Kars'ın Arpaçay ilçesi yakınındaki Ani Örenyeri, 11. ve 12. yüzyıla ait İslam mimarisine ait eserleri bünyesinde barındırıyor. 2012'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınan antik şehir, 15 Temmuz 2016'da Dünya Mirası Listesi'ne dahil edildi. Ani'de başlayan arkeolojik kazılarla tarihi zenginliklerin gün yüzüne çıkartılması planlanıyor. Ani'nin UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girmesinde önemli rol oynayan surların önünde kazı çalışmaları yapılıyor. Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fahriye Bayram başkanlığında başlatılan arkeolojik kazı çalışmalara Akdeniz, Pamukkale, Ardahan, Muğla üniversitelerinden öğrenci ve bilim insanlarının aralarında bulunduğu bir ekip yürütüyor.
Kars İl Kültür ve Turizm Müdürü Hakan Doğanay, Ani Örenyeri'nin listeye alınmasının ardından turist sayısında yüzde 300'lük artış olduğu belirterek, "Dünya Mirası Listesi'ne giren eserleri takip eden 3 milyon turist olduğu söyleniyor. Bu turistlerden 100-110 bini Ani Örenyeri'ni ziyaret etti" dedi. Örenyerinde çevre düzenlemesinin tamamlanmak üzere olduğunu, karşılama merkezinin de Mayıs 2019'da tamamlanacağını anımsatan Doğanay, Ani'de verilen hizmetlerin daha da kaliteli olacağını söyledi.
Doğanay, Ani Örenyeri'nde çalışmalarının tüm hızıyla devam ettiğini anlatarak, yılda 45 gün olmak üzere Pamukkale Üniversitesinden Prof. Dr. Fahriye Bayram'ın başkanlığında 30 kişilik kazı ekibiyle bilimsel kazı çalışmaların başladığını aktardı. Doğanay, görünmeyen, bilinmeyen yanlarını tarih ve kültür severlere tanıtmak istediklerini dile getirdi.
Örenyeri'nde ayakta duran 21 eserin olduğunu hatırlatan Doğanay, "Ani kültürlerin, medeniyetlerin beşiği. Ani'de yaşayan bir çok medeniyet, kültürel ve beşeri zenginlik bu kazılarla gün yüzüne çıkartılarak anlatılacak. Ani Örenyeri Türkiye'deki örenyerlerinin başkenti olarak anılmaktadır, hak ettiği ziyaretçi sayısını da restorasyonlar bittikten sonra en kısa sürede alacaktır" diye konuştu.
Prof. Dr. Fahriye Bayram da Ani'de 2012 yılından beri kazı çalışması yaptıklarını ifade ederek, "Kazı ekibinde Ardahan, Muğla ve Akdeniz Üniversitesinden bilim insanları ile öğrencilerimiz bulunuyor. Ani'deki çalışmaların temel amacı toprak altındaki eserleri çıkartmadan önce ayaktaki eserlerin sağlamlaştırılması" dedi. Tahribata uğramış kuzey surlarının önünde çalışma yaptıklarını ifade eden Bayram, şunları kaydetti:
- "Bakanlıkça restorasyon projeleri hazırlandı. Bu projenin uygulamaya geçilmesinden önce kazı yapmak gerekiyor, biz de kazılarımıza aslanlı kapıdan başlayıp doğuya doğru ilerliyoruz ve sur önündeki yıkıntı molozları kaldırıyoruz. Surların büyük bir bölümünü açtık, toprak yığını da genellikle 5-6 metreye kadar iniyor, o yüzden çalışmalar biraz yavaş ilerliyor. Hem burçların içini hem de duvarların önünü temizliyoruz. Surların açığa çıkartılması ve onarılması Ani'nin kültür zenginliğinin bir parçası. Ani'nin UNESCO Dünya Miras Listesine kabul edilmesinde surlar önemli kriterdi."
