenin yapılmasının uygun olacağı ifade edilmiştir" dedi. EÜAŞ temsilcileriyle yaptıkları toplantıda termik santrallerin üretim miktarlarına ilişkin bilgilerin EPDK tarafından incelendiği belirtilerek, yapılmakta olan ve yapılacak olan iyileştirme çalışmaları sonunda termik santrallerin üretim kapasitelerinin artmasının beklendiği ifade edildi.

Prosedür ve ÇED süreleri çok uzun

EPDK'nın TBMM KİT Komisyonu'na özetleyerek gönderdiği özel sektör temsilcileriyle yapılan toplantıda dile getirilen sorunların arasında bürokratik engeller de önemli yer tutuyor. Üreticilerin belirledikleri engeller şu şekilde: "Bağlantı anlaşmalarında proje onayından sonra belli olacak ayrıntılar talep ediliyor. Kalkınma Bankası'ndaki prosedürler ve ÇED süreci uzun. Mevzuat diğer kamu kuruluşlarınca yeterince bilinmiyor. YEK Kanunu kapsamındaki uygulamanın netliğe kavuşmamış olması, finansman temini açısından belirsizlik yaratıyor. DSİ tarafından tadil kapsamındaki başvurular yeni başvuru gibi aynı prosedüre tabi tutuluyor. TETAŞ'ın belirlediği elektrik enerjisi fiyatları yatırımlar için doğru fiyat sinyali vermiyor. Gerçek kişilere kadar iştirak ilişkisinin belgelenmesinin istenmesi yabancı ortaklar için sorun yaratıyor. İletim ve dağıtım sistemine bağlantıda sorunlar yaşanmakta. Doğu ve Güneydoğu'daki santrallar için güvenlik sorunları bulunuyor.

Çözüm için ne yapılmalı?

Özel sektör üreticilerinin çözüm bekledikleri konulardan bazıları ise şöyle: Mera Kanunu'ndan kaynaklanan sorunlar giderilmeli. Kamu tarafındaki işlemler ne kadar çabuk biterse santraller de o kadar çabuk devreye girer. YEK Kanunu kapsamında yatırım indiriminden faydalanılması için bağlantı hatlarının da üretim tesisinin mütemmim cüzü sayılması katkı sağlayacak. Fiyatların piyasada belirlenmesine olanak sağlayacak Dengeleme ve Uzlaştırma Sistemi uygulamaya konulmalı, serbest piyasaya işlerlik kazandırılmalı. Büyük kapasiteli yerli kaynaklara dayalı santrallar için finansman modeline ihtiyaç duyulmakta. Bu sağlandığı takdirde daha büyük kapasitelere çıkılması mümkün.

Mobil formül gündemde

Elektrik krizinin ardından, iki yıllık yönetmelik ile birkaç yıldır kaldırılması tartışılan, elektrik üzerindeki yükler tekrar masaya getirilirken, yeni formül yaratılamadı. Fuel -oil'den elektrik üreten mobil santraller de tekrar gündeme geldi. Enerji Bakanlığı, arzın talebi karşılamaması durumunda daha önce pahalı olduğu için durdurduğu mobil santrallara tekrar yönelmek zorunda kalacak. Bu durumda en az yüzde 100 maliyet artışı olacak.