Vatanıma kızgın değilim ama kırgınım”. Bu sözler Osmanlı Hanedanın son sürgün ismi Bilun Alpan'a ait. Bilun Alpan, 1. Abdülmecid'in torunu, Şehzade İbrahim Tevfik Efendi'nin kızı olan Fatma Zehra Sultan'ın kızı. 1918 İstanbul doğumlu. Beyrut'ta yaşıyor. 1940'ta Kudüs'te Hasan Jarallah ile evlenip 1948'de boşandı. Nahide isimli bir kızı var. 1924 Mart'ında, henüz 6 yaşındayken sürgün edilen Alpan, hayatta kalan ve sürgünü yaşamış tek Osmanlı… Alpan'ın hayatını ve yaşadıklarını yönetmen Kerime Senyücel'in hazırladığı 'Bilun- Sürgünün Son Tanığı' belgeseliyle öğreniyoruz. Çalışmaları ve çekimleri halen devam eden belgesel yayınlanmadan önce Senyücel ile bir araya geldik, belgesel hakkında bilgiler aldık. Önümüzdeki aylarda TRT ekranlarından bu çarpıcı belgeseli izleyebileceğiz.
Senyücel, Osmanoğlu'nun Sürgünü adlı belgeselin tamamlayıcısı. Onun yaptığı bu belgeseller sayesinde Hanedan mensuplarını tanıma olanağı buluyor, 1924 sürgününü takip eden yıllardaki serüvenlerini ya sürgünü bizzat yaşayanlardan ya da çocukları ve torunlarından dinliyoruz. Senyücel'in yeni projesi 'Bilun- Sürgünün Son Tanığı' ise tarihimizin özellikle son dönemleriyle ilgili önyargıların giderilmesini sağlıyor. İmparatorluk Döneminden sonra bambaşka değerler ve yapıyla kurulan Cumhuriyet'in, toplumda değerleriyle yerleşene kadar önceki döneme soğukkanlılıkla bakamadığımızı söyleyen Senyücel, “Ama yüz yıllık bir süreden sonra dünyanın en eski hanedanına, 500 yıl tartışmasız tek süper güç olan Osmanlı İmparatorluğu'na daha nesnel daha sakin bakabiliyoruz” diyor.
Alpan'ın ailesi sürgünden sonra önce Avrupa'ya gidiyor. Sonra tüm hayatlarını geçirdikleri Ortadoğu'ya geliyorlar. Önce Filistin sonra Lübnan'a… 1924 yılındaki sürgünden sonra 1952'de Osmanlı Hanedanı'nın kadın üyeleri, 1974'te de erkek üyeleri affediliyor. Alpan kızıyla beraber 1989'da yerleşmek amacıyla Türkiye'ye geldiğinde, Beyrut'taki evi iç savaşta yağmalanıyor. Türkiye'de de hayal kırıklığına uğruyorlar. İstanbul'da üç sene yaşadıktan sonra bir gün kızına polislerden haber geliyor vatandaşlığa geçemezsiniz diye. Bunun üzerine hemen Beyrut'a dönüyorlar. Alpan, "Daha önce bir defa Türkiye'den, bir defa da Filistin'den sürüldüm. Artık evimi terk etmek, yeni bir sürgün yaşamak için çok yaşlıyım" diyor.
Alpan'ın kişiliğindeki en çarpıcı taraf, bir yandan Osmanlı geçmişine bağlılığı ve Türkiye'de hemen hemen hiç yaşamamış olmasına rağmen, Türkçeyi ömrü boyunca inatla kullanması. Ömrünü Beyrut'ta ve Filistin'de geçirdiği halde doğru dürüst Arapça öğrenmemiş. İstanbul Türkçesiyle konuşuyor. Senyücel, gerek 'Osmanoğlu'nun Sürgünü' gerekse 'Bilun- Sürgünün Son Tanığı' ön çalışmalarında, yaşamlarına gelen bu büyük travmayı başı dik yaşayan, sonuna kadar vatansever insanları tanıma olanağı bulduğunu söylüyor ve ekliyor: “Hiçbirinin sürgün döneminde Türkiye aleyhine tek söz etmemesi beni etkiledi. Özellikle son halife II. Abdülmecid Fransa'da Nice'te sürgündeyken yabancı basından büyük paralar karşılığında Türkiye Cumhuriyeti aleyhine yazılar yazması istendiği ve paraya çok ihtiyacı olduğu halde bunu asla yapmadı.”
Türkiye'de son 10 yılda vatandaşlığa geçme prosedürü çok kolaylaştı. Sürgünde olanların yarısı döndü diyebiliriz. Dönenlerin bir kısmı Türkiye'de yeni bir hayat kurdular. Sürgünden sonra ikinci kuşak yurt dışında önemli görevler yaptı. Örneğin II. Abdülhamid'in torunlarından Bülent Osman Fransa'da Siemens'te Genel Müdürlük, Mediha Sultan'ın torunu Mahmud Sami İngiltere'de BBC Dış yayınlar Genel Müdürlüğü, oğlu Ekrem Sami Formula 1-Mc Larrens Pazarlama Direktörü oldu.
