Ai Weiwei İstanbul’a ikinci kez geldi. Bu defa Sakıp Sabancı Müzesi’nde açtığı “Ai WeiWei Porselene Dair” adlı kişisel sergisi için buradaydı.Sergi açılışında kısa bir konuşma yapan Wei, bu konuşmasında geçmişten ilham aldığını çünkü bugünü anlamak için en çok geçmişe ihtiyacımızın olduğunun altını önemle çizdi. Bu vurguyu eserlerini gezerken de gördük. Porselenler, sanatçının dünyanın farklı yerlerinden, tarihin çeşitli katmanlarına uzanan sanat yolculuğunu anlatıyor. Sanatçı günümüzde göçmenlerin yaşadığı süreci, Çin’in Sichuan kentinde 2008’de meydana gelen deprem sonrası devlet tarafından saklanan kayıpları, Gazze’de bir hayvanat bahçesinde çaresizliğe bırakılan hayvanlar üzerinden savaşın oluşturduğu acıyı porselenler aracılığıyla dünyaya anlatıyor.
Ai Weiwei’yi sadece sanatçı olarak tanımlamak zor. Zaten dünya medyasında da onun sanatçı kimliğinden çok muhalif duruşu ilgi çekiyor. Sergi açılışında da sanatçının hayat hikayesini SSM müdürü Nazan Ölçer anlatırken bu vurguyu özellikle yaptı. Muhalif duruşundan dolayı sürgün yaşayan bir babanın oğlu olarak Pekin’de doğan sanatçı babasının tutulduğu bir kampta büyür. 1981 yılında henüz 24 yaşındayken Çin’e gider ve tam 12 yıl sonra geri döndüğünde kapitalizmin merkezi bir Çin’le karşılaşır. Çağdaş sanatın önemli temsilcilerinden biri olsa da Wei eserlerini geçmişten ilham alarak yeniden tasarlar ve ülkesinde de özellikle mimari alandaki çalışmalarıyla büyük ses getirir. Ancak 2008 Sinchuan depreminde hayatını kaybeden fakat kimlikleri bile tesbit edilmemiş beş bin kişi yok sayılınca harekete geçer ve bu isimlerin ailelere ulaşarak görüşmeler yapıp videolar çeker. Bu araştırma Çin hükümetinin hoşuna gitmez tabi. Bu çalışmanın üzerine defalarca soruşturma geçiren, hapse atılan ve ağır vergi cezasına çarptırılan Weiwei'nin en büyük destekçisi ise halktır. Kamuoyunun baskısıyla uzun uğraşlar sonucunda pasaportuna kavuşan Weiwei soluğu Berlin’deki ofisinde alır. O günlerle ilgili pek konuşmak istemeyen Wei sadece şu cümleyi kuruyor: “Çin’e girmem yasak ve benim adımı internetteki tüm aramalardan sildikleri için adımı Çin'de kimse sosyal medyada ya da internette göremez.”
Oysa Weiwei için sosyal medya en az eserleri kadar kıymetli. Bir derviş edasıyla başı önünde ağır ağır sükûnetli bir şekilde konuşan sanatçı sergi sonrası kendisiyle selfie çektirmek için yarışan basın mensupların arasında son dönemlerin belki de en popüler ‘sosyal medya star’ı oldu. Ssoyal medya hesabından onlarca Türk portresi paylaşan sanatçı bu portrelerle ilerde sosyal medyada özel bir çalışma yapacakmış.
Sanatçının 1976-77 yıllarında ilk ürettiği Kuş Motifli Tabak’tan İstanbul için yeni ürettiği ve ilk kez sergilenen “Kuş Motifli Tabak” serisi dahil 100’ün üzerinde eseri sergide yer alıyor. Ziyaretçileri bir anlamda içinde bulunduğu dünyayı yeniden sorgulatıyor ve dünya tarihinin savaş ve göçler üzerine kurulu olduğunu gözler önüne seriyor. Porselen eserlerin naif dünyasında gezerken insanı dünyanın acımasızlığıyla buluşturuyor. Çünkü porselen tabak ve vazoların içinde yoksul insanlar, savaştan kaçan korkulu aileler, savaş ve yokluk bize bakıyor.
Sanatçı ayrıca geçtiğimiz günlerde 74. Venedik Film Festivali’nde dünya prömiyerini yapan ve tüm dünyadan göçmenlerin hikâyelerini anlatan ‘Human Flow’ adlı belgeselinden de bahsetti. Sabancı Müzesi Müdürü Nazan Ölçer de sergi kapsamında özel bir gösterimle filmin ziyaretçilere sunulacağını duyurdu.
Göçmenler için geçen yıl kamplarda çalışırken SSM Müdürü Nazan Ölçer’in daveti üzerine İstanbul’a gelen sanatçı bu ziyaret sırasında Ölçer’le birlikte İslam Eserelri Müzesi’ni ziyaret etmiş ve burada gördüğü bir çini porselenden çok etkilenmiş. Bu sergi için yaptığı çalışmalarda esin kaynağı o parselen olmuş. Ölçer ise bu defa çok sayıda porselenin muhafaza edilidği Topkapı Sarayı’nı gezdirecek. Kariyeri boyunca birçok alanda çalışan Ai Weiwei’in porselenlerinin yanı sıra video, duvar kâğıdı ve fotoğrafları da sergi kapsamında yer alıyor.
Ai Weiwei’in ülkemize ikinci gelişi demiştik. Geçtiğimiz yıl İzmir’den botlarla Avrupa’ya kaçan mültecilerle görüşen ve Suriye sınırındaki kampları gezen Weiwei, mülteci dramının simgesi Aylan Kürdi’yi porselen tabaklarından birine işlemiş. Mülteci sorunu bir sanatçı duyarlılığıyla yaklaşan Weiwei’in çektiği bir de belgesel var. Geçtiğimiz haftalar 74. Venedik Film Festivali’nde dünya prömiyerini yapan ve dünyadaki göçmenlerin hikayesini anlatan Homen Flow adlı bu belgesel için de sergi devam ederken özel bir gösterim yapılacak.
