|

Anlattıklarım, kendime de hatırlattığım şeyler

Yazar-çevirmen Gamze Özdemir’e çocuk edebiyatı ile ilgili sorularımızı yönelttik. Özdemir, “Çeviri yaparken hem kaynak dile hem de hedef dile dahası çeviri yaptığınız alana dair literatüre, üsluba da hâkim olmanız gerekir. Ben, eğitimini alan kişilerin çocuk edebiyatı alanında çeviri yapmalarını daha kıymetli buluyorum,” diyor.

00:00 - 15/08/2022 Pazartesi
Güncelleme: 23:37 - 14/08/2022 Pazar
Yeni Şafak
Gamze Özdemir
Gamze Özdemir
Zeynep Tuba Kesimli
Çocuklar için yazmaya nasıl ve ne zaman başladınız?

Resimli kitapların dünyasını, klasik çocuk kitabı yazarlarını hep çok sevdim. Okul öncesi grubuna İngilizce öğretmenliği yaptığım dönemde resimli kitaplar üzerinden İngilizce öğretme yöntemleri geliştirirken daha fazla resimli kitaplar dünyasına daldım. Bu birikimlerimi sosyal medyada paylaşırken çevrem beni yazma konusunda cesaretlendirdi. Oysaki benim iyi yazılmış çocuk edebiyatı eserleri okudukça yazmaya dair cesaretim artmıyor aksine azalıyordu. O kadar iyisini yazamam endişesi ya da yazılmışı var ki yanılgısıydı bu. Cesaret kazanmak üzere Londra’da çocuklar için yazmak konulu üniversite programlarına katıldım. Hem bakış açımı genişletmek hem de yazmaya dair motive olmaktı amacım. Çocuk edebiyatı alanına dair akademik anlamda farkındalık kazanmakla beraber aldığım dersler beni yazmaya ve çocuklar için içerik üretmeye yöneltti. Bir proje için İngilizce yazdığım metni Türkçe olarak yeniden sağalttım ve ilk kitabım için yayınevine gönderdim. Olumlu dönüş neticesinde yazarlığa adım attım ve şu an kendi yazdığım dört resimli kitabım var.

Kitaplarınızdaki çocuklar, doğayla sarmaş dolaş ve hayal kuran çocuklar. Hasan Ali Toptaş’tan ödünç alarak soracak olursak çocukluğunun elinden tutmuş bir yazar mısınız?

Çocukluğumdan ziyade yetişkinliğimin elinden tutmuş ve bu farkındalıkla çocuklara seslenen bir yazarım diyebilirim. Deneyimlerim, hoşlandığım şeyler, beni ben yapan ayrıntılar, keşfettiklerim, hayallerim, beklentilerim, bana dair olgunlaşan ve olgunlaşmakta olan ne varsa metinlerime yansıyor. Kitaplarımın konusuna bakarsak ilk kitabımda annesiyle gökyüzü hakkında sohbet eden bir çocuk var. Burada benden olan en belirgin özellik gökyüzünü sevmem. Ayın gün gün takipçisi olmam. İkinci kitabımda babayla geleceğe ve varlık içinde kendini nasıl, ne şekilde olduracağına dair konuşan bilge bir çocuk var. Burada ben çocukken ebeveynlerim de bana bunları fısıldasaydı keşke demiş olabilirim. Üçüncü kitabım doğaya olan merakımın, yaşadıkça keşfettiklerimin, daha çok karantina döneminde fark ettiğim detayların bir yansıması. Son kitabım ise çocukça felsefe serisine ait. Mutluluğu sorgulayan ve yine doğadaki tatlı, bilindik, her gün yine yeniden gördüğümüz ama gözden kaçan ayrıntılara odaklı. Anlattığım her şey kendime de sık sık anlattığım ve hatırlattığım şeyler.

HER DİL BİLEN ÇEVİRİ YAPAMAZ

Edebi kaygı taşımayan, anlaşılması zor, sorunlu bir Türkçeyle çevrilmiş pek çok çocuk kitabı basılıyor. Siz kitap çevirileri de yapıyorsunuz. Çevirinin bir reçetesi var mı? Çeviri yaparken siz nelere dikkat ediyorsunuz?

Çeviri işinin ülkemizde hafife alındığını düşünüyorum. Dil bilen herkesin çeviri yapabileceği düşünülüyor. Ben İngilizce-Fransızca-Türkçe mütercim-tercümanlık mezunuyum. Bizim bölümümüz İngilizce ve Fransızca hazırlıklarıyla beraber 6 seneydi. Mezun olduktan sonra belli alanlarda uzmanlaşarak çeviriye dair deneyim kazanmanız gerekiyor. Benim yolum edebiyat yönünde ilerledi. Bu anlamda çevirinin reçetesi dil bilmekten çok öte bir şey. Çeviri yaparken hem kaynak dile hem hedef dahası çeviri yaptığınız alana dair literatüre, üsluba da hâkim olmanız gerek. Ben eğitimini alan kişilerin çocuk edebiyatı alanında çeviri yapmalarını daha kıymetli buluyorum. Ya da iki dili de ana dili gibi bilen kişilerin çocuk edebiyatı alanına da hâkim olmaları gerektiğini düşünüyorum.

Severek okuduğunuz çocuk kitapları?

Dünyadan klasikleşmiş çocuk kitaplarını keşfetmeyi seviyorum. Çağdaş Türk çocuk edebiyatından örnek vermem gerekirse yakın zamanda rahmetli olan Mevlâna İdris başta olmak üzere Feridun Oral, Özge Bahar Sunar’ın resimli kitapları ile Özgür Balpınar, Hanzade Servi, Çiğdem Sezer, Özkan Öze ve daha ismini zikredemediğim birçok yazarın da her kitabını okuyorum.

Bu ayın kitapları

Bir evvel zaman polisiyesi

Ağırlıklı olarak polisiye ve korku kitapları kaleme alan Kayahan Demir’in son kitabı Evvel Zaman Koleksiyoncusu, Genç Timaş etiketiyle raflardaki yerini aldı. Kayahan Demir’in önceki kitaplarından aşina olduğumuz Şifre Bilimci Milas Ulukan ve Şifreli Dosyalar ekibinin başrolde olduğu hikâye, akışı içinde Osmanlı İmparatorluğu’nun en parlak devrinin padişahı Kanuni Sultan Süleyman Han dönemine kadar uzanıyor ve payitaht İstanbul’a dağılmış şifreli kanıtların peşinde gizemli bir tarih cinayetinin aydınlatılmaya çalışıldığı soluksuz bir maceraya dönüşüyor. Popüler tarih anlatımızdan hemen herkesin bir şekilde aşina olduğu kişi, olay ve mekânlar, hikâyenin günümüzde geçen kurgusuna ve karakter inşalarına, zaman zaman geçmiş ve bugün algısını belirsizleştirecek kadar iyi yedirilmiş. Nitekim kitabın sonunda yer alan kaynak kitaplar listesinden, detaylar üzerinde itinalı bir çalışma yapıldığını da anlıyoruz. Genç yetişkinlerin okuma listelerinde sıklıkla tercih ettikleri polisiye roman türünün kendi tarihimize ilişkin kişi ve olaylarla harmanlanarak kaleme alındığı hikâye, serinin dördüncü kitabı. Son bir not olarak yazarın tarih, matematik gibi gençlere sıkıcı gelen disiplinleri onlara modern eğitim teknikleriyle sevdirmeyi önerdiğini ve -şimdilik- dört kitaplık bu serinin aslında yazarın bu önerisine ilişkin çabasının ürünü olduğunu da hatırlatalım.

 Evvel Zaman Koleksiyoncusu  Kayahan Demir

 Genç Timaş, Haziran 2022, 232 sf.

Unutulmuş bahçe, belki de sokağınızda

Lübnan asıllı ödüllü yazar Basma ElKhatib’in Unutulmuş Bahçe isimli kitabı Nar Çocuk etiketiyle Türkçeye kazandırıldı. “Anne olmadan önce çocuklarıma dünyayı öğretmem ve onu keşfetmelerine yardım etmem gerektiğini düşündüm. Ama tam tersi oldu. Çocuklarım, masumiyetleri ve saflıklarıyla dünyayı yeniden keşfetmeme, onun güzelliğini bir kez daha görmeme yardım ettiler.” diyen ve çocuklarından aldığı ilhamla bu kitabı yazan Elkhatib Unutulmuş Bahçe’de, okuyucuyu etrafına daha dikkatli bakmaya, sokaklarında ya da şehirlerinde kendilerine mutluluk veren o gizli yeri, unutulmuş bahçeyi bulmaya, fark etmeye davet ediyor. Siz sokağınıza baktığınızda ne görüyorsunuz? 4 yaş ve üzeri için.

Unutulmuş Bahçe Basma ElKhatib Nar Çocuk, Haziran 2022, 36 sf.

#Gamze Özdemir
2 yıl önce