Türkiye'nin 3 milyona yakın sığınmacıyı barındırması, dünyanın 3'üncü büyük insani yardım donörü ve yardımların milli gelire oranı itibarıyla “en cömert donör" ülkesi olması nedeniyle BM Dünya İnsani Zirvesi İstanbul'da gerçekleşmesine karar verildi. Türkiye, tarihte ilk kez yapılacak olan ve küresel insani yardım politikalarının belirleneceği Dünya İnsani Zirvesi, 23-24 Mayıs 2016 tarihlerinde gerçekleştirilecek.
Zirve, devlet ve hükümet başkanları düzeyini kapsayan 5 bin katılımcıyı ağırlayacak. Açılışını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın gerçekleştireceği zirveye 23 devlet başkanı, 23 başbakan ve 50'nin üzerinde bakan katılması bekleniyor. BM üyesi ülkelerden resmi heyetler, uluslararası/bölgesel örgüt yetkilileri, parlamenter, STK'lar, akademisyenler, özel sektör ve gençler zirveye katılacak.
BM verilerine göre; Dünya nüfusunun yüzde 4'ü, 300 milyon insan, göçmen ya da evinden edilmiş durumda. Dünya'da 244 milyondan fazla insan, nüfusun yüzde 3.3'ü göçmen durumunda. Dünya genelindeki mülteci sayısı ise II. Dünya Savaşı'ndan sonraki en yüksek seviyede. Dünya üzerinde 60 milyon insan, nüfusun yaklaşık yüzde 1'i ya mülteci ya evinden edildi.
BM verilerine göre; Dünyadaki 60 milyon yerinden edilen insanın, yaklaşık 12 milyonu yalnız Suriyelilerden oluşuyor. Yaklaşık 2 yıl önce veri toplanan raporda kayıplar hariç ölü sayısı 250 bin kişi. Politik Araştırmalar İçin Suriye Merkezi'ne göre, 2011'den bu yana Suriye'de 273 bini ölüm belgeli olmak üzere 470 bin kişi öldürüldü, Suriye'de 1.9 milyon insan yaralandı. Savaştan önce 21.8 milyon olan Suriye nüfusunun yüzde 11'i öldü, yaralandı ya da sakat kaldı.
Aylan Bebek'ten sonra dünyanın dikkati insani soruna çekilse de sorun çözülmedi. Pek çok ülke sığınmacıların geçişini engellemek için sınırlarına tel örgüler çekti, duvarlar ördü. Bazı ülkeler, sığınmacıların üzerilerindeki para ve kıymetli eşyalara el koydu.
Türkiye, son yıllarda yaptığı insani yardımlarla küresel insani merkez haline geldi. Küresel İnsani Yardım 2013, 2014 ve 2015 raporlarına göre; Türkiye, '3 yıl üst üste dünyanın en fazla insani yardım yapan 3. ülkesi' oldu. Türkiye, 'Dünya'nın en cömert ülkesi' ilan edildi. Türkiye insani yardımda Almanya, Japonya, Kanada ve Fransa gibi pek çok ülkeyi geride bıraktı. Türkiye'nin 2015 yılında yaptığı insani yardım miktarı 2.2 milyar ABD dolarını aştı.
AFAD'ın raporlarına göre; 'İlk önce hayat' ilkesiyle hareket eden AFAD eliyle Türkiye; deprem, insani kriz ve salgınlar başta olmak üzere 5 kıtada 13 afet ve acil durum türü ile mücadele ediyor. Yalnızca AFAD'ın son 5 yılda yaptığı uluslararası insani yardım tutarı 5.58 milyar TL.
Türkiye, “Nerede hayat orada AFAD" yaklaşımıyla Kuzey Amerika ülkesi Haiti'den Okyanusya'daki Vanuatu'ya, Afrika'daki Somali'den Avrupa'da Bosna Hersek'e; Güney Amerika'daki Şili'den Asya'daki Çin'e, Avrupa'daki Sırbistan'dan Doğu Asya'daki Japonya'ya dünya vatandaşlarının hayatına dokundu.
AFAD'ın raporlarına göre: Türkiye, Suriyeli sığınmacıların ihtiyaçları için 11 milyar ABD Doları harcadı. AFAD ile Türkiye, Ağustos 2014'te Türkiye'den Gazze'ye 'insani hava koridoru' açtı. Koridordan, 1.5 milyon dolarlık tıbbi yardım, 11 bin gıda kolisi, 15 bin ton un gönderdi. Tedavi için Türkiye'ye 119 yaralı ve 106 refakatçisini getirdi. AFAD ile Türkiye, Irak'ta kamp kurabilen tek ülke oldu. DAEŞ'ten kaçan Ezidi ve Türkmenler başta olmak üzere Irak halkı için AFAD, Duhok Şariye ve Zaho Derabun ile Bersive'de 35 bin kişilik 3 kamp kurdu. DAEŞ'in evlerinden ettiği Iraklılar için Türkiye, AFAD ile gıda, ilaç, barınma ünitesi, hijyen malzemesi, kıyafet taşıyan 765 insani yardım TIR'ını Irak'a ulaştırdı.
Zirvenin en kritik konularının başında AFAD Modeli “ Kurumsal sosyal sorumluluğun doğrudan yatırıma dönüşmesi" yer alıyor. Mültecilere ilişkin en kritik konulardan olan ekonomik meselenin çözümü için AFAD Başkanı Dr. Fuat Oktay, modeli tartışmaya açtı. Modelde, katkı veren her aktör; yatırımcı, mülteci, ev sahibi halk, bölge ve ülke kazanıyor. BM, AB, G-20, yabancı şirketleri, sığınmacıların ev sahibi olan ülke ve şehirlerde, Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) bütçelerinden yatırım yapmasını teşvik edecek.
Şirketler, KSS için ayırdıkları finansal kaynaklar ile emek yoğun sektörlerde yatırım yapacak. İşletmelerde sığınmacılar, ev sahibi halkla birlikte istihdam edilerek gelir elde edecek. Ev sahibi ülke, şirketler için yatırım ortamını daha cazibeli kılacak fiziksel ve yasal altyapıyı oluşturacak teşvik sistemlerini uygulamaya koyacak.
Türkiye zirvede Dünya İnsani Yardım Sistemi'nin yeniden yapılandırılmasını önerecek. Suriye ve Irak'ta yaşanan insani krizlerde açık kapı politikası uygulayan Türkiye tüm dünyadan açık kapı politikası uygulamasını isteyerek, “Tel örgüleri kaldırın" diyecek. Diğer başlıklar ise şöyle; Uluslararası yük paylaşımı yapılması, sürdürülebilir bir uluslararası yardım sistemi kurulması, sığınmacılara ilişkin farkındalık ve bilinç arttırma çalışmaları ve politik çözümün sağlanması.
Türkiye'nin insani yardım alanında ulaştığı nokta, Birleşmiş Milletler tarafından bu yıl ilki düzenlenecek olan Dünya İnsani Zirvesi organizasyonuna, İstanbul'un ev sahipliği yapması sonucunu doğurdu. Dünya'nın bundan sonraki insani yardım stratejilerinin ve politikalarının belirleneceği Dünya İnsani Zirvesi'nde; Suriye krizinde uluslararası yük paylaşımı yapılması, sürdürülebilir bir uluslararası yardım sistemi kurulması, açık kapı politikamızın tüm ülkelerce benimsenmesi ve sığınmacılara ilişkin farkındalık ve bilinç artırımı yapılması konuları gündeme taşınacak.
